Eerste ordinatie van lutherse predikantes in Polen
De discussie over vrouwen in het ambt heeft in Polen zeventig jaar geduurd. Maar het besluit biedt hoop voor lutherse kerken wereldwijd.
In de lutherse kerk in Nederland duurde de discussie over vrouwen in het predikambt niet lang. Op 12 juni 1922 besloot de lutherse synode dat het toen geldende reglement ook vrouwelijke proponenten toeliet tot het predikambt.
Dit gebeurde naar aanleiding van een vraag van de lutherse theologiestudente Laurence Caroline Dufour. Dit principebesluit kwam nog maar één keer in het geding, toen de lutherse gemeente Amsterdam het in 1926 wilde terugdraaien. Dat werd door de synode afgewezen. Dufour had in 1927 de eerste lutherse predikante kunnen worden. Maar wegens een voorgenomen huwelijk moest zij een beroep vanuit de lutherse gemeente Kampen afwijzen.
De lutherse synode had in 1927 / 1928 besloten dat slechts ongetrouwde vrouwen predikante konden worden. Dit besluit werd in 1958 herzien. In 1929 werd Jantine Auguste Haumersen de eerste lutherse predikante: in Nederland én wereldwijd. Dufour, wier huwelijksplannen waren veranderd, volgde in 1931.
In het buitenland konden lutherse vrouwen pas na de Tweede Wereldoorlog predikante worden. In Denemarken kwam de eerste lutherse predikante in 1948, in Duitsland en Zweden in 1958 en in Noorwegen in 1961. Duitsland had in 1992 de eerste vrouwelijke lutherse bisschop; Zweden in 2014 de eerste vrouwelijke lutherse aartsbisschop.
Foto: ©www.lutheranworld.org
Einde van een achterstelling
In tegenstelling tot de lutherse kerk in Nederland verliep het proces naar de ordinatie van vrouwelijke predikanten in de Evangelische Kerk van de Augsburgse Confessie in Polen heel anders. De synode van deze Poolse lutherse kerk besloot pas op 16 oktober 2021, na ruim zeventig jaar discussie, het predikambt voor vrouwen te openen.
Op 7 mei 2022 werden in een feestelijke dienst in de Heilige Drie-eenheid Kerk in Warschau negen vrouwen tot luthers predikante geordineerd. Het lutherse buitenland was voor deze bijzondere gelegenheid goed vertegenwoordigd, onder andere door de vicepresident van de Lutherse Wereldfederatie, aartsbisschop Urmas Viilma, die ook in de dienst sprak.
De negen theologes zijn al jaren werkzaam in lutherse gemeentes, in een positie die vergelijkbaar is met die van een vicaris. Zij gingen voor in diensten, deden pastoraal werk en hadden sinds enkele jaren de bevoegdheid om de sacramenten te bedienen: de doop sinds 1999 en het avondmaal sinds 2016.
Maar zij waren niet geordineerd en stonden zodoende niet in het ambt van predikante. Daardoor waren zij in vergelijking met de mannelijke predikanten ook achtergesteld wat betreft de financiële vergoeding en andere secundaire arbeidsvoorwaarden.
Ds. Karina Chwastek-Kamieniorz, een van de negen nieuwe predikantes, sprak in de dienst de hoop uit dat de ordinatie ‘gelijkheid van salarissen zou brengen en een einde zou maken aan de discriminatie van vrouwen in de kerk’.
Deze ontwikkeling in de Evangelische Kerk van de Augsburgse Confessie in Polen is ook hoopgevend voor andere lutherse kerken wereldwijd waar vrouwen nog niet in het ambt van predikante mogen staan.
Prof. dr. Sabine Hiebsch is bijzonder hoogleraar op de Kooiman-Boendermaker Leerstoel voor Luther en de geschiedenis van het (Nederlandse) lutheranisme aan de Theologische Universiteit Kampen | Utrecht en tevens associate fellow aan het HDC Center for Religious History aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Een kortere versie van deze tekst verscheen eerder in KBLS-Nieuwsbrief, jrg. 5, nr. 13 (december 2022): 8–9. Zie ook: Sabine Hiebsch, ‘Lutherse vrouwen op de kansel (1922–2022)’, Tijdschrift voor Nederlandse Kerkgeschiedenis 25, nr. 2 (juni 2022): 56–71.
