Samen divers kerk zijn

‘Wees niet bang, want Ik zal je vrijkopen, Ik heb je bij je naam geroepen, je bent van Mij!’ Deze woorden uit Jesaja, lang geleden aan het volk Israël geprofeteerd, hebben ook voor mensen nú nog kracht. God kent je naam, we behoren God toe. Dat is een hoopvolle boodschap voor ieder mens, want iedereen wil gekend zijn. Deze gedachte is de rode draad door dit themanummer over gender en identiteit.

‘Tjonge, dat is moedig.’ ‘Ingewikkelde thematiek, hoor!’ De reacties op het voornemen een nummer van het Ouderlingenblad aan gender te wijden, laten zien dat deze thematiek gevoelig ligt. Zowel in kerk als samenleving roept alleen de term ‘gender’ al allerlei gedachten, meningen en standpunten op. Tegelijkertijd weten velen helemaal niet wat al die termen inhouden. Waar heb je het over als je over gender spreekt? Soms liggen standpunten zover uit elkaar, dat het gesprek voeren vrijwel niet mogelijk is. Voor je het weet ís gender slechts een thema en praten we – ook in de kerk – in grote woorden over levens en levensvragen van kwetsbare mensen.

Dezelfde taal spreken

In dit nummer kiezen we ervoor om stil te staan bij wat we bedoelen als we het over gender en identiteit hebben, het ongemak te laten staan en tegelijkertijd woorden te zoeken om juist in de kerkelijke gemeente open, eerlijk en met aandacht in gesprek te gaan.

Dat begint met het spreken van dezelfde taal. Heleen Zorgdrager helpt ons in het eerste artikel met uitleg en een woordenlijst. Waar hebben we het over als het over diversiteit, gender, LHBTI+ of queer gaat? Spraakverwarring ontstaat al snel.

Daarnaast willen we in dit nummer vooral stilstaan bij diversiteit. Hierover schrijft Robert Plomp. De kerk, het lichaam van Christus, is per definitie divers. Daarmee weerspiegelen we iets van Gods grootheid en vullen we elkaar aan in gaven en talenten. We zijn verschillend in de kerk, maar geen los zand. Hoe zorg je dat een kerkelijke gemeente in alle diversiteit samenhang behoudt? Hoe bied je ruimte voor een goed gesprek? Hoe bied je ruimte om die ander te zien en diegene te willen zíen? Daarin neemt ook Wielie Elhorst ons mee.

Identiteit

Gender speelt in dit themanummer een centrale rol en tegelijkertijd gaat het daar zeker niet alleen over. Zo zoomt Nelleke Plomp in op jongeren en identiteit. Er mogen zijn, zoals je bent én tegelijkertijd samen zoeken naar hoe je God dient. Dan gaat het gesprek ook niet meer per se over gender, over man en vrouw. Want voor ieder mens is het belangrijk om zich gezien te weten. Dat er anderen zijn die je naam kennen en die liefdevol uitspreken. Dat er een Ander is die je helemaal kent. Die je tegelijkertijd laat zien dat je identiteit ten diepste ligt in het volgen van God. Deze vragen en richtlijnen gelden voor iedereen. Zowel voor mensen die zich thuisvoelen in hun lichaam als voor hen die ontdekken dat hun geboortegeslacht niet bij hen past of voor wie niet het standaard-hokje van man en vrouw past. En dat God ieders naam kent en iedereen roept, is nét zo belangrijk voor mensen die de hele gender-thematiek maar ingewikkeld vinden. Of voor hen die moeite hebben met het schijnbare gemak waarmee vanzelfsprekendheden van mannelijk en vrouwelijk opzij geschoven worden.

Kwetsbare verhalen

De kerkelijke gemeente kan bij uitstek de plek zijn waar je dit mag ervaren. Gelukkig bieden veel kerken ook plekken waar geluisterd wordt, aandacht is en ruimte ervaren wordt. In alle menselijke gebrokenheid, want ook kerkmensen walsen soms – bedoeld of onbedoeld – over kwetsbare gevoelens heen. Ook die verhalen van pijn mogen er zijn, lees maar eens het verhaal van Alexander Noordijk. Wie weet kent u ook zo’n verhaal uit uw eigen omgeving. Ervaringen van afwijzing, van bot onbegrip en van standpunten boven menselijkheid. Maar tegelijkertijd zijn dit ook vaak verhalen van hoop, van oprecht zoeken naar God en liefdevol volhouden in een soms onveilige kerk.

Wij hopen dat dit themanummer u handreikingen biedt om met elkaar op open manier het gesprek aan te gaan. Dat is niet altijd gemakkelijk. Theo Hettema en Everdien Hagen noemen dit in hun artikel ‘heilzame verwarring’. U hoeft het gelukkig niet allemaal zelf te bedenken. Soms schieten eigen woorden tekort. Daarom vindt u achterin dit nummer een aantal gebeden en teksten om te gebruiken. Zowel voor transpersonen en hun naasten als voor breder gebruik.

Bewaarnummer

Wellicht is gender een thema dat in uw gemeente op dit moment niet speelt. Maar ook dan kunt u de tips, gesprekssuggesties en ideeën nu of later gebruiken om eens in gesprek te gaan over identiteit en diversiteit. Of misschien beter gezegd, om vooral heel goed te luisteren naar de ander. Juist als we diegene niet goed kennen of begrijpen. Wie weet wordt u verrast over hoe de Geest werkt, juist door mensen en op plaatsen waar u het wellicht niet verwachtte.