Kliederkerk beweegt de kerk

Tien jaar creatief en gastvrij kerk-zijn met jong en oud

Kliederkerk zorgt voor beweging: dat laat de facebookgroep vol foto’s, verslagjes en ideeën wel zien. Deze beweging gebeurt tijdens kliedervieringen zelf; deelnemers van jong tot oud die met hoofd, hart en handen aan de slag gaan met een bijbelverhaal. Maar de beweging gaat verder. Bijvoorbeeld in een creatieve gebedsvorm uit kliederkerk die een plek krijgt in de gewone kerkdienst, een mooie samenwerking tussen een predikant en de eigenaar van een kinderdagverblijf en mensen die met een nieuwe, enthousiaste blik naar hun kerkelijke gemeenschap kijken.

Kliederkerk bestaat tien jaar. Jeugdwerker Martine Versteeg raakte rond 2013 in Engeland geïnspireerd door Messy Church. Ze vertaalde het concept voor een Nederlandse gemeente, deelde dit vol enthousiasme met de landelijke Protestantse Kerk en zo werd kliederkerk geboren. Nu, een decennium later, is kliederkerk op veel plekken in kerkelijk Nederland een ingeburgerd begrip geworden. Door heel het land krijgt deze manier van missionair kerk-zijn met families vorm. Nog steeds roept de naam af en toe vragen op – kliederen in de kerk, kan dat wel? – en denken sommigen dat het ‘iets leuks is voor kinderen.’ Maar in een groeiend aantal gemeenten is kliederkerk inmiddels een vertrouwd onderdeel van het lokale mozaïek van kerkplekken. Een kleurrijk steentje dat eigenheid heeft, maar meestal ook verbonden is met andere activiteiten binnen een gemeente.

Kliederkerk als beweging

In april was het feest: in hotel Belmont in Ede vond de allereerste ‘kliederkerk tweedaagse’ plaats. Ruim honderd mensen, betrokken bij zo’n veertig teams kwamen twee dagen samen voor inspiratie, ontmoeting en samen leren. De organisatie was een samenwerking tussen mensen uit lokale teams en medewerkers van de landelijke Protestantse Kerk. De bereidheid om tijd, kennis en ervaring te delen met andere teams en om elkaar te inspireren is opvallend.

Kliederkerk is een beweging geworden van vrijwilligers en predikanten, doorgewinterde kerkmensen en nieuwsgierige nieuwkomers, van tieners en ouderen. Het zit in het dna van kliederkerk dat iedereen wat bij kan en mag dragen. Van gastvrouw tot verhalenverteller en van predikant tot pannenkoekenbakker. Bij kliederkerk is de grens tussen organisatie en deelnemers vaak dun; allerlei mensen worden uitgenodigd om mee te doen en om iets van henzelf in te zetten. Het belangrijkste is: hart hebben om samen met families creatief aan de slag te gaan rond bijbelverhalen.

Kliederkerk beweegt mensen

Samen met mensen van alle leeftijden in het voetspoor van Jezus leren gaan. Dat is de missie van kliederkerken. Het zijn behoorlijk grote woorden. Hoe wijs je dat aan in de praktijk? Martha Kroes, predikant en ook zelf betrokken bij een kliederkerk, deed onderzoek naar de vraag hoe kliederkerk kerk is in de context van deze tijd. Dit deed ze onder andere door observaties en interviews in kliederkerken. Ze beschrijft kliederkerk onder andere als klein ‘Koninkrijk’, als creatief kerk-zijn met begeesterd lef en kliederkerk als verbindende gemeenschap van navolging. Zo hoorde ze hoe kliederkerk deelnemers en vrijwilligers helpt om gemakkelijker over God te praten en om hun geloof uit te dragen door er voor anderen te zijn en een dienende houding te hebben.

Dat kliederkerk uitdaagt om sámen te leren, draagt hier zeker aan bij. Een vrijwilliger noemt dat expliciet als pluspunt. ‘Dat je met elkaar mag ontdekken. En dat ik óók ontdek en benieuwd ben naar wat jij ontdekt hebt.’ Daarnaast helpt kliederkerk om geloven een plaats te geven in het alledaagse. Creatieve activiteiten blijken een opening te kunnen zijn om iets van God te ontdekken, tijdens een maaltijd kun je zomaar een goed gesprek voeren met iemand die je misschien nog nooit ontmoet had en de liedjes en gebedsvormen zijn zo toegankelijk dat je ze thuis kunt herhalen. Zo is kliederkerk een plek waar geloof in simpele vorm geoefend kan worden.

Kliederkerk beweegt de kerk

Kliederkerk is niet het enige initiatief dat bijbelverhalen, creativiteit, verschillende generaties en kerk verbindt. Mensen die bekend zijn met concepten als de Thomasviering, Heilige Chaos, bibliodrama en Kerk op Schoot, zullen elementen uit kliederkerk herkennen. Kliederkerk is dus zeker niet uniek, maar draagt wel bij aan een beweging van de kerk die we op meerdere plekken en al langere tijd zien. Zo draagt kliederkerk bij aan een verlangen om vanuit bestaande gemeenschappen, samen met allerlei mensen van verschillende generaties op weg te gaan. Om zo samen vol vreugde te vieren hoe de Geest op verrassende plaatsen werkt.