Preekschets 2 Koningen 18:3a

Hij deed wat goed is in de ogen van de HEER.

2 Koningen 18:3a

Schriftlezing: 2 Koningen 18:1-12 (HSV)

Zie ook

• Dossier Hervormingsdag

Het eigene van de zondag

Het is de zondag voorafgaand aan Hervormingsdag. In navolging van Maarten Luther leggen protestanten grote nadruk op de verkondiging van het Woord. Gods Woord in acht nemen. Het leidde ertoe dat de Bijbel centraal kwam te liggen in de kerk en bewerkte ook een Beeldenstorm. Niet langer knielen voor beelden, maar in geloof vertrouwen op de Heer en de weg gaan die God wijst.

Uitleg

Het eerste gedeelte van 2 Koningen 18 is te lezen als een samenvatting van wat volgt over het koningschap van Hizkia. Waarbij zijn regeerperiode afgezet wordt tegenover Hosea, de koning van Israël. Hizkia en met hem het koninkrijk Juda gaat het voor de wind, terwijl het noordrijk afgevoerd wordt door de koning van Assyrië. De naam Hizkia betekent ‘de Here is sterkte’. Over het koningschap van Hizkia is ook te lezen in Jesaja 36-39.

In het derde jaar van Hosea (vers 1) – De datering van het koningschap van Hizkia is ingewikkeld. De meest logische lijn is dat hij in 727 v. Chr. zijn vader Achaz is opgevolgd en 13 jaar onder voogdij stond. De 29 jaar uit vers 2 moeten dan gerekend worden vanaf 714 v. Chr. toen hij op 25-jarige leeftijd zelfstandig regeerde. Op deze manier sluit het geheel aan bij 2 Koningen 18:13. Al zijn er die de 29 jaar laten ingaan in 727.

Wat zijn vader David gedaan had (vers 3) – In heel het bijbelboek Koningen is David de norm. Saul is uit beeld en de vergelijking met David bepaalt of een koning een goede koning was of niet. Hierbij staat David gelijk aan doen wat goed is in de ogen van de Here. Best apart wanneer we Davids leven ernaast leggen. Maar ondanks zijn zonden was hij een man naar Gods hart. Dit is feitelijk de norm. Handelt de koning goed in Gods ogen.

Het beëindigen van de afgodendienst is de kern van vers 4. Zo kwam er weer een concentratie op de tempel in Jeruzalem. Al werd ook die gereinigd door de vernietiging van de koperen slang die Mozes in de woestijn gemaakt had. Toen (Numeri 21:9) zorgde het kijken naar de koperen slang ervoor dat wie gebeten was door een giftige slang in leven bleef. Na verloop van tijd werd genezende kracht en vruchtbaarheid aan de koperen slang toegeschreven en werd het tot een afgod. Ondanks de culturele waarde vernietigde Hizkia dit werk.

De verzen 5 en 6 tekenen het positieve handelen van Hizkia. Zijn vertrouwen op de Here, de God van Israël en zijn vasthouden aan de geboden. Het vasthouden (= dabaq) is ook te vertalen met aankleven of hechten. Het laat de eenheid zien tussen God en Hizkia. Hetzelfde Hebreeuwse woord wordt ook gebruikt in Genesis 2:24, wanneer het gaat over de man en zijn vrouw.

De Here was met hem (vers 7 en 8) – Wie zo op de Here vertrouwt en één met hem is, verdient Gods nabijheid en zegen. De Here toonde hem dat hij Immanuel is – God met ons. Het terugvallen op de Here en zijn nabijheid gaf Hizkia de moed om zich vrij te maken onder het juk van Assyrië en dat hij zijn macht kon vergroten. Al was de aanval op de Filistijnen een preventieve actie. Het gevaar bij dit vers en de komende verzen is om in de val van het welvaartsevangelie te stappen. Hierover zo dadelijk meer.

De laatste verzen (9-12) vertellen het laatste wat er te vertellen is over het noordrijk Israël. Kort wordt samengevat dat Salmanese, de koning van Assyrië optrok en dat Israël ingenomen wordt en de inwoners weggevoerd worden. De oorzaak lezen we in vers 12. Een tegenstelling met Hizkia. Israël is de stem van de Here, hun God niet gehoorzaam geweest. Ongehoorzaamheid aan de geboden van Mozes betekent verbreking van het verbond. Hierdoor werd God hun tot een vijand (Jesaja 63:10).

Aanwijzingen voor de prediking

Eerder waarschuwde ik voor de val van het welvaartsevangelie. Wie zonder voorbereiding aan de preek begint, kan hier eenvoudig in terecht komen. De koningen Hizkia en Hosea worden met hun koninkrijken vergelijken en vervolgens wordt de conclusie getrokken dat het goed gaat met degene die Gods geboden in acht neemt. Dit is niet onwaar. In Deuteronomium 30:19 houdt Mozes dit het volk voor. “Ik roep heden de hemel en de aarde tot getuigen tegen u: het leven en de dood heb ik u voorgehouden, de zegen en de vloek! Kies dan het leven, opdat u leeft, u en uw nageslacht.“

Maar er is een ander belang in dit hoofdstuk. Niet vergeten mag worden dat de bijbelboeken 1 en 2 Samuël en 1 en 2 Koningen horen bij de nebe’im; de profeten. De profeten spraken niet om te veroordelen, maar om te waarschuwen voor het oordeel. Het oordeel is Israël ten deel gevallen omdat zij volhardden in het overtreden van Gods verbond en niet geluisterd hadden naar de profeten die door God gezonden waren. Dit oordeel kan ook het koninkrijk Juda treffen wanneer zij het verbond verbreken en op andere wegen gaan dan de Here die wijst. Het bijbelboek 2 Koningen eindigt hier ook mee.

Bij sommige Amerikaanse tv-dominees en bij bepaalde pinkstergemeenten is duidelijk aan te wijzen dat zij het onbijbelse welvaartsevangelie aanhangen. De hoogte van je bankrekening en de grootte van het huis en de auto die de mate van geloof aan zouden tonen. Maar het kan minder expliciet aanwezig zijn. Bijvoorbeeld wanneer bij tegenslag de vraag wordt gesteld: Waar heb ik dit aan verdiend? Heb ik zonde gedaan of geloof ik niet goed genoeg? Of het tegenovergestelde. Dat bij voorspoed geen vragen meer worden gesteld bij de wijze van geloven en het leven uit het geloof. Het is goed om als prediker hier bewust van te zijn en om het de hoorder voor te houden en profetisch te waarschuwen. Hang ik onbewust niet het welvaartsevangelie aan en ga ik wel als volgeling van Jezus door het leven?

Om dit alles is de geschiedenis van Hizkia niet zozeer een geschiedschrijving over zijn leven, maar vooral een aansporing om in zijn voetsporen te gaan, zoals hij in het voetspoor van David gegaan is. Dit brengt in de prediking de mogelijkheid om de stap te zetten naar de Zoon van David, Jezus Christus. In de kerk worden we aangespoord om in zijn voetspoor te gaan en de weg te bewandelen die Hij gegaan is. Op deze manier kan in de prediking de nadruk komen te liggen op de christelijke levenswandel. Doen wat juist is in de ogen van de Here. Dit is drievoudig.

• De afgoden wegdoen. Wat brengt mij af van het dienen en aanbidden van de God en Vader van Jezus Christus? In de prediking kan hier concreet ingegaan worden op de verleidingen van deze tijd. In de tijd van Luther was dit de aflaat en de heiligenverering. Vandaag onder andere de noodzaak om online te zijn en populair te zijn. Ben ik bereid om hier afstand van te nemen?

• Het tweede is het vertrouwen stellen op de Here. De afgoden, die zichtbaar voor ogen zijn, zijn weg. Nu gaat de weg verder in het geloof dat de Here zal leiden en bewaren op grond van het verbond in Jezus Christus. Benadrukt kan worden dat God vertrouwd kan worden op grond van het verbond en zijn beloften en vooral door het offer dat Jezus bracht op Golgotha

• Dit laatste is feitelijk het derde punt. Het is de toepassing van het vertrouwen in dagelijkse concrete zaken. Wil ik luisteren naar het woord van God en op grond daarvan verstandig handelen of wil ik eigenwijs blijven en zelf bedenken en bepalen wat goed is voor mij?

Ideeën voor kinderen en tieners

Verstandig handelen is niet iets wat tieners verlangen om te doen. Het is dan ook oppassen om te paternalistisch over te komen. Een mogelijkheid is om te spreken over challenges waar veel jongeren aan meedoen. Hoe verstandig is dit wanneer er zelfs doden bij vallen.

Een bekend voorbeeld zijn de reflectorpaaltjes langs de weg. Die laten zien hoe de weg loopt. Dan kan er een kortere weg zijn, maar over de gebaande wegen gaat het meestal wel beter. De Here God wil ons door zijn geboden laten gaan over de gebaande wegen, opdat wij uitkomen in zijn koninkrijk.

Liturgische aanwijzingen

Bekende psalmen die aansluiten bij het thema zijn psalm 25:2 en psalm 86:4. Ook kan gedacht worden aan het lied ‘Heer, wijs mij uw weg’ (opwekking 687). Richting Hervormingsdag kan het Lutherlied ‘Een vaste burcht’ gezongen worden. Het lied ‘Jezus, ga ons voor’ is eveneens passend.

Geraadpleegd

• Gispen, W.H. (red.), Bijbelse Encyclopedie legt helder de datering uit.

• Nehushtan. Geraadpleegd op 11 juni 2018 via Wikipedia

• Paul, M.J. (2007). Bijbelcommentaar 2 Samuël. 1 Koningen, 2 Koningen, Studiebijbel Oude Testament 4, Veenendaal