None

Preekschets bij Filippenzen 4:1-7- voor Startzondag 2021

Thema: Aardige, vriendelijke mensen

Zie ook:

Het eigene van de zondag

Startzondag is in veel gemeenten een feestelijke dag. Alle activiteiten gaan weer beginnen. Mensen ontmoeten elkaar na een vakantieperiode. Vaak is de startzondag het moment om diverse cursussen en andere mogelijkheden in de gemeente onder de aandacht te brengen.

Bij het maken van deze preekschets is het nog niet duidelijk hoe het leven in de kerk er in september 2021 uit zal zien (door corona), maar deze startzondag zou zomaar het moment kunnen zijn dat veel activiteiten weer normaal doorgaan. Dat maakt deze startzondag extra feestelijk.

In sommige kerken is de startzondag ook een zondag waarop mensen naar de kerk komen die er anders niet komen. Een mooie missionaire kans.

Uitleg

Het begin van het vierde hoofdstuk uit de brief die Paulus schreef aan de kerk in Filippi is een typisch tweede deel van een brief van Paulus: vol aanwijzingen op het praktische vlak. Deze brief wordt wel de brief van de vreugde genoemd, omdat vreugde zo’n belangrijk onderdeel is. Extra opvallend is die vreugde als je bedenkt dat Paulus deze brief vanuit de gevangenis schreef.

Filippi was de eerste stad waar Paulus in Europa het evangelie verkondigde. Dit is de stad waar hij een nacht gevangenzat, samen met Silas. Ze zongen psalmen in de nacht en door een aardbeving kwamen ze vrij, waarna ze de cipier en zijn huis doopten.

Van belang is dat de aanwijzingen die Paulus geeft niet als losse opmerkingen moeten worden gezien. Als dat gebeurt, dan wordt een preek snel moralistisch. Paulus’ aanwijzingen moeten worden gezien vanuit het navolgen van Christus, waar de Bergrede toe oproept. Dat geeft de samenhang aan de opmerkingen van Paulus.

Vervolgens wordt zo ook het doel helder: De gemeente moet het goede leven en nieuws verspreiden door Christus na te volgen. In hoofdstuk 2 heeft Paulus die beweging al neergezet. Wie gestorven is met Christus, die staat met hem op en volgt hem na. De aanwijzingen van Paulus hebben dus ook een missionaire spits. Op die manier kan de gemeente Christus laten zien.

Wie vanuit de samenhang de waarschuwingen van Paulus leest, die kan ze ook op een ontspannen manier tot zich nemen. Paulus schrijft vanuit het besef dat de toekomst van God is en dat Hij er voor moet zorgen dat Gods toekomst er ook komt. Het beslissende is in Christus al gebeurd.

Laten we nu naar wat details kijken van deze tekst.

Eensgezindheid

Ook in de kerk van Filippi was er kennelijk gedoe. Euodia en Syntyche hebben een conflict. Ze worden door Paulus gemaand om eensgezind te zijn. Waar ze een meningsverschil over hadden, is niet duidelijk. Paulus gaat er niet op in. Misschien een wijze les bij conflicten: zoek de eensgezindheid in plaats van het met elkaar oneens te zijn of het meningsverschil te bespreken. (Zoals veel vaker in de brieven van Paulus valt op hoeveel vrouwen hem hebben geholpen.)

De vrede bewaren

Als het de vrouwen samen niet lukt, dan moet Paulus’ vriend hen helpen. Wie deze vriend is, wordt niet duidelijk. Het is ook nog mogelijk dat het woord dat gebruikt wordt voor metgezel eigenlijk een naam is: dan wordt Syzygos aangesproken om te helpen. Daar is een belangrijke les uit te halen. In de gemeente is het goed als mensen zien dat er een conflict ontstaat, dat ze uit zichzelf proberen de vrede te bewaren.

Vreugde

Vreugde is een weerkerend motief na de uitstorting van de Heilige Geest. In het bijbelboek Handelingen is de vreugde elke keer een direct gevolg van de uitstorting van de Heilige Geest. Van belang is hier om op te merken dat die vreugde verbonden is aan het kennen van Christus. Dat zorgt ervoor dat mensen daadwerkelijk die vreugde gaan ervaren (vergelijk Filippenzen 2:18 en 3:1).

Vriendelijkheid

Laat iedereen u kennen als vriendelijke mensen. Vriendelijkheid is een begrip dat in het Oude Testament allereerst bij God hoort. Als God aan Mozes verschijnt (Exodus 33), dan is die vriendelijkheid zelfs een van de kerneigenschappen die worden uitgeroepen (soms vertaald met goedertierenheid). Het nadeel daarvan is dat het vooral op God lijkt te slaan en dat het minder snel zichtbaar is dat onze vriendelijkheid een spiegel van Gods vriendelijkheid (chesed in het Hebreeuws) moet zijn.

Gods zorg en onze zorgeloosheid

De Heer is nabij. Deze opmerking van Paulus kan op twee manieren worden gelezen. Het kan gaan over de nabije komst van de Heer. Hij is al onderweg. Het kan ook gaan over de aanwezigheid van de Heer in het leven. Hij is dichtbij om te helpen. Bij beiden ligt het voor de hand om het te verbinden met het volgende en minder met het voorafgaande. De nabijheid van de Heer helpt om je geen zorgen te maken.

De opmerkingen over het maken van zorgen zijn een echo op de Bergrede, waar de Here Jezus het ook over onze zorgen heeft. Onze zorgeloosheid is het gevolg van Gods zorg. Hier moet de prediker waken al te absoluut spreken. Sommige zorgen zijn terecht. Alleen moet de zorg verbonden worden met Christus. Dat blijkt uit het vervolg. Want het niet hebben van zorgen is verbonden met onze noden voorleggen aan Christus. Daarbij moet de dank niet vergeten worden. Christenen danken vaak te weinig en vragen te veel.

Vrede

De vrede van God is het leven in het koninkrijk van God. In Romeinen 5:1 gaat het ook hierover. Ook is te denken aan vrede als vrucht van de Geest (Galaten 5:22). De uitdrukking ‘die al het verstand te boven gaat’ kan betekenen dat dit voor de mens ondenkbaar is met het verstand (vergelijk het met de beroemde uitspraak van Pascal: het hart heeft redenen die het verstand niet kent). Het kan ook betekenen dat het meer is dan wat mensen kunnen bedenken. In ieder geval vormt de vrede van Christus een bescherming voor je hart (gevoel) en gedachten (verstand).

Aanwijzingen en invalshoeken voor een preek

Kern van de preek is de inzet dat mensen door de Geest en hun verbinding met Christus merken dat ze veranderen. Ze gaan op Christus lijken, en worden aardiger en vriendelijker. Zo wordt zichtbaar dat de toekomst van de Heer is. Want zijn toekomst verandert ons nu al.

Door de Alpha-cursus zijn veel mensen tot geloof gekomen. Velen van hen vertellen dat het niet zozeer de praatjes of de gesprekken waren die hen veranderden, maar het gezamenlijke eten. Zoals een van hen mij eens vertelde: ‘Het is net of ik nieuwe familie heb gekregen. Elke week wordt er zo aardig en belangstellend gevraagd hoe het met mij gaat. Dat heeft mij veranderd.’ Dit verhaal helpt om de missionaire kracht van vriendelijke mensen naar voren te laten komen. Zoals Spreuken 15 het al zegt: ‘Een vriendelijk antwoord doet woede bedaren.’

Van de Heer is de toekomst. Dat maakt vriendelijke mensen van ons. Want als we het zelf niet hoeven te doen, dan hoeven we ons er ook niet druk om te maken. Vriendelijkheid is: je liefdevol toewenden naar andere mensen, zonder dat er wederkerigheid verlangd wordt. Onze vriendelijkheid hoort de spiegel van Gods vriendelijkheid te zijn.

We worden ook vriendelijker in onze conflicten. Interessant is dat Paulus er niet omheen draait: er zijn conflicten. De bijbel is daar erg open over. Eerder raakte Paulus al eens in conflict met Barnabas en met Petrus. Het is op een startzondag goed om daarover te beginnen. Er is in de kerk altijd wel wat wrijving. Maar in de kerk gaan we anders om met conflicten.

Samenwerken is belangrijk in de kerk. Dat kan vooral als we elkaar echt zien. Dat is de kern van vriendelijkheid. Het is goed om onszelf te bepalen bij die manier van samenwerken. Wat is het mooi om een gemeente te zien waar mensen elkaar bemoedigen en opbouwen. Daar gaat kracht van uit en het is echt een ander geluid dan in de wereld. ‘Ieder achtte de ander uitnemender dan zichzelf’ houdt Paulus ons op een andere plek voor.

Ideeën voor kinderen

Vreugde met en over God blijft bestaan. Dit kan je voor de kinderen goed laten zien met twee ballonnen. Op beide ballonnen teken je een vrolijk gezichtje. De ene is alleen gevuld met lucht, in de ander zit ook een beetje water.

Steek een kaars aan.

Vertel aan de kinderen dat vrolijkheid natuurlijk heel leuk is. Maar wat gebeurt er als die vrolijkheid in je leven in aanraking komt met moeite? Die moeite wordt gesymboliseerd door de kaars. Als je de ballon boven de kaars houdt, zal hij knappen.

Daarna pak je de andere ballon. Deze is vol van Gods aanwezigheid, gesymboliseerd door het water (in de bijbel teken van Gods aanwezigheid, zoals in Psalm 1, Johannes 7). Als je deze ballon boven de vlam houdt, zal hij niet knappen. (Het water in de ballon koelt de ballon, zodat de warmte van het vuur de ballon niet laat knappen).