Preekschets bij NLB 706 – Trinitatis
Zondag Trinitatis
Dans mee met Vader, Zoon en Geest
NLB 706 uit Liedboek, Zingen en bidden in huis en kerk
Zie ook
-
Kindermoment & tienermoment bij Zondag Trinitatis (specifiek bij deze preekschets passend)
Het eigene van de zondag
Vandaag is het de eerste zondag na Pinksteren, zondag Trinitatis, Drievuldigheidszondag.
Na het vieren van alle kerkelijke feesten, staan we vandaag stil bij de Drie-eenheid van God. Een lastig leerstuk voor velen, niet alleen voor Joden en Moslims, maar ook voor veel christenen.
In lied 706 wordt het beeld van een goddelijke dans gebruikt om de drievuldigheid van God te verduidelijken. Dit beeld is leidraad deze zondag.
Uitleg
De Triniteit is moeilijk uit te leggen, het is een van de geheimen van het geloof. Over geloofsgeheimen kun je eigenlijk beter zingen dan er te veel over te praten. Daarom heb ik voor deze zondag gekozen om een lied, geschreven voor zondag Trinitatis, te kiezen als hoofdtekst.
NLB 706 is vanuit het Engels vertaald door Sytze de Vries. De oorspronkelijke titel is Come, join the dance of Trinity, en het is geschreven door Richard Leach. De melodie is een Engelse volksmelodie.
In dit lied wordt een mooi beeld gebruikt om de drievuldigheid van God te illustreren, de dans. Een rondedans waarin Vader, Zoon en heilige Geest participeren. De één is niet meer dan de ander. Ze dansen alle drie in perfecte harmonie met elkaar.
Dit beeld van een goddelijke dans is een van de oudste beelden uit het christendom om iets uit te drukken van de essentie van de Triniteit. Johannes Damascenus (676-749) gebruikte er het Griekse begrip perichoresis voor (peri is ‘rondom’, chorein is ‘gaan, plaatsmaken, bevatten’; choreia betekent ook ‘dans’). Je herkent er ons woord ‘choreografie’ in: het ontwerp van een dans, bijvoorbeeld bij ballet. Johannes Damscenus probeert ermee te omschrijven hoe de Vader leeft in de Zoon, de Zoon in de Vader, en beiden in de Geest, in een beweging van eeuwige liefde.
Ook de Britse auteur C.S. Lewis (1898-1963) noemt het beeld van de dans: Misschien is dat wel het voornaamste verschil tussen het christendom en alle andere godsdiensten. In het christelijk geloof is God niet een statisch ding – zelfs niet een persoon – maar een dynamische, pulserende activiteit, een leven, welhaast een soort drama. Of met eerbied gezegd, bijna een soort dans.
Dansen doet wat met mensen. Baby’s bewegen al mee op muziek, de meeste kinderen dansen heel graag, zonder zich af te vragen of ze het wel goed doen. Dansen is beweging, concentratie, maar ook vrolijkheid en harmonie. Dansen maakt vrolijk, en ook wie kijkt wordt er blij van. Niet voor niets wordt er zoveel gedanst in talentenshows, en zijn er diverse programma’s rondom dansen op tv (bijvoorbeeld So You Think You Can Dance, of Dance, Dance, Dance).
Bewegen is gezond, ging het met Pinksteren niet over de uitstorting van de Geest die mensen in beweging zet? Vandaag gaat het over een specifieke beweging, de dans.
In het eerste couplet worden we uitgenodigd om mee te dansen met Vader, Zoon en Geest. Om mee te doen met de dans die al voor de schepping is begonnen. Daarmee wordt aangegeven dat God in zichzelf relationeel is, niet pas vanaf de schepping. God schiep dus niet de mens om Zijn liefde kwijt te kunnen, maar om te participeren in de liefde die Vader, Zoon en Geest onderling verbindt. De wereld wordt heel beeldend beschreven als dansvloer waar de liefde leidt en de hoop ons wacht.
Het tweede couplet zet in met het gezicht van de Triniteit, Jezus Christus. In korte zinnen komen Kerst, Goede Vrijdag en Pasen voorbij.
Het derde couplet gaat, hoe kan het ook anders, over Pinksteren. We hebben nu de vrijheid om te vertellen over wie ons redt. Om bij het beeld van het dansen aan te sluiten, we mogen anderen uitnodigen mee te dansen, de dansvloer van de liefde te betreden.
De last van Adams erfenis is ons afgenomen, zoals ook al in het tweede couplet klonk, God leidt ons uit het graf, de dood heeft niet het laatste woord.
In het vierde couplet zijn we zelf aan het woord, we zingen dat we meedansen met Vader, Zoon en Geest. Door het zingen van het lied hoopt de dichter ons er toe op te roepen de uitnodiging van God om mee te dansen aan te nemen. Dan klinkt er een jubelzang en weten we dat liefde, geloof en hoop tot dit lied leiden. Want ons leven is verweven met de dans van Vader, Zoon en Geest, met Gods liefde dus.
aanwijzingen voor de prediking
De Triniteit is voor velen een wat abstract onderwerp. In de bijbel komt het begrip niet voor, wel is er het zendingsbevel (Matteus 28:19) waarin Vader, Zoon en Geest in één adem genoemd worden.
Om te voorkomen dat het een taaie preek wordt, vol verwijzingen naar concilies en dogma’s is het goed je te focussen op het beeld van de dans. Want de Triniteit is heel belangrijk. God is relationeel in zichzelf, Hij is liefde en wil die liefde delen met ons.
In het eerste couplet wordt de wereld van vandaag dansvloer genoemd. Een dansvloer waar de liefde leidt. Als je daar goed over nadenkt, klopt daar meestal niet veel van. De wereld lijkt vaak meer een brandhaard, dan een dansvloer. Aanslagen die worden gepleegd, mensen die vastgelopen zijn, instanties die in hokjes en vakjes denken.
Ook als je nadenkt over de liefde die ons leidt, roept dat nogal wat vragen op. Liefde tussen mensen is zelden volmaakt. We doen elkaar pijn, begrijpen elkaar (al dan niet met opzet) verkeerd, hebben verwachtingen van onszelf en van anderen die niet waar te maken zijn.
Het is denk ik goed dergelijke kanttekeningen te plaatsen. Het leven is niet alleen maar mooi, helemaal niet zelfs. Bij de schepping was alles nog goed, ja zeer goed. Maar nu…
Maar God heeft ons leven bedoeld als leven in liefde, uit liefde, liefdevol: dansend. Hij is liefde en wil die liefde delen met ons, we mogen we mogen meedoen met de dans van Vader, Zoon en Geest. Hij vraagt ons ten dans, we hoeven alleen die uitgestoken hand maar aan te pakken.
Maar hoe doe je dat, die uitgestoken hand aanpakken? Hoe dans je mee? Kunnen we dat wel? Durven we ons wel over te geven? Over te geven aan de melodie, aan het ritme, aan de leiding van onze Danspartner? Dat is een hele kunst in onze wereld waarin we zo lang mogelijk onafhankelijk zijn en alles zelf willen doen. Je laten leiden.
God is één, maar niet eenzaam. Hij is Vader, Zoon en Geest. Drie personen, drie verschijningsvormen die we op verschillende momenten in ons leven tegen komen.
ideeën voor kinderen en tieners
Voor kinderen is de Triniteit het beste te illustreren met iets tastbaars.
Bijvoorbeeld met een spinner. Deze heeft drie zijden, ze zijn alle drie even belangrijk, mist er één dan werkt hij niet. Zo hebben Vader, Zoon en Geest elkaar nodig, ze kunnen en willen niet zonder elkaar.
Of door drie verschijningsvormen van water te laten zien: ijs, stevig, kan je dragen, water, geeft leven, stoom, ongrijpbaar, gaat alle kanten op, zet je in beweging. Zo kan je God ontmoeten op verschillende manieren, maar het is wel dezelfde God.
Zie ook: Kindermoment & tienermoment bij Zondag Trinitatis.
liturgische aanwijzingen
Het verdient aanbeveling om het lied tweemaal te laten zingen, de eerste keer voor de preek, de tweede keer erna. Je zou de organist kunnen vragen om het op twee verschillende manieren te begeleiden, eventueel kan de tweede keer ook in wisselzang.
Een schriftlezing die goed bij deze zondag past is bijvoorbeeld Johannes 3: 1-15 over Nicodemus. Ook een tekst over dat God liefde is past goed, bijvoorbeeld 1 Johannes 4:16 of Psalm 103.
In het eerste couplet van NLB 706 gaat het over de schepping, Psalm 104 past daar goed bij, of Psalm 8. In dat kader is ook NLB 216, Dit is een morgen als ooit de eerste, een lied dat goed in de dienst past.
Het is mooi om ook een trinitarisch Glorialied te zingen, bijvoorbeeld NLB 304, 305 of 705
