None

Preekschets voor Startzondag bij Psalm 34:9: het goede leven

Proef, en geniet de goedheid van de HEER,
gelukkig de mens die bij hem schuilt.

Psalm 34:9

Schriftlezing: Psalm 34:9, 13, 14, 15 (NBV)

Overige lezingen: Psalm 103:8-13 (NBV) en Kolossenzen 3:12-15 (BGT)

Thema: Het goede leven

Zie ook

Liturgisch kader

Het eigene van deze zondag

In veel gemeentes wordt op een zondag in september het nieuwe seizoen begonnen met een startweekend of startzondag. Niet zelden worden er allerlei activiteiten op touw gezet waarin vooral het samen gemeentezijn centraal staat. De zondagmorgendienst maakt een belangrijk onderdeel uit van die start en wordt dan ook ‘startdienst’ genoemd.

Deze dienst is bij uitstek geschikt om voor te bereiden met gemeenteleden. Probeer nog voor de zomervakantie bij elkaar te komen om alvast de lijnen uit te zetten. Bespreek niet alleen met elkaar de praktische kant van de startdienst, maar vooral ook de inhoud. Wat zegt deze Bijbeltekst jou, waar blijf je haken, wat maakt blij of juist niet? Bedenk ook met elkaar welke liederen en muziek passend zijn. Zo wordt het écht een gezamenlijke start.

De Protestantse Kerk in Nederland draagt jaarlijks een thema aan, wat vaak ook het jaarthema van een gemeente kan worden. Men schrijft: ‘Wat je vanuit het geloof kunt zeggen, is dat het goede leven ook alles met God te maken heeft. Hij maakt het leven goed. Niet in de zin van succesvol of moreel beter, maar je leven – met alle vreugde en verdriet – wordt in een ander kader gezet. Het licht van God, het licht van vergeving, valt over jouw leven.’

Als uitgangspunt heb ik Psalm 34:9 gekozen, waarin David de goedheid van God bezingt. Maar wat betekent het als hij schrijft dat we van Gods goedheid mogen proeven en genieten? Het begint bij de vraag wat die goedheid van God dan inhoudt. Daarvoor kom ik bij Psalm 103, en dan met name vers 8, waar we lezen wat Zijn goedheid voor ons betekent. Natuurlijk mag het hier niet bij blijven. Zijn goedheid roept ons op om goed voor elkaar te zijn, zoals we Kolossenzen 3 kunnen lezen. Ik stel voor om deze lezing in de Bijbel in Gewone Taal te lezen, omdat die vertaling directer ‘binnenkomt’.

Uitleg

Zowel Psalm 34 als Psalm 103 worden aan David toegeschreven. Ik neem dan ook de vrijheid om Psalm 103:8 een antwoord te laten zijn op mijn vraag wat die goedheid van God, zoals genoemd in Psalm 34: 9, inhoudt. In het Hebreeuws lezen we in Psalm 34: 9 het woordje tov (goed) betekent. De HSV vertaalt het dan ook zo: Proef en zie dat de HEERE goed is.

Goed, tof, in Bijbelse zin betekent veel meer dan ‘goed’ alleen. Al op de eerste bladzijde van de Bijbel wordt dat woordje ‘tov’ deze diepte gegeven: ‘rechtschapen, welgeschapen, goed en mooi.’ Dat is dus meer dan alleen de morele betekenis die wij vaak aan ‘goed’ geven. God is goed in de volste zin van het woord. En die goedheid uit zich in verschillende kenmerken, zoals ik die terugvind in Psalm 103:8, waar we lezen: ‘Liefdevol en genadig is de HEER, hij blijft geduldig en groot is zijn trouw.’

Hier wordt concreet hoe goed de HEER is, samengevat in vier eigenschappen: liefdevol, genadig, geduldig, trouw. Natuurlijk roepen deze vier kenmerken bij ieder van ons verschillende gedachten op. Ik deel met jullie mijn overwegingen:

Liefdevol
Dit laat ons zwart op wit zien dan dat Hij van ons houdt. Hij heeft het beste met ons voor. Niet op een zoete, lievige manier, maar zoals ouders liefdevol voor hun kinderen zorgen. David zegt daarom in vers 13: ‘Zo liefdevol als een vader is voor zijn kinderen, zo liefdevol is de HEER…’
Genadig
We hebben allemaal momenten waarop we nalaten om God en de ander lief te hebben. Wat zonde is dat. Toch mag je altijd opnieuw beginnen. Want als je in Jezus’ Naam om vergeving vraagt, dan vergeeft God je fouten, altijd.
Geduldig
Welke wegen we ook gaan, Hij wacht tot we de weg naar Hem weer gevonden hebben. Denk hierbij aan de gelijkenis van de verloren zoon. Zijn vader blijft hoopvol wachten tot zijn zoon de weg naar huis weer gevonden heeft. En als hij dan weer thuis komt wordt er feest gevierd: hij is niet meer de verloren, maar de gevónden zoon!
Trouw
Het geduld van God heeft alles te maken met Zijn trouw. In alle omstandigheden is er Iemand – met een hoofdletter – die te vertrouwen is, die ons trouw blijft. Daarom zeggen we ook elke week aan het begin van de dienst ‘onze hulp is de Naam van de HEER’. Zijn Naam, HEER, is ons tot hulp, omdat deze letterlijk ‘Ik zal er zijn’ betekent.

De derde Bijbeltekst, Kolossenzen 3:12-15 (BGT) zet ons op het spoor van de navolging. Als God goed is en Hij, in en door Jezus, Zijn goedheid met ons deelt door liefdevol, genadig, geduldig en trouw te zijn, dan vraagt dat ook wat van ons. In andere woorden: Hij gunt en geeft ons het goede leven, nu is het aan ons om dat goede leven met anderen te delen. Paulus geeft daarvoor praktische aanwijzingen in deze brief – waarin zoals de NBV in haar inleiding schrijft ‘grote nadruk wordt gelegd op de boodschap dat Gods genade, die via Jezus Christus is ontvangen, alles te boven gaat’ – om goede dingen te doen, zoals de BGT het weergeeft. Hier ligt een link met ons dagelijks (gemeente)leven, hier wordt concreet gemaakt hoe wij samen – vanuit Gods goedheid – het goede leven kunnen en mogen leven.

Aanwijzingen voor de prediking

De kans bestaat dat met bovenstaande exegese een opsomming van feiten in de preek naar voren komt: Gods goedheid houdt dit en dat in en daarom moeten wij zus en zo doen. Maak daarom de preek levendig door bijvoorbeeld de beamer te gebruiken. Als de hoorders bijvoorbeeld de kenmerken van Gods goedheid op een rijtje zien staan, is het makkelijker om ‘losser’ te kunnen luisteren.

Opbouw

Je kunt de overdenking beginnen met concreet deze vraag te stellen aan de gemeente: ‘Wat betekent het goede leven voor u, voor jou?’ Ga met de microfoon rond en verzamel wat er leeft. Laat niet meer dan vijf mensen aan het woord, anders wordt het te lang als inleiding.

Kies er voor om wat er gezegd is mee te nemen in de preek en neem de hoorders dan mee naar wat het goede leven in het licht van God betekent. Zo kom je bij de uitleg van de Psalmteksten, met Psalm 34: 9 dus als uitgangspunt.

En wat betekent Zijn goedheid voor ons in de praktijk van het dagelijks (kerkelijk) leven? God is goed en deelt Zijn liefde met ons. Paulus vertelt niet alleen de gemeente van Kolosse hoe zij op hun beurt het goede leven gestalte kunnen geven, hij vertelt dat ook aan ons. Noem hierbij ook voorbeelden uit de eigen gemeente, zodat ‘het goede leven’ en ‘de goede dingen doen’ de hoorders zullen raken en bijblijven.

Ideeën voor jongeren

In plaats van met de microfoon rond te gaan aan het begin van de overdenking met de vraag ‘Wat is het goede leven voor u, voor jou?’, kun je ook er voor kiezen om deze vraag digitaal te laten beantwoorden. Vooral jongeren zullen zeker een smartphone bij zich hebben. Maak van tevoren een gratis account via www.mentimeter.com en laat een jongere tijdens de dienst de antwoorden binnenhalen. Een uitleg van Mentimeter is ook beschikbaar.

Als je hier voor kiest, zou dit een goede vraag zijn: ‘Beschrijf in één woord wat het goede leven voor jou inhoudt’. Iedereen met een smartphone krijgt de gelegenheid om in te loggen op www.menti.com en daar de vraag met één woord te beantwoorden. Kies er vervolgens voor om de verzamelde woorden in een wordcloud te laten zien op de beamer. Het mooie van deze manier is dat je jongeren direct betrekt bij het thema én dat je ook de luisteraars/kijkers thuis mee kan nemen in de dienst.

Geraadpleegd

Themadossier ‘Startzondag’van de Protestantse Kerk in Nederland
W. Barnard, Tegen David aanpraten, Gepeins bij Psalmen, Zoetermeer 2003, 131, 132
Nieuwe Bijbelvertaling, Inleiding op de brief aan de Kolossenzen, Heerenveen 2004, 280, 281