De gouden geheimen van de Goudse glazen

Niet alleen de dominee preekt. Ook de glazenier brengt de boodschap uit het evangelie tot leven, ziet Kees van den Berg.

Recent zat ik recht voor de kansel in de Goudse Sint-Jan. Collega Bert Schroten deed er intrede. Het was warm. Hij had een boeiende en bevlogen preek maar toch dwaalden mijn gedachten even af. Nu is dat daar sowieso niet vreemd want achter de kansel rijst bijna een wand van glas: zeven enorme gebrandschilderde glazen, vol met voorstellingen uit de Bijbel en de nationale historie.

De zon scheen door deze glazen wand. Het gaf deze toch al imposante kerk (de langste
van Nederland!) iets betoverends. Alle kleuren van het spectrum vielen de kerk binnen. Overheersend daarbij was het blauw omdat een van de glazen het Ontzet van Leiden verbeeldt met een strakblauwe hemel en heel veel water.

De Sint-Jan kent maar liefst 72 gebrandschilderde glazen. De belangrijkste bevinden zich in het koor van de kerk. Dat is logisch want in de oorspronkelijk katholieke opstelling was dat het hoofddeel van de kerk.

De glazen daar, beurtelings met episodes uit het leven van Johannes de Doper (aan hem werd de kerk oorspronkelijk gewijd: Sint Jan op z’n Hollands) en van Jezus, stammen uit de tijd voordat de kerk overgenomen werd door de gereformeerden. Goddank was Gouda ook toen al zo tolerant dat de beeldenstorm de Sint-Jan voorbijging en de glazen bewaard bleven.

Het hoofdglas bevond zich recht achter het altaar, in het oosten van de kerk (waar de zon opkomt, symboliek voor de opgestane Heer). In dat glas is de doop van Jezus door Johannes afgebeeld, immers het allermooiste wat de Doper mocht doen.

Goddank ging de beeldenstorm aan de Sint-Jan voorbij

Fabelachtig mooi is dit imposante glas, dat Dirck Crabeth, de Goudse glazenier, ontwierp en schilderde. Opvallend is de goudgele baan, die vanuit de mond van God de Vader naar beneden gaat, en vlak boven Jezus in een stralende cirkel openbreekt, met daarin de heilige Geest in de vorm van een duif. In die straal staat in het Latijn: ‘Dit is mijn geliefde Zoon in wie Ik mijn welbehagen heb. Hoort Hem.’

Het water van de Jordaan daarentegen is grijs, net zo grijs als een Hollandse rivier. Crabeth kende die als Gouwenaar van dichtbij: de Hollandse IJssel en de Gouwe stromen langs de stad.

Geschilderd evangelie

In het Markusevangelie lezen we dat Jezus direct na zijn doop door de Geest de woestijn in werd gestuurd, om daar verzocht te worden. Engelen rechts reiken Jezus zijn paarse mantel aan. Purper is de kleur van het lijden, de loutering en de beproeving. Hieraan zie je dat Dirck Crabeth zijn Bijbel goed kende.

Zo zitten de Goudse glazen vol met dit soort details. Niet voor niets hebben we met vaste regelmaat in deze kerk ‘Goudse Glazendiensten’, waarbij zo’n glas centraal staat in de verkondiging. Dit ‘geschilderde evangelie’ biedt daartoe namelijk genoeg kansen en mogelijkheden.