Dichtbij via WhatsApp?!

We appen wat af…! WhatsApp is een razendsnel ingeburgerd medium. Maar… hoe gebruiken we dat? Kan het ook in het pastorale contact z’n nut, of misschien zelfs voordeel hebben boven of naast fysiek contact? Wat is wel en wat niet raadzaam? En hoe ervaren mensen in verschillende leeftijdsgroepen het? Vragen te over…

Gauw even een appje sturen

… om een bezoekje af te spreken bij een gemeentelid uit jouw wijk – doe jij dat ook? Superhandig! Het werkt lekker snel en de gemaakte afspraak is altijd terug te vinden in jullie appgesprek. Maar WhatsApp *) is ook zinvol in te zetten voor meer dan de praktische wanneer, waar & hoe laat-vragen. Hoe je dat doet, lees je in dit artikel.

*) Waar WhatsApp staat, geldt dit natuurlijk ook voor Signal of andere berichtenapps

WhatsApp in pastoraat; ja, maar… hoe dan?

Als ouderling had ik soms via WhatsApp sneller en dieper contact met iemand dan in een fysiek gesprek, face-to-face. Dan belandde ik ineens in een diepgaand geloofs-app-gesprek! Verrast door dit appcontact wilde ik daar meer van weten. Hoe zou dit komen? Hebben andere pastorale medewerkers die ervaring ook? Heeft dat met leeftijd te maken? Maar… de meeste tieners die ik app, reageren juist kortaf – als je geluk hebt, want soms reageren ze helemaal niet… Of ligt dat dan toch aan mijn éigen leeftijd?! En… moet je op WhatsApp nou wél of juist niét de diepte in gaan?

Ik had veel vragen, maar kon geen antwoorden vinden in de literatuur over pastoraat. Daarom heb ik het afgelopen jaar uitgebreid onderzoek gedaan naar de inzet van WhatsApp in pastoraat in kerkelijke gemeenten. De meest opvallende uitkomsten deel ik graag met je.

Leeftijd speelt een rol

Appcontact over praktische zaken, zoals ‘hoe laat en waar spreken we af?’, wordt gewaardeerd door alle leeftijden. Dus blijf vooral gewoon appjes sturen naar tieners, jonge volwassenen en ja, ook naar oudere mensen! Relationeel appcontact wordt ook door vrijwel alle leeftijdsgroepen gewaardeerd. Door een kort appje met ‘ik denk aan je en bid voor je!’, voorafgaand aan een spannend ziekenhuisonderzoek of een tentamen, voelt de ander zich gezien. Een mooi lied of een Bijbeltekst, gedeeld via WhatsApp, bemoedigt altijd, hoe oud of jong de ander ook is.

Appcontact over praktische zaken wordt door alle leeftijden gewaardeerd

Inhoudelijk geloofsgesprek via App

Als het gaat om inhoudelijk appcontact is het verstandig rekening te houden met de leeftijd van de pastorant. Inhoudelijk appcontact is contact, dat verder gaat dan praktische afspraken en dieper dan het appcontact om de relatie te onderhouden. Bijvoorbeeld een appje met geloofsvragen over God, of over het leven. Of een vraag om advies over een bepaalde situatie. Bij dit inhoudelijke appcontact speelt leeftijd zeer zeker een rol.

25-40 jarigen

Gemeenteleden uit Gen Y, geboren tussen 1986 en 2000, de 25-40 jarigen dus, geven in het onderzoek met een ruime meerderheid aan dat inhoudelijke geloofsgesprekken wel zinvol via WhatsApp te voeren zijn. Bij hen kun je dus zomaar belanden in een appgesprek. Sterker nog, als zij jou via WhatsApp een geloofsvraag stellen, kun je er maar beter inhoudelijk op reageren. Anders loop je het risico het contact kwijt te raken. Als je op zo’n inhoudelijk WhatsAppberichtje reageert met ‘Zullen we een afspraak maken?’, wat vaak blijkt te gebeuren, zal de reactie meestal afwijzend zijn. En zo spat het prille pastorale contact als een zeepbel uit elkaar. Een gemiste kans!

Leeftijd pastoraal werkers

Grappig dat ook pastors uit deze generatie Y zélf onverdeeld positief zijn over het inhoudelijke WhatsAppcontact, terwijl een behoorlijk deel van de 40-55-jarige en 55-70-jarige pastores hier hun twijfels over hebben. Een aantal van hen staat daar zelfs negatief tegenover.

Mocht jij binnen deze leeftijdsgroep vallen en twijfels hebben over diepgaand contact via WhatsApp, dan is dat dus niet vreemd. Hopelijk kun je aan het idee wennen, dat jongere mensen inhoudelijk appcontact (meestal) wel kunnen waarderen. Denk hierbij aan jonge ouders met een pasgeboren baby of een echtpaar dat middenin de hectiek van 2 drukke banen ook nog een jong gezin draaiend moet houden. Best wel logisch, dat ze daardoor geen tijd hebben voor een bezoekje, maar wel voor inhoudelijk appcontact tussen alle bedrijven door!

Als je de moed hebt opgevat om op een inhoudelijke vraag terug te appen, raad ik je aan om je berichtje met een open vraag af te sluiten. Zo voelt de ander de ruimte om terug te appen. En zo laat jij zien, dat je open staat voor appcontact. Laat dit nou kenmerkend zijn voor pastoraat: aansluiten bij de pastorant. Jij sluit aan bij het middel dat hij/zij kiest om jou te bevragen.

Geen tijd voor een bezoekje, maar wel voor inhoudelijk appcontact

40+

Handig om te weten: naarmate de leeftijd van gemeenteleden toeneemt, neemt de bereidheid tot inhoudelijke appgesprekken af; met een opvallend grote afname bij de Babyboomers-generatie. Oudere gemeenteleden zullen dus (meestal) het vertrouwde fysieke bezoekje zeer waarderen.

Tieners en studenten

Maar dan die tieners… Verrassend genoeg waardeert de jongere generatie, de 10-25 jarigen, de fysieke bezoekjes wel weer veel meer dan hun oudere broers en zussen in de gemeente. Een groot deel van deze generatie Z, geboren tussen 2001 en 2015, geeft aan dat ze WhatsApp niet fijn vinden voor inhoudelijke geloofsgesprekken. Dat tieners dus niet reageren op een vraag via WhatsApp, was te verwachten! Beter is het om ze op te zoeken, op hun favoriete plek. Of biedt aan om ze ergens naar toe te brengen of op te halen; tijdens de autorit of op de fiets ontstaan de beste pastorale gesprekken!

Miscommunicatie ligt op de loer…

WhatsApp-contact kan voor miscommunicatie en verwarring zorgen. Dit komt doordat de non-verbale communicatie mist. Je ziet niet hoe jouw berichtje over komt. Je mist die schrikreactie of de vragende blik, waardoor ook jouw verzachtende of verhelderende aanvulling ontbreekt. App daarom met al je aandacht, zonder afleiding. App op een rustig plekje, zonder haast. Herlees wat je hebt getypt, voordat je het verzendt. Bedenk daarbij hoe de ander jouw tekst zou kunnen opvatten. Vraag zelf in jullie appcontact ook om verheldering, als je je afvraagt wat de ander met zijn/haar appje bedoelt. Sommige mensen ervaren spanning om te moeten reageren op een bemoedigend appje en weten niet goed hoe dat te doen. Geef aan dat een reactie niet nodig is, dat stelt de ander gerust.

Om miscommunicatie via WhatsApp te voorkomen, is het belangrijk dat je een relatie met de pastorant in real life opbouwt. Regelmatig een praatje maken in de wandelgangen, helpt om elkaar in het appcontact beter te kunnen begrijpen.

App daarom met al je aandacht, zonder afleiding, en op een rustige plek, zonder haast

Geen emoji’s

Emoji’s zorgen voor miscommunicatie, omdat ze verschillend geïnterpreteerd worden. Bedoel jij ‘ik bid voor je’ of ‘dankjewel!’, als je deze emoji gebruikt? Ieder heeft daar z’n eigen interpretatie bij! Uit mijn onderzoek blijkt, dat de emoji’s eerder voor verwarring zorgen, dan dat ze helpend zijn in het begrijpen van de ander. Daarom raad ik je af deze te gebruiken in pastoraal appcontact.

Valkuilen

WhatsApp is een direct communicatiemiddel; daardoor ben jij, maar is ook de pastorant extra kwetsbaar. Grensoverschrijdend gedrag via WhatsApp komt regelmatig voor. Je krijgt soms ongevraagd een inkijkje in de privésfeer van de pastorant, bijvoorbeeld door de profielfoto of status. En je hebt ook vast wel eens meegemaakt dat je een emoji met een hartje of een kusje aan het eind van een berichtje krijgt. Dat zal minder snel gebeuren tijdens een fysiek bezoek. De vraag is wat de ander hiermee bedoelt. Roept jullie appcontact bij de ander (of bij jouzelf?) meer gevoelens op dan wenselijk is? Dan is het belangrijk dit eerlijk onder ogen te komen. Bespreek dit vervolgens in je pastorale team en draag dit pastorale contact over aan een andere pastoraal medewerker.

WhatsAppcontact vraagt om grenzen, die je duidelijk moet communiceren. Laat het bijvoorbeeld weten, als je niet direct kan reageren – de ander voelt zich dan niet genegeerd. Geef het aan als de ander je appt met een dwingende toon, die jou teveel raakt. En natuurlijk moet je ook een grens aangeven als de hoeveelheid appjes die je van iemand krijgt je stress gaan geven. En zorg dat WhatsApp niet de vervanging wordt van fysiek pastoraal bezoek…

Zorg dat Whatsapp niet de vervanging wordt van fysiek pastoraal bezoek

WhatsApp is niet toereikend in alle pastorale situaties

Sommige situaties vragen sowieso om fysiek contact. Zoals crisissituaties, maar ook bij persoonlijke, gevoelige onderwerpen, die nuance vragen en complex zijn, is een echt gesprek passender. Al geldt dit weer niet voor iedereen. Aansluiten bij de pastorant blijft belangrijk! In een conflictsituatie is het niet verstandig om te reageren via WhatsApp. Breng dan altijd een face-to-face bezoekje, wellicht samen met een ander.  

Nabij zijn via WhatsApp!  

WhatsApp is en blijft een aanvulling; een ondersteunend hulpmiddel. Maar denk niet te klein van dit hulpmiddel! Zeker als de pastorant letterlijk verder van huis is, is pastoraal contact belangrijk. Bijvoorbeeld als iemand tijdelijk in een vreemde of spannende omgeving zit: alleen in een ziekenhuisbed, op een studentenkamer of op een hotelkamer, tijdens een zakenreis. Via WhatsApp kun je dan op een laagdrempelige manier pastoraal nabij zijn. Het contact is rustig, op veilige afstand en geeft nadenktijd.

Je kunt de ander laten weten dat je voor hem/haar bidt, of via een appje vragen ‘Waar kan ik voor bidden?’ Het is mooi om je gebed uit te typen in een WhatsAppbericht. Dat is voor de pastorant erg fijn, hij/zij kan de bemoedigende woorden en jouw gebed teruglezen. Al deze manieren van contact via WhatsApp worden door gemeenteleden gezien als wezenlijke onderdelen van pastoraat, zo blijkt uit dit onderzoek. Contact via WhatsApp is niet minder waard of minder belangrijk dan een fysiek bezoek! 

Oh, en vergeet niet zelf te bidden, voordat je appt! Bid om wijsheid bij het gebruik van WhatsApp en vraag om Gods zegen over je WhatsAppberichten. Zijn zegen wens ik je toe in al je app-contacten!