Eerlijk en openhartig

Een open gesprek vraagt om eerlijkheid naar onszelf en naar anderen. Hoe voeren we dit gesprek in de kerk?

Een kerkenraad nodigt mij uit. ‘We willen graag in gesprek over onze verschillen, over al die stromingen die er in de gemeente zijn. Kun jij ons helpen om eerlijk naar elkaar te zijn?’ Het werd een boeiende gemeenteavond. Ik herinner me vooral één gemeentelid. Hij zei: ‘Laten we dit vooral niet doen, dan krijgen we ruzie, dat is in het verleden gebeurd en nergens op uitgelopen.’ Eerlijk zijn, in gesprek zijn over waar je verschilt: het is spannend en kan zomaar leiden tot problemen en verwijdering.

Belemmeringen

In de gemeenschap die ‘kerk’ heet, gaat het juist om verbinding en zoeken we elkaar op. We worden uitgedaagd om vanuit de gemeenschappelijke Bron een gemeenschap te zijn die Gods liefde uitdraagt. De tijd van vanzelfsprekendheid is voorbij. Als we het evangelie willen uitdragen zijn er woorden nodig, naar elkaar en naar onze omgeving. Veel jongeren zijn oprecht nieuwsgierig naar wat geloven in kan houden. Belangrijk dus om daarover in gesprek te zijn en te blijven, maar het kan erom spannen. Er kunnen allerlei belemmeringen zijn:

• Is er ruimte voor mijn manier van geloven?
• Mag ik er zijn, met wie ik ben?
• Die ander is altijd zo stellig, heeft zoveel woorden, daar kan ik toch niet tegenop.
• We krijgen vast ruzie.

Zo kunnen er allerlei angsten leven die een eerlijk gesprek bemoeilijken. Welke belemmeringen herkent u? Wat is er nodig om verder te komen? Een eerlijk gesprek voeren over waarin we verschillen vraagt in ieder geval om ruimte. Ruimte voor jezelf, maar ook voor die ander, die zo anders is en anders denkt. Een open hart maakt openhartigheid mogelijk!

Een voorbeeld

Ik heb vaak gezien hoe explosief gesprekken kunnen zijn als het gaat om liederen. Zingen we binnen de Protestantse kerk alleen uit het Liedboek of ook uit de Opwekkingsbundel? Liederen liggen zeer gevoelig. Aan liederen zijn vaak herinneringen gekoppeld; herinneringen aan huwelijken, begrafenissen en andere beslissende levensmomenten. Toen mijn moeder, stierf gaf ze opdracht ‘Veilig in Jezus’ armen’ te zingen in de begrafenisdienst. Dat was van jongs af aan mijn lievelingslied. Ze stierf toen ik veertien was. Dan is het niet makkelijk als mensen jaren later zeggen dat ze dit lied ‘een draak van een lied’ vinden.

Oordelen

Gesprekken over liederen of andere gevoelige onderwerpen kunnen zomaar ontaarden in scherpe oordelen. ‘Geloof jij dat nog?’ ‘Ik vind, en de Here vindt het ook,’ schijnt een vriend van mijn oom regelmatig te hebben gezegd. ‘Als jullie het eens zijn, houd ik mijn mond maar,’ reageerde mijn oom. Zo moet het dus niet.

Hoe dan wel?

Oordeel niet, maar wees oprecht benieuwd naar de ander. Het helpt om te bedenken dat iemand méér is dan zijn of haar mening of geloof. Theologische verschillen en uiteenlopende voorkeuren wortelen in levensverhalen van mensen. Begeleiding van buitenaf is vaak behulpzaam, liefst van iemand die het onderwerp dat aan de orde is enigszins in beeld heeft en verschillende stromingen in de kerk kan verbinden.

Twee vragen kunnen helpen om openhartige gesprekken te voeren over geloof en leven.

1. Wat is je levensgeschiedenis? Hoe zag je opvoeding eruit, ook qua kerk en geloof? Als je bijvoorbeeld grootgebracht bent in een sfeer van starheid en benauwdheid, waarbij gesprek en vragen stellen niet mogelijk was, heb je extra behoefte aan ruimte en ben je nog meer allergisch voor oordeel. Je achtergrond en opvoeding is in veel opzichten bepalend voor wat je belangrijk vindt of juist niet. Als je dat uitwisselt, kan er begrip groeien voor wat de ander lastig of juist inspirerend vindt.
2. Wat is je situatie van dit moment? Je levensfase, dat wat nu speelt in je leven: het doet allemaal mee in hoe je in gesprek bent over wat je belangrijk vindt. Als er bijvoorbeeld veel pijn en lijden is, kun je het moeilijk verdragen als anderen vol vreugde en enthousiaste zekerheid over hun geloof spreken. ‘Wees blij met wie zich verblijdt, heb verdriet met wie verdriet heeft,’ schrijft Paulus in Romeinen 12:15. Geen eenvoudige opgave.

Kort gezegd komt het erop neer dat het nodig is tijd te nemen voor elkaar. Stel elkaar vragen, durf elkaar ‘uit te luisteren’ en oordeel niet. Tegelijk is het belangrijk om je gezamenlijk te ‘herbronnen’. Er ligt een fundament waaraan we ons spiegelen: de Schriften die ons bij Jezus brengen.