Inleiding themanummer ‘Moeilijke pastorale vragen’

Waar gaat het over in dit themanummer? Ja, over moeilijke pastorale vragen, maar dan niet zozeer met antwoorden alswel met aanbevelingen en tips om ‘een goed pastoraal gesprek’ te hebben. De do’s en don’ts bij moeilijke pastorale vragen, zou je kunnen zeggen.

Gesprekken en ontmoetingen in het pastoraat zijn kostbaar. Het zijn momenten waarop mensen elkaar ontmoeten en in gesprek komen over onderwerpen en thema’s die hen aan het hart gaan. Juist omdat degene die op bezoek komt niet ‘zomaar iemand’ is, ontstaat er ruimte om bepaalde thema’s te bespreken die wellicht niet met anderen besproken worden. Je komt namens ‘de kerk’ en dat biedt – met ambtsgeheim en de pastorale relatie die is opgebouwd – ruimte om open en kwetsbaar te zijn en onderwerpen aan te kaarten die gevoelig liggen. Dat kunnen grote geloofsvragen over pijn en verdriet zijn, maar ook zorgen over het milieu.

Er kan teleurstelling zijn over de lokale kerkelijke gemeente, maar ook boosheid over veranderingen in de kerkdienst.

Deze gesprekken kunnen prettig verlopen, maar wat kunnen ze ook ingewikkeld zijn. Omdat het verhaal van de ander, of zijn of haar reactie, je overvalt. Emoties als verdriet, boosheid en teleurstelling kunnen zo groot zijn, dat het moeilijk kan zijn om nog in gesprek te komen. Of je kunt erachter komen dat je als bezoekmedewerker of ouderling qua mening lijnrecht tegenover de ander staat… En wat als je geen antwoorden hebt, of diep geraakt wordt, omdat je de pijn of het verdriet herkent? Hoe reageer je wel en niet? Hoe kun je zinvol én respectvol in gesprek komen als je van mening verschilt?

Wat als je geen antwoorden hebt, of diep geraakt wordt, omdat je de pijn of het verdriet herkent?

In dit themanummer willen we handvatten aanreiken om als ouderling of bezoekmedewerker het gesprek over moeilijke pastorale vragen te voeren op een wijze die recht doet aan de pastorant én aan uzelf. Het nummer opent met een artikel over de eigenheid van het pastoraat en de kansen die dat biedt én de valkuilen. In dit artikel verkennen we hoe je als bezoekmedewerker of ouderling respectvol én zinvol in gesprek komt over moeilijke thema’s en lastige pastorale vragen. Op een manier waarop je niet, zoals in een illustrerend filmpje, zelf deelneemt aan het verhaal van de ander, maar wél betrokken bent. Zodat je de ander laat vertellen wat hij of zij wil delen, zodat de ander zich gehoord voelt. Maar als bezoek-medewerker of ouderling ken je ook je eigen grenzen. Het verhaal van de ander kan je ineens overvallen, het raakt je, omdat je iets soortgelijks hebt meegemaakt, of omdat het je boos maakt. Hoe kan het pastoraal gesprek een vrijplaats zijn, waar je écht van hart tot hart kunt spreken, waar het kan schuren en er juist ruimte is voor moeilijke vragen?

Vervolgens komen zeven ‘moeilijke thema’s’ aan bod, thema’s die leven binnen onze kerken. Bij ieder thema hoort een casus, waarin een mogelijke ontmoeting geschetst wordt. Zo krijgt u niet alleen verdiepende informatie en een reflectie bij het thema, maar ook handvatten om zelfstandig of in een groep verder aan de slag te gaan met de casus en eigen ervaringen. Bij ieder thema staan ook teksten en gebeden om te gebruiken tijdens bezoeken waar deze thema’s ter sprake komen. In dit nummer komen de volgende ‘moeilijke thema’s’ aan bod:

1. Vroeger was het beter. Hoe reageer je als mensen moeite hebben met allerlei veranderingen in de kerk en terugverlangen naar vroeger?
2. Waarom laat God het lijden toe? Als mensen met lijden te maken krijgen, kan dat diepe geloofsvragen oproepen. Wat kun je als bezoeker in deze vragen betekenen?
3. Ik zie nooit iemand van de kerk. Hoe reageer je als iemand dit zegt, terwijl je die persoon regelmatig namens de kerk bezoekt?
4. Als de kerk gaat sluiten. Doordat het aantal kerkgangers op veel plaatsen terugloopt, moeten er kerkgebouwen dicht. Dat roept sterke emoties op. Hoe ga je daar als gemeente en in het bezoekwerk mee om?
5. Zorg voor het milieu. Veel mensen maken zich zorgen over klimaatverandering. Wat betekent dat voor ieders dagelijkse levensstijl? Hoe kunnen we hier samen over praten zonder elkaar te veroordelen?
6. Ik geloof niks meer, maar blijf wel lid van de kerk. Wat bedoelen mensen als ze zeggen dat ze niets meer geloven? En waarom vinden ze het fijn en/of belangrijk om wel lid van de kerk te blijven?
7. (V)echtscheiding. Als een stel of echtpaar uit elkaar gaat, worden anderen in de omgeving daar ook door geraakt. Hoe kun je betrokken zijn zonder in het conflict verzeild te raken?

Tot slot van dit themanummer krijgt u ook nog vijf gouden tips voor een goed gesprek!

We hopen dat u in dit themanummer veel inspiratie en praktische toerusting vindt voor uw bezoekwerk en ontmoetingen!