Jongeren

Jaarlijks verschijnen er verschillende trendrapporten inclusief de christelijke varianten zoals de missionaire trendrede (Tim Vreugdenhil) en de Jeugdtrends via MissieNederland. Vincenza La Porta denkt dat die rapporten iets kunnen betekenen voor het kerkelijk jeugdwerk. Leer surfen!

Vooraf: het helpt om de trends en ontwikkelingen in de maatschappij te zien als golven. Je bent misschien bang er kopje-onder in te gaan en ze voelen misschien zelfs wel een beetje of erg bedreigend. Trendwatchers helpen je anders naar die golven te kijken: zie ze veel meer als kansen om te kunnen gaan surfen. Kijkend naar de Nederlandse context zijn er in ieder geval zes trends te ontdekken. Per trend tip ik heel kort een golf erbij aan om op te leren surfen.

Zes golven

1          Kerkverlating. Het nieuwste rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau maakte weer duidelijk wat al veel langer zichtbaar is: in dit deel van de wereld is de secularisatie niet gestopt, integendeel. Uit de Protestantse Kerk verdwijnen jaarlijks 60.000 leden waarvan 60% zich actief uitschrijft. Belijdende leden onder de 40 jaar vormen nog maar 8% van alle belijdende leden. Twee jaar corona lijkt de kerkverlating met tien jaar versneld te hebben, zo wordt nu gezegd. De golf om op te surfen? Er zijn steeds minder mensen met negatieve ervaringen met de kerk.

2          Post-christendom. Het christendom bevindt zich in de marge, christenen vormen de minderheid en delen niet meer de lakens uit. Het wonderlijke is dat we ons gedrag als kerk nog niet altijd daaraan hebben aangepast. De golf om op te surfen? Je kunt getuige zijn, en niet vanuit macht of gezag de ander iets proberen op te leggen.

3          Global village. Steeds meer mensen zijn minder verbonden met eigen buurt en omgeving en steeds meer met zogenoemde peergroups. Goed onderwijs is online vele malen beter te vinden dan live. In de kerk moet je maar hopen dat je een goede preek treft, online vind je die binnen een paar minuten. De golf om op te surfen? Misschien heb je een sterke positie in zo’n peergroup online en kun je daar getuige zijn. Plus: al die goede info kan je helpen en inspireren.

4          Crises. De klimaatcrisis begon net een beetje tot ons door te dringen, toen corona kwam, een pandemie waarvan de gemiddelde Nederlander (maar ook de trendwatcher) nooit gedacht had dat dat nog kon gebeuren. En het blijkt ook weer mogelijk dat er een grote oorlog is in Europa. De golf om op te surfen? De veranderingsbereidheid is opeens hard toegenomen. Klein voorbeeld: een jongere die nooit iets in de kerk deed, werd nu opeens key want zorgde ervoor dat er binnen no time online diensten konden worden uitgezonden, zonder dat daarover vergaderd hoefde te worden.

Minder mensen hebben negatieve ervaringen met de kerk

5          Digitalisering. Online kun je dan ook alles volgen. En het leven online is volstrekt normaal. Generatie Z (geboren tussen 1997–2012) is ongeveer met de iPad in de wieg gelegd. De online content overspoelt jongeren. Wie ben ik? Ben ik mooi, goed, slim, gevat, interessant genoeg? Allemaal vragen die al generaties spelen onder jongeren maar nu vele malen heftiger zijn. De golf om op te surfen? Help jongeren te kijken naar zichzelf en de ander met de genadige ogen van het evangelie.

6          Polarisatie. Parlementsleden die tegen elkaar schelden, bedreigingen online, voor- en tegenstanders van vaccineren, onrust over coronamaatregelen, boeren die wegen blokkeren. Het is steeds vaker hard tegen hard. In tweets, columns en op websites worden tegenstanders gecanceld. De golf om op te surfen? Nieuwsgierig zijn naar de ander, welwillend luisteren en met fatsoen debatteren … dat zouden we in de kerk moeten kunnen. Een unieke oefenplek waar zoveel soorten mensen samenkomen!

Met fatsoen debatteren zou de kerk moeten kunnen

Denkers en doeners

Wat heb je nodig als jeugdwerker, maar ook als kerk in haar geheel, om te leren surfen? Het is allereerst goed om te herkennen, te erkennen en te benoemen dat de tijden aan het veranderen zijn. Dat is natuurlijk voortdurend zo, maar soms gaat dat met iets meer heftigheid. Daar lijkt het nu zeker op. Als kerk is het daarom extra van belang dat je weet of opnieuw benoemt wat je missie is in deze wereld. De wijze waarop je die missie vormgeeft, kan er in de huidige omstandigheden weleens heel anders uit moeten zien. Dat vraagt goede denkers die de verbinding kunnen maken tussen de huidige tijden en Gods verhaal en die het lef hebben om ‘om te denken’. Laat je door die denkers inspireren als kerkenraden, als jeugdwerkers.

En we hebben goede doeners nodig die inspireren met alle praktijkverhalen waaruit blijkt hoe het opeens kan werken. Denk dus niet: ik heb toen ik zelf 15 was, dit of dat gemist in het jeugdwerk dus dat gaan we nu eindelijk eens invoeren. De jongeren van tegenwoordig zijn anders dan jij toen was. Plus dat de wereld is veranderd. Maar het evangelie is relevant voor elke tijd, voor elke context, voor elke plek op aarde, voor elke generatie.

Basishouding

Jeugdwerk kan niet zonder goede voorbereiding. Het is namelijk een heel serieuze aangelegenheid. Als jeugdwerker ben je – als het goed is – een van meerdere gelovigen die kinderen en jongeren inwijdt in geloven. Je ondersteunt de ouders hierin. Laat je toerusten en trainen. Heb een basishouding van goed luisteren naar kinderen en jongeren. Probeer hen te begrijpen in plaats van een programma in het precieze tijdspad af te draaien. Misschien ontdek je wel meer over God door hem of haar dan dat je zelf dacht te delen.

Deze tijd vraagt nog sterker dat je persoonlijk nadenkt over waarom je zelf gelooft. Kun je dat onder woorden brengen? Blijkt het uit de keuzes die je maakt in je leven? Misschien is de bubbel waarin je leeft nog best heel christelijk en zie je niet zo veel verschil tussen jou en je niet-christenvrienden. Ga daar eens mee aan de slag en laat je uitdagen door iets buiten die bubbel te doen.

Wind

Vergeet niet jezelf te laten voeden door woorden van God. Houd je ogen open voor waar Gods Geest waait. Dat is regelmatig totaal anders dan je misschien had verwacht. Heb dan het lef om je te laten meenemen. Om goed te surfen heb je veel wind nodig. Zonder dat val je stil en is er geen enkele beweging meer.