Kerk voor de zieken

De kerk als hospitaal – het is een beeld dat regelmatig opduikt. Als een plek waar zieken en gewonden, waar mensen met butsen en deuken welkom zijn.

Helende gemeenschap

Hij stortte soms in. Dan ging het niet meer. Hij verloor zijn grip op de realiteit. Enkele keren zo heftig dat hij een periode moest worden opgenomen. Medicijnen boden wel wat soelaas, maar hadden ook de nodige bijwerkingen.

Toen kwam hij bij een kerk terecht. Hij voelde zich er welkom. Kreeg een poosje extra aandacht van de dominee. Hij werd er actief – er was van alles te doen. Hij kreeg contacten.

Het ging een tijdlang goed. Toen ging het toch weer een keer mis. Opnieuw was een opname nodig. Hij dacht dat dat het einde was van zijn kerkelijke activiteiten en contacten – nu zou hij wel niet meer welkom zou zijn. Maar dat klopte niet. Hij werd gemist. Mensen uit de kerk hielden contact. En hij kwam terug.

Sindsdien stortte hij niet meer in. Het was de eenzaamheid die me ziek maakte, zegt hij. Nu hij zich niet meer eenzaam voelt, deel uitmaakt van een gemeenschap waar hij zich thuis voelt en ervaart dat hij welkom is zoals hij is – nu gaat het goed.

Bekijk de beelden gemaakt door Wout Herfkens van Jésus à l’Hôpital.

Voor zieken en gewonden

‘Hij ging van stad tot stad, Hij sprak: “tot u ben ik gezonden.” Voor zieken en gewonden had Hij een woord, een onderdak. Alles heeft Hij welgedaan. Tot wie zou ik anders gaan.’

Deze tekst van Huub Oosterhuis mag boekdelen spreken waar het Jezus om te doen was, hij zal toch niet alleen voor zieken en gewonden gezonden zijn? Of moeten we kijken wat hij onder zieken verstaat?

In twee van de evangeliën zegt Jezus in antwoord op de kritiek van schriftgeleerden dat hij met tollenaars en zondaars aan tafel gaat: ‘Niet de gezonden hebben een dokter nodig, maar de zieken. Gaat heen en leert wat het zeggen wil: Ik wil liever barmhartigheid dan offers. Ik ben niet gekomen om rechtvaardigen te roepen, maar zondaars.’

Ziek of gewond zijn betekent bijbels gesproken dus niet per definitie alleen lichamelijk ziek. Ziek zijn wordt in deze tekst wel verbonden met zonde. Op andere plaatsen in de bijbel benadrukt Jezus dat iemand die lichamelijk ziek is of een lichamelijke beperking heeft, niet gezondigd heeft. Daar is dus zonde geen oorzaak van of straf voor ziekte. Om wat voor zonde gaat het dan als Jezus zegt dat hij zondaars roept? Tot welke mensen is Jezus gezonden?

Ik moet zeggen dat ik het opmerkelijk vind dat in de katholieke kerken waar ik voorga elke week bij de voorbeden gebeden wordt voor de zieken en de overledenen. Bijzonder, omdat het consequent is, altijd. Ze horen bij de geloofsgemeenschap en mogen niet vergeten worden. En we willen ze als groep, en met naam genoemd, onder Gods liefdevolle aandacht brengen. Ziek of overleden: God kijk naar hen om, verlos hun en help ze door moeilijke tijden heen te komen!

Dat vragen wij in alle ootmoed, wij, die maar beperkt zijn in wat we kunnen en hulp vragen om barmhartigheid te laten groeien en bloeien. Vanuit de overtuiging dat niemand – in onze en in Gods ogen – verloren gaat. Als mens niet, als zieke niet.

De tekst van Huub Oosterhuis is een fragment uit het lied ‘Hij ging van stad tot stad’, gezangen voor liturgie 469. Het citaat uit de evangeliën staat in Marcus 2,17 en Matteüs 9,13.

Zichtbaar en onzichtbaar leed

In onze dorpsgemeente delen we de namen en adressen van mensen die ziek zijn via het kerkblad (uiteraard alleen als ze daar zelf expliciet toestemming voor geven). Ik vind het elke maand weer ingewikkeld om dat kleine stukje te schrijven. Hoe verwoord je het zo dat je geen intieme informatie deelt, maar dat het ook niet te vaag is en anderen gaan raden en roddelen? En wie ‘verdient’ een plekje in deze rubriek?

In de praktijk komen er vaak de namen in van mensen met zichtbare en acute gezondheidsproblemen: van heftige ziektes als kanker tot ziekenhuisopnames voor een nieuwe heup. Maar hoe zit het met de ouders van een zoon met een onzichtbare chronische aandoening? De vrouw die al jaren aan dementie lijdt? De man die last heeft van angsten? De oudere die steeds minder mobiel wordt en steeds meer zelfstandigheid in moet leveren? Of het meisje met een gebroken hart? Er zijn zoveel mensen die belemmerd worden en een leven leiden vol lichamelijke en/of geestelijke pijn, maar wiens verhalen je onmogelijk in één of twee zinnen in het kerkblad recht kunt doen.

Het mooie van kerk-zijn is dat je je leven, en dus ook een stukje lief en leed, deelt met een kring die groter is dan je familie en vriendengroep. Maar het ingewikkelde daaraan is dat het ene leed zichtbaarder en makkelijker deelbaar is dan het andere. Hoe zorgen we er als gemeenschap voor dat júist mensen wiens lijden zich achter de voordeur afspeelt de aandacht krijgen die ze verdienen?