Met zingen gebeurt alles

Verpleeghuisbewoners met dementie komen vaak niet meer uit zichzelf op verhaal. Ze zijn hun inwendige woordenboek kwijt, iedere vanzelfsprekendheid is weg. Maar waar hun gesproken taal hapert, ontmoeten wij hen in muziek. Muziek is ook een taal; muziek en zang blijven het bijna altijd doen.

Muziektherapeut Irene Kruijssen en geestelijk verzorger Eline Hoorweg werken in dienst van zorgorganisatie Cordaan (Amsterdam) nauw met elkaar samen. Elke week ontmoeten zij bewoners met dementie in de huiskamers van zes verpleeghuizen. In diezelfde huiskamers verzorgen zij iedere maand belevingsconcerten.

Op de tafel in het midden van de kring liggen kleurige doeken met daarop kleine klankinstrumenten. Er worden waxinelichtjes aangestoken; soms brandt er ook een kaarsje onder een kommetje met geurende olie. Irene bespeelt de gitaar, Eline de ukelele.

Ieder belevingsconcert wordt geopend met de woorden: ‘We zijn hier bij elkaar gekomen om te luisteren naar muziek, naar stilte, naar mooie woorden, naar wat er van binnen leeft en wat u met ons wilt delen, in welke vorm dan ook. Daarin willen we met elkaar samen zijn.’

De bewoners worden toegezongen met sfeervolle, ontspanning brengende liederen. Met bekende liederen zingen ze mee. Er klinken gedichten en er wordt geïmproviseerd met de klankinstrumenten.

Vloeiend

Als vrijwilliger werk ik mee aan een van die maandelijkse belevingsconcerten. Ik zie hoe muziek en zang wonderen verrichten en hoor de reacties van de bewoners:

‘Mooie liedjes soms. Prachtig. Als je daarnaar terugkeert, dat vergeet je nooit. Je neemt ze altijd mee.’ ‘De stilte erin is ook zo mooi.’
‘Ja, met zingen gebeurt alles!’
‘Van muziek word je beter. Je geest. Je geneest.’
‘Als je begint te zingen, gaat het meteen vloeiend.’

Muziek brengt thuis, zingen maakt taal en tekst weer vloeiend. Al luisterend voelen de bewoners zich beter; al zingend ervaren zij hun eigenwaarde. Door samen te zingen, zingen zij zichzelf en elkaar liedjes van lang geleden weer te binnen.

Verbinding

Muziek en zang zijn genadige instrumenten van verbinding: bewoners krijgen weer verbinding met hun eigen stem, met hun eigen diepte en met dierbare herinneringen, ze maken verbinding met ons en met elkaar, ze voelen zich een belevingsconcert lang (en vaak nog een tijd daarna!) verbonden met dat wat zin en draagkracht geeft. Alsof heel even hemel en aarde elkaar raken: ‘Als jullie eenmaal beginnen met zingen, voel ik me aan de hemelpoort staan.’