Opstandig en standvastig

Clara van Assisi (1194-1253) was achttien jaar toen ze zich aansloot bij Franciscus en zijn kleine groep broeders. Haar rijke leven verruilde ze voor strikte armoede en de weg van contemplatie. Tot op heden wordt de levenswijze van Clara en haar zusters voortgezet over de hele wereld.

Er ligt natte sneeuw op de wegen als we parkeren buiten de muren van het Clarissenklooster Sint-Josephsberg in Megen. We worden allervriendelijkst onthaald en mogen plaatsnemen in de warme ontvangstkamer. De ruimte is sober ingericht en neemt daardoor op wonderlijk wijze alle ballast van buiten van onze schouders. In die ‘open ruimte’ ontmoeten we de abdis van het klooster, zuster Rebecca Braun (41).

Je weg vinden

Zuster Rebecca was 23 jaar toen ze intrad in het klooster van Megen. Haar ouders waren ‘min of meer protestants’ maar niet kerkelijk actief. Al op jonge leeftijd voelde ze zich aangetrokken tot het kloosterleven. Toch ging zij in eerste instantie sterrenkunde studeren in Leiden, in de voetsporen van haar vader. Tijdens een kloosterweekend met het studentenpastoraat werd duidelijk welke weg ze ten diepste moest gaan. Ze stopte haar studie sterrenkunde en ging theologie studeren. De zoektocht naar het absolute in de wetenschap werd ingeruild voor de zoektocht naar het Absolute in het geloof. Ze vond haar thuis in Megen waar ze nog steeds haar zoektocht vervolgt in een geregelde omgeving die haar zekerheden voortdurend vruchtbaar ontregelt.

Clara

Clara van Assisi kwam uit een rijke adellijke familie. Natuurlijk komt de vraag naar boven, net als bij Franciscus, waarom iemand dan kiest om te breken met het comfortabele rijke leven. Allereerst moeten we bedenken dat de rol van de vrouw in die tijd er één van totale afhankelijkheid was. Het kloosterleven was een vorm om je aan dat bestel te onttrekken. Maar het heeft bovenal ook een religieuze drijfveer, een zoeken naar betekenisvol leven. Clara wilde radicaal vanuit het Evangelie leven. ‘Onze hele cultuur en maatschappij leggen je heel veel op; verwachtingen, werk, etcetera,’ verduidelijkt zuster Rebecca. Dat lijkt van alle tijden te zijn. Om de diepte in te kunnen gaan, heb je zekerheid en veiligheid nodig. Dat is wat een klooster kan bieden.

Met hulp van Franciscus stichtte Clara een klooster buiten Assisi, in San Damiano. De weg die Clara koos, heeft weerstand in haar familie en in de kerk gewekt, maar ook navolging. Zussen en vriendinnen voegden zich bij haar in het klooster. Het was een tijd waarin veel vrouwen kozen voor een religieus leven.

De kloosterregel

Clara schreef als eerste vrouw een kloosterregel die uiteindelijk ook pauselijk werd goedgekeurd. De reeds bestaande vrouwenkloosters leefden doorgaans volgens de regel van Benedictus. Wie intreedt in een klooster legt drie geloften af, die van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid. Clara voegde daar de ‘beslotenheid’ (clausuur) aan toe. De zusters verblijven hun leven lang binnen de muren van het klooster. Daarin verschilt de zusterorde van hun broederorde. De Franciscanen zijn actief-apostolisch. Zij bewegen zich in deze wereld met werk en verkondiging. De Clarissen zijn contemplatief. In afzondering richten zij zich op het gebed en de weg naar binnen.

De weg naar binnen

‘Je kunt God niet kennen zonder jezelf te kennen,’ zegt zuster Rebecca. Dit lijkt in beginsel tegenstrijdig met alle regels in een klooster. Hoe kun je daarin ‘jezelf’ kennen? Het klopt dat je ontdaan wordt van een deel van je eigen ik. ‘Je voegt je naar de structuur en ontstijgt zo aan je eigen ik om te vinden wie jezelf bent,’ vervolgt de abdis. Het ritme van het kloosterleven geeft je de mogelijkheid om vrijer te worden. Je maakt keuzes, je legt jezelf beperkingen op om je werkelijke vrijheid te ontdekken. Want zijn we buiten de kloostermuren dan zo vrij? Veel mensen zullen de beperkingen herkennen die het ‘gewone’ leven met zich meebrengt.

Opstandig en standvastig

Clara van Assisi stond op in een nieuw leven. Een bewuste keuze als tegenstem in een wereld vol beperkingen en verwachtingen. En in een kerk die gretig meedeinde op de wereldse rijkdom en macht. De Clarissen van Megen laten diezelfde tegenstem klinken door hun manier van leven. Die tegenstem klinkt door de kloostermuren heen naar de wereld als voorbeeld en oproep tot navolging. Om bevrijd jezelf te vinden, God te kennen en betekenisvol te leven. En om standvastig te zijn in een wereld en kerk met andere regels.