Preekschets Lucas 2:9b – Kerst
De heerlijkheid van God
‘…en de heerlijkheid van de HEERE omstraalde hen… ‘
(Lucas 2:9b Herziene Statenvertaling)
- Schriftlezing: Lucas 2:1-14
- Extra Schriftlezing: Johannes 1:1-14, omdat in vers 14 het thema van Gods heerlijkheid voorkomt. Een goede aanvulling op Lucas 2:9b
- Thema: Gods heerlijkheid wordt zichtbaar
In deze preekschets staat Gods heerlijkheid centraal (Lucas 2:9b). God komt in Christus heerlijk, maar is ook raadselachtig én reddend aanwezig. Een uitdagend thema waar zo vaak Gods áfwezigheid wordt ervaren in onze cultuur.
Liturgisch kader
Op Eerste Kerstdag hebben we menig trouw kerkganger onder ons gehoor, aangevuld met wie minder regelmatig naar de kerk gaan. Het zal deze mensen goed doen kerstliederen in vertrouwde bewoordingen te zingen. Afhankelijk van de liturgische traditie van uw gemeente is er ruimte of noodzaak om (ook) psalmen op te geven. Dan valt in het kader van ‘Gods heerlijkheid wordt zichtbaar’ te denken aan Psalm 97:1, 2 en 7 (1773) of in de berijming van het Liedboek vers 1, 2 en 6. Of Psalm 145:3 en 4 (1773 / Liedboek).
Uitleg
Heerlijkheid en Oude Testament
De heerlijkheid van de HEERE is in het Oude Testament zijn kabod (Hebreeuws) en in het Nieuwe zijn doxa (Grieks). De Heere ís zijn heerlijkheid. Die verwijst naar zijn macht en majesteit. Het is niet niets, als God zijn heerlijkheid toont. Dat staat altijd op gespannen voet met de menselijkheid en zondigheid van Gods volk. Dat zie je in Exodus. De Heere daalt neer op de Sinaï, maar het volk kan in zijn heerlijke nabijheid niet bestaan (Exodus 19:10-13, met name 24:15-17). Zelfs Mozes mag de volle heerlijkheid van de Heere niet zien (Exodus 33:18-23). Na de zonde met het gouden kalf is het een wonder dat de heerlijkheid van de Heere toch neerdaalt in de tabernakel (Exodus 40:34). Daar is wel de dienst van de verzoening als een veilige buffer tussen de heerlijkheid van God en de menselijke zondigheid.
Tenslotte houdt God in zijn heerlijkheid het toch niet uit te midden van het volk. Ezechiël ziet in hoofdstuk 10 dan ook hoe de heerlijkheid van de Heere de tempel verlaat. Het heiligdom in Jeruzalem wordt daarmee een leeg huis en aan de verwoesting prijsgegeven. Na de ballingschap wordt weliswaar de tempel herbouwd, maar voor het besef van gelovige Joden keert de Hoofdbewoner niet terug. Er breken eeuwen aan van gelovig uitzien naar de terugkeer van de Heere.
Heerlijkheid en Nieuwe Testament
Uiteindelijk keert de heerlijkheid van de Heere terug, maar totaal anders dan gedacht. In Lucas 2 lezen we over herders in de velden van Efratha. Hen verschijnt een engel en de heerlijkheid van de HEERE omstraalt hun. Dat is meer dan een begeleidend verschijnsel bij het optreden van de engel. Met die heerlijkheid keert de Heere zélf terug. Hij komt weer onder zijn volk wonen, maar heel anders dan gedacht. Verwijzen de herder an sich en het bericht van de engel nog naar de komst van Israëls nieuwe Koning, uiteindelijk blijkt het teken van zijn koninklijke komst een Kind in de kribbe te zijn.
Van dat kind zegt Johannes 1:14 dat zó het Woord, God de Zoon, zijn tabernakel onder de mensen opslaat. En… dat Johannes en andere discipelen zó zijn heerlijkheid hebben aanschouwd. God komt weer onder mensen wonen in zijn heerlijkheid, in een heiligdom. Want God verzoent zich met zijn volk. Zo worden beloften uit het Oude Testament vervuld, over de terugkeer van de Heere in heerlijkheid (Jesaja 40:3) en over de vestiging van een nieuw heiligdom (Ezechiël 40). Een heerlijkheid die uiteindelijk heel de aarde zal bedekken, zoals de wateren de bodem van de zee bedekken. (Jesaja 6:3,11:9)
Heerlijkheid en lijden
Maar die heerlijkheid openbaart zich dus eerst onder de schijn van het tegendeel. In de kribbe lijkt een Kind te liggen als alle andere. Als volwassene gaat Jezus de weg van lijden en dood. Er is geen heerlijkheid aan, daar op Golgotha. Maar juist zo wordt die oude belofte vervuld, dat God komt om te verzoenen en dat zo zijn heerlijkheid openbaar kan worden. Om uiteindelijk dus heel de aarde te vervullen. Tegelijk blijft er dat verschil tussen Gods heerlijkheid en menselijke (zondige) kleinheid. Dat verschil kan mensen de stuipen op het lijf jagen, zoals te merken valt aan de schrikreactie van de herders in Lucas 2.
Hindert het? Het is heilzaam voor een mens om in het licht van Gods heerlijkheid te staan. Dan leer je God kennen: in zijn hoogheid (tegenover jouw kleinheid), in zijn bereidheid tot verzoening. In en door zijn Zoon: Kind van Bethlehem en Man van smarten.
Aanwijzingen voor de prediking
Sprekend over Gods heerlijkheid komen heel wezenlijke noties ter sprake. Namelijk ten aanzien van Gods aanwezigheid in deze wereld, in de levens van gelovigen. Die aanwezigheid en het ervaren ervan is geen vanzelfsprekendheid in een seculiere cultuur, ook niet voor christenen.
Ik focus in deze schets op Gods heerlijkheid. De raadselachtige, heerlijke, confronterende én heilbrengende manier waarop die in Lucas 2 geopenbaard wordt, heeft ons veel te zeggen. Zeker waar ook voor jong en oud in de gemeente (de ervaring van) die aanwezigheid allesbehalve vanzelf spreekt. Ik kies voor twee aandachtspunten.
Gods heerlijkheid is confronterend
Het eerste aandachtspunt is: ‘dat is confronterend’. Wij kunnen uitzien naar en bidden om Gods aanwezigheid. Wij kunnen die missen in onze schijnbaar godloze cultuur. Maar beseffen we hoe ontregelend en confronterend die aanwezigheid kan zijn? Een zondig volk en zondige mensen houden het in zijn tegenwoordigheid niet uit en God niet bij hen … Er blijven mensen in Israël die uitzien naar vervulling van de belofte dat Hij in heerlijkheid weer onder zijn volk komt wonen. Zien wij in Nederland nog uit naar de aanwezigheid van God?
De meeste mensen kunnen Hem missen als kiespijn, terwijl een kleine minderheid naar zijn komst in heerlijkheid blijft uitzien. Maar wat als wij iets van Gods heerlijkheid gaan merken in ons leven? Het heerlijke licht uit de hemel valt immers op ons leven door de prediking van het Evangelie, in al haar veelvormigheid. Toch denk ik op de eerste plaats aan de zondagse verkondiging. Dan schrikken we, met de herders. Want Gods heerlijkheid in Christus legt onze (zondige) kleinheid bloot. Die ontdekking is nodig, om juist zo Gods genade in en door het Kind van Bethlehem te gaan waarderen.
Gods heerlijkheid is genadevol
Het tweede aandachtspunt is: ‘dat is genadevol’. Gods heerlijkheid moet in Christus wel op heerlijke manier openbaar worden, zou je zeggen. Daar wijst de aankondiging van de engel ook op. Maar het teken van de komst van de aangekondigde Koning is een schijnbaar gewoon Kind in een kribbe… Jezus komt niet in de gedaante van heerlijkheid, maar van eenvoudige menselijkheid, ja zelfs onder de tekenen van verwerping en lijden. Zo wordt duidelijk dat God in zijn heerlijkheid in Christus juist komt om te redden. Ter vervulling van de oude belofte dat Hij weer onder de mensen zou komen wonen. Ga in het volle licht van Gods heerlijkheid in Christus staan: dat is confronterend, maar ook reddend. Zo worden mensenlevens veranderd. Zij zijn voorbode van de dag dat God in zijn heerlijkheid definitief op deze aarde komt wonen, zoals de wateren de bodem van de zee bedekken.
Ideeën voor kinderen en jongeren
De heerlijkheid van de Heere: een moeilijk thema voor kinderen. Daarom vertel ik aan het begin van mijn preek een verhaal over een koningszoon die de mensen in zijn toekomstig rijk moet leren kennen. En die ook het beste gewoon maar een vak kan leren. Daarom moet hij een jaar lang incognito wonen in een dorp. De kenmerkende moedervlek op zijn rechterhand blijft voor iedereen verborgen onder een handschoen. Tot er op een dag een stoeipartij plaatsvindt. Dan wordt die handschoen van zijn hand getrokken en iedereen beseft met wie ze van doen hebben… Zo is de heerlijkheid van God aanwezig in en door de Heere Jezus. Meestal merk je er niets van; er ligt immers een gewoon Kind in de kribbe. Maar in die ene nacht zien de herders Gods heerlijkheid wél.
Juist van huis uit christelijke jongeren kunnen zich erg afvragen hoe God dan aanwezig is in hun leven en in deze wereld. Zij ervaren er soms zo weinig van. U kunt aangeven dat die moeite met de ervaring van Gods aanwezigheid te begrijpen is. God in zijn heerlijkheid kiest wel een heel bijzondere manier van aanwezig zijn in deze wereld.
Egbert Terpstra is predikant van de Hervormde Gemeente Bunschoten-Spakenburg (sinds 2020). Daarvoor diende hij in gereformeerd Drogeham (2006) en gereformeerd Urk (2010). Zo nu en dan publiceert hij een bijdrage op kerkhistorisch gebied.
Geraadpleegd
- N.T. Wright, The Day The Revolution Began. Reconsidering the Meaning of Jesus’ Crucifixion, New York 2016, 108-114.
- Jakob van Bruggen, Lucas. Het evangelie als voorgeschiedenis, Kampen 1993, 77 (reeks Commentaar op het Nieuwe Testament).
Andere preekschetsen over Gods heerlijkheid
Preekschets Johannes 1:5a -Kerst
