Preekschets Psalmen 2:12

Kerstnacht

Bewijs eer aan zijn zoon met een kus.

• Bijbelgedeelten: Psalmen 2, Matteüs 2:9-12 of Lucas 2:1-7 of Lucas 2:8-17
• Preektekst: Psalmen 2:12
• Thema: Het kindje kussen

Liturgisch kader

Psalmen 2 hoort traditiegetrouw bij de Kerstnacht. De klassieke liturgie opent met de woorden: ‘De HEER sprak tot mij: Mijn zoon zijt gij: Ik heb u heden verwekt (Psalmen 2:7bc Dienstboek Schrift Maaltijd Gebed, p.28).  De psalm spreekt krachtig van de Messiaanse koning, die lang verwacht wordt en heden, dat wil zeggen: nu, vandaag geboren wordt. Dit ‘heden’ is belangrijk en vraagt om antwoord: ‘Breng eer aan de zoon met een kus’, dat wil zeggen: ga Hem dienen.

Lied 434 (Liedboek Zingen en bidden in huis en kerk 2013) vertelt wat de impact is van dit kussen in couplet 6 en 7:

En wie in groot verblijden
dit kindje kussen wil, 
moet vooraf met Hem lijden
zijn kruis, om zijnentwil,
en daarna met Hem sterven,
om met Hem op te staan
en ’t leven te verwerven,
gelijk Hij heeft gedaan.

De Matteüslezing is te verbinden met de hulde, die de Wijzen brengen en het woeden van Herodes; de lezing van de eerste verzen van Lucas 2 (vooral vers 1 en 2) met het woeden van de volken (Psalmen 2:1) en de lezing van tweede gedeelte van het Lucasevangelie met de vreugde van de herders. De Kerstnacht wordt vaak druk bezocht, de boodschap van de Kerstnacht is echter geen laagdrempelige, lieve boodschap, juist een ernstige. Het kindje kussen is een serieuze daad. De reikwijdte van deze woorden in een door het woeden van de volken gedomineerde tijd zijn enorm en zullen tot ieders hart bemoedigend spreken, juist om de keuze te maken met dit Kind te gaan leven.

• Het ‘Stille Nacht’, lied 483 (Liedboek Zingen en bidden in huis en kerk 2013) is passend.
• Ook het bekende lied ‘Daar is uit ’s werelds duist’re wolken’, Lied 482 (Liedboek Zingen en bidden in huis en kerk 2013), vanwege vergelijkbare beelden als ‘juk’ en het ‘verbrijzelen van de staf’, Jesaja 9.
• En de Psalmen 2 en 72. Prachtig is ook Psalm 2 in de versie van Huub Oosterhuis.

Uitleg

Vier strofen heeft deze Psalm, die staan voor vier invalshoeken, te beginnen bij het woeden van de volken.

Verzen 1-3

Het beeld uit de eerste drie verzen is dat van rebellie. Er is duidelijk een militaire context. In slagorde staan ze, de strijders, de vorsten die samenspannen tegen de HEER en zijn gezalfde. De Psalm roept het beeld op van een bekende serie als ‘Game of Thrones’: geweld wordt niet geschuwd om de macht te verkrijgen. Hoe actueel in onze wereld. Recht en gerechtigheid worden met voeten getreden. Waar leidt dit toe? Wat winnen ze ermee? Alleen het eigenbelang wordt gediend.

Verzen 4-6

Strofe twee verklaart strofe één. De Eeuwige mengt zich in het gesprek. Daarom is op aarde de strijd losgebarsten, omdat de Eeuwige zich een koning gezalfd heeft. Op Sion, de heilige berg die voor de hele wereld zichtbaar is. In de hemel wordt gelachen. Een cynische lach, een ontmaskering van de machten die zich roeren. Gevolgd door boosheid. Ze gaan over Gods grenzen heen. Koningen die de Gezalfde afwijzen, wijzen God zelf af.

Verzen 7-9

In het derde deel van de psalm komt de Gezalfde aan het woord. Hij voelt zijn roeping van Godswege. Als een geboorte: Jij mag er zijn, jij mag optreden in mijn Naam. Een innerlijke stem, de koning mag om hulp en kracht vragen. Kees Waaijman: ‘Wees er zoals Wezer’. Door de HEER zelf aangesteld en gemachtigd om op te treden: met een ijzeren staaf zijn de aarden potten gemakkelijk stuk te breken. Gerechtigheid voor wie kwaad doen. Vergelijk ook met het beeld uit een andere Koningspsalm, Psalmen 72, waar er gerechtigheid is voor hen die onder kwade machten lijden. 

Verzen 10-12

Tenslotte, voortvloeiend uit de drie vorige strofes de oproep aan de koningen en leiders van deze wereld om zich te onderwerpen aan het gezag van de Eeuwige, om te knielen. Een emotionele oproep om hun hart te laten raken. Kus toch de zoon. Hier wordt gerefereerd aan het kussen van godenbeelden, zoals dat in de landen rondom Israël en ook nu nog in andere culturen gebruikelijk is. Nishku-bar, een Aramees leenwoord in een verder Hebreeuwse tekst, om de dramatiek weer te geven. Buitenlandse vorsten: deze moeten jullie aanbidden. Kus deze ene, dit zuivere beeld van God. De toorn van God wend je ermee af. En gelukkig zul je zijn. Een verwijzing naar Psalmen 1. De eerste twee psalmen vertellen, hoe je het ware geluk vindt: op de weg van de Thora en door je te verbinden met de door God gezalfde koning.

Aanwijzingen voor de prediking

1) Waartoe? Waarom? Deze nacht leggen we het Kerstfeit naast het wereldgebeuren van onze tijd. Bij alles wat er gebeurt aan verschrikkelijks, wordt vaak de ‘waarom’-vraag gesteld? Waarom zijn er van die tirannen als destijds in Jezus’ dagen Augustus, Herodes en in onze dagen: Poetin, noem ze maar op? Wat is dat toch, dat er steeds weer vorsten, machthebbers opstaan die onderdrukken en overheersen? Meteen aan het begin van deze psalm klinkt net een andere vraag: ‘waartoe?’. Het bevrijdende antwoord is: het leidt tot niets. Dit woeden van de machthebbers is begrensd. In de hemel wordt er honend om gelachen, wordt ermee gespot. Over het ‘waarom’ wordt ook iets gezegd, de rebellie is namelijk gericht is tegen Gods gezalfde. Hierover zegt Van Ruler: ‘De wereldgeschiedenis is één grote rebellie tegen de heerschappij van de genade’. (pagina 12) Er is geloof voor nodig om te zien, dat het wereldgebeuren God niet uit de hand loopt en tegelijk is de geboorte van Christus een groot getuigenis, dat de wereld God niet uit de hand loopt. Elk jaar vieren we dit, elk jaar brengen we ons het te binnen. We lachen met de Eeuwige het kwaad uit. Wat een opluchting en kracht geeft dat. De macht van machthebbers is eindig, de macht van de liefde van Christus, Gods gezalfde is eeuwig. Hoe helpt het ons, dat God de machten uitlacht?

2) Vandaag. Want: midden in die ontstellende werkelijkheid klinkt het: ‘Jij bent mijn zoon. Ik heb je vandaag verwekt.’ (Psalmen 2:7) ‘Vandaag is jullie redder geboren.’ (Lucas 2:11) God zelf komt eraan te pas, als het gaat om de Messiaanse koning, Hij is geen product van menselijk streven. Davids Zoon, lang verwacht. Hij ontleent zijn gezag aan de Eeuwige, die hem deze plek geeft. Hij zal in zijn leven het beeld van de messiaanse koning uit Psalmen 72 laten zien (Redder der armen) en nu al wordt het zichtbaar voor de gemangelde Maria en Jozef, voor de herders aan de zelfkant.

3) Het kindje kussen. Een nieuwgeboren baby wekt vertedering. Je wilt de baby kussen. Maar in deze wereldnacht betekent dit kindje kussen veel meer dan een lief gebaar. Het betekent je aan Hem toevertrouwen, Hem navolgen. Een uitnodiging aan de koningen van deze wereld en ook aan ons. Dit kind snijdt niet alleen het onrecht in de wereld aan, dit kind snijdt in jouw eigen vlees, het stelt ook jouw onrecht, jouw zonden, jouw liefdeloosheid aan de kaak. Ga Mij dienen. De Wijzen uit het Oosten knielen en erkennen de waarde van dit kind, bieden geschenken aan en gaan langs een andere weg terug. (Matteüs 2) Keer je af van je oude levensweg en ga mee met de bevrijdende beweging van de Messias.

4) Lied 434 (Liedboek Zingen en bidden in huis en kerk 2013) vat het samen: het kindje kussen is ook met Hem lijden, sterven en opstaan. En tenslotte: het leven verwerven. De vreugde van de navolging gaat door diepte en dood heen, maar is de moeite waard. Het geeft ultiem zin aan ons leven. Psalmen 2 wordt aangehaald in Handelingen 4:23-31. De christelijke gemeente heeft in de messiaanse koning Jezus herkend. Het geeft de apostelen vrijmoedigheid om het Evangelie te verkondigen, ook al betekent het vervolging.

5) Gelukkig wie schuilen bij Hem (Psalmen 2:12c). In onze wereld kan ons heel wat overkomen, tegelijk kun je gelukkig zijn. Dat geluk ligt in de verbondenheid met Kind. Psalmen 2 eindigt met waar Psalmen 1 mee begint. Gelukkig ben je als je bij Hem schuilt. Gelukkig ben je, als je je niet vereenzelvigt, steeds verder meegaat met wie kwaad doet, maar de weg van de Thora gaat, een andere weg dan de weg van de antimachten van deze wereld. De herders verkondigden aan wie het maar wilden horen. De wijzen keerden langs een andere weg terug.

Ideeën voor kinderen en jongeren

Kussen doe je, omdat je iemand lief vindt. Wij kussen het Kindje Jezus, Hij is onze kus van God. Een baby kussen kost geen moeite; God hoopt, dat de liefde blijft, ook als dit kind een man is geworden. Dat we Hem een eerlijke kus geven, en niet een gemene kus, zoals Judas deed.

Geraadpleegd

• A.A. van Ruler, Over de Psalmen gesprokken, Nijkerk, 1973, 11-13
• P. C. Craigie World Biblical Commentary, Vol. 19 Psalms 1-50. Waco, Texas, 1983, 62-69
• K. Waaijman, Psalmen rond bevrijdend leiderschap, Kok Kampen, 16-21
• H. Oosterhuis, 150 Psalmen vrij, Ten Have, 2011, 10-11
• B. Standaart, Leven met de Psalmen, Tielt 2006, 18-24