Menu

None

Staat Israël en Nes Ammim vieren jubilea

Maandag: tijd voor een Theologencolumn. Deze week opent Jolande van Baardewijk de week vanuit Nes Ammim, met de vraag of christenen eigenlijk wel wat te vinden hebben, over de staat Israël.

Jolande van Baardewijk 

(foto: Elsbeth Woertink)

“Hebben christenen wel recht om iets van Israël en haar handelen te vinden?”

In 2023 bestaat de staat Israël 75 jaar. De Israëlische viering van het jubileum is de avond van 25 april tot zonsondergang op 26 april. In Israël wordt jaarlijks de onafhankelijkheid gevierd op 5 iar van de joodse kalender; dit jaar valt dat op 25 en 26 april. In 1948 viel de dag op 14 mei; waar in Nederland het jubileum van de staat Israël wordt gevierd, zal daarom 14 mei worden aangehouden.

Voor mij is dit jubileum één van de redenen om een tweetal maanden in Israël door te brengen; een tweede reden is een studieverlof in het kader van permanente educatie als predikant; en een derde is in Nes Ammim meehelpen om na de COVID-tijd weer op orde te komen.

Ook Nes Ammim viert een jubileum deze maand, namelijk haar 60-jarig bestaan. Voor wie het niet weet: Nes Ammim is een werk-woongemeenschap van Europeanen vanuit de kerken, in Noord-Galilea. Het doel is om een goede buur van Israëli’s te zijn en de dialoog in Israël te faciliteren en steunen.

Dialoog in Israël en Nederland

In onze Nederlandse samenleving – niet alleen in de Randstad; inmiddels ook in Duiven waar ik zelf predikant ben – hebben witte kerken met leden met (boven)modale inkomens toenemend contact met nieuwe Nederlanders uit het Midden-Oosten: met Syriërs, Afghanen, maar ook een enkele Palestijn, met Iraniërs en Irakezen.

Behalve de taal, vragen ook cultuur-historische en religieuze verschillen om een vertaalslag

In de Duivense kapel verwelkomden we als Protestantse Gemeente Duiven, vluchtelingen uit het Midden-Oosten: als leerlingen in schakelklassen, als koffiedrinkers, klanten van de voedselbank en als tafelgenoten bij de ronde tafelmaaltijden en het ‘eet je mee?’-café. Dan blijkt wel dat behalve taal, ook cultureel-historische en religieuze verschillen om een vertaalslag vragen. We geloven grotendeels wel in (een) God, maar hoe vergelijkbaar is het christendom met de islam; en is Allah dezelfde als God, zoals we God in de Bijbel leren kennen?

Ik hoop in mijn studieverlof van Israël te leren – en vooral van nederzetting en leefgemeenschap Nes Ammim –, hoe je samenleeft, contact maakt, in gesprek komt. En als dat niet via taal kan, elkaar via samen eten en werken gaan ‘verstaan’.

De staat van de staat Israël

Daarnaast ben ik nieuwsgierig: hoe staat Israël ervoor na 75 jaar zelfstandigheid? Zoals we uit nieuwberichten opmaken, is er in april veel onrust, nu regering Netanyahu IV is aangetreden en pogingen doet om de bindende rechtspraak van het Hooggerechtshof in te perken, of zelfs af te schaffen. Tégen dit regeringsvoornemen wordt sinds maart veel gedemonstreerd, vooral vóór ‘echte democratie,’ die controle van de regering nodig heeft; en tégen de bezettingspolitiek.

De spanningen lopen niet alleen nationaal op, door Netanyahu IV; ook internationaal heerst er onrust met recente aanslagen en offensief over en weer, tussen Palestina, Libanon en Israël. Om nog maar niet te spreken van de bewogen tijd op religieus vlak, met de religieuze kalenders waarin Pesach, Ramadan en Pasen samenvielen: – wat leidde tot spanningen in de Al Aqsa-moskee en op het aangrenzende Tempelplein. In Nes Ammim is dit alles op korte afstand te volgen – en de bombardementen vanuit Libanon waren goed te horen, maar de schuilkelders hoefden niet gebruikt te worden. Ontnuchterend zegt mijn Israëlische buurvrouw: “Die spanningen hebben niet in de eerste plaats met religie, eer of nationaal bewustzijn te maken; maar het is haantjesgedrag en testosteron.”

Werkt het ook maar iets uit als Nederlandse kerken Israël aanspreekt op haar handelen?

Nes Ammim als christelijke presentie

Wat mij als predikant intrigeert is de vraag of christenen wel het recht hebben om iets van Israël te vinden of om Israël aan te spreken op haar handelen. Denk bijvoorbeeld aan het niet naleven van de Oslo akkoorden uit 1993 en ’95, onder meer door verder te gaan met bezettingen – hoewel ook genoemd moet worden dat Israël deels is teruggetrokken uit Palestijns gebied.

Naast de vraag of christenen dit recht hebben, kan je je afvragen welk effect het zou hebben. Het gebeurt dat Nederlandse kerken door Palestijnse kerken worden uitgenodigd om in Israël en Palestina te komen kijken, om op grond van bevindingen Israël als staat aan te spreken op gedrag en politiek. Maar werkt dit ook maar iets uit? Of werkt het eerder contraproductief?

Nederzetting en leefgemeenschap Nes Ammim viert dus dit jaar ook een jubileum: 60 jaar een ‘dialoogplek’ voor ontmoeting en kennismaking tussen Israëli’s (Arabische en Joodse) en tussen joden en (Israëlische en Europese) christenen. De betekenis van de naam is ’teken voor de volken.’ De dialoog vindt in Nes Ammim zeker niet plaats door Israël ter verantwoording te roepen. Zelfs vindt die amper in gesprekken plaats, meer in samenwerking, ontmoeting en uitwisseling.

In Nes Ammim is het sinds de coronapandemie en door de veranderde Israëlische wetgeving, zoeken naar de plek en rol voor de komende jaren: is er in de komende jaren nog wel een rol voor deze dialoogplek? Allicht is er in het licht van de toegenomen polarisatie in Israël juíst behoefte aan Nes Ammim, en kan het een veilige vrijplaats voor ontmoeting en kennismaking zijn, in dubbele loyaliteit – misschien juist wel door te zwijgen over politiek?

Maar hoe krijgt dubbele loyaliteit vorm en, niet onbelangrijk: werkt het? In mijn tijd hier, krijg ik de indruk dat het werkt, en ik zou zeggen dat deze rol er één is om met beide handen aan te blijven pakken.

Jolande van Baardewijk is predikant van de Protestantse Gemeente Duiven en coördinator van de Redactie Prediking.

In 2023 bestaat de staat Israël 75 jaar. De Israëlische viering van het jubileum is de avond van 25 april tot zonsondergang op 26 april. In Israël wordt jaarlijks de onafhankelijkheid gevierd op 5 iar van de joodse kalender; dit jaar valt dat op 25 en 26 april. In 1948 viel de dag op 14 mei; waar in Nederland het jubileum van de staat Israël wordt gevierd, zal daarom 14 mei worden aangehouden.

Israël, een wereld apart van Piet van Midden biedt een interessante inkijk in de geschiedenis van de staat Israël. De oppervlakte van de staat Israël is de helft van die van Nederland. Toch is dit land al sinds zijn stichting 75 jaar geleden het gesprek van de dag. Aan de ene kant is er een blijvende spanning tussen Israël en de Palestijns-Arabische wereld, tegelijkertijd zoeken gezworen vijanden uit het verleden weer contact met Israël. Wat maakt Israël zo bijzonder? Daarop probeert dit boek het begin van een antwoord te geven. De auteur beschrijft de geschiedenis van Israël vanaf de eerste eeuwen, met nadruk op de laatste 75 jaar. Een geschiedenis vol conflicten en verrassende overwinningen.


israel en wereld apart theologie

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken