Verantwoordelijk in en voor de samenleving

‘Nu ik tot lijsttrekker ben gekozen, wil ik dat realiseren met idealen en energie,’ zegt Henri Bontenbal. ‘Het gaat me niet om de macht. We willen als CDA dienstbaar zijn aan Nederland. Hoe kunnen we van Nederland een beter land maken?’ Een gesprek met de nieuwe lijsttrekker van het CDA over ideaal en praktijk.

We spreken Henri Bontenbal in het gebouw waar de Tweede Kamer tijdelijk gehuisvest is. Na een aantal sluizen komen we op een gang waar ook een Israëlvlag hangt. Die is niet opgehangen door het CDA. Henri Bontenbal: ‘Ik snap heel goed dat mensen zo kort na de aanslagen de Israëlische vlag hijsen. Maar op de lange termijn willen we twee vlaggen zien. Het CDA is voor een tweestatenoplossing. De cirkel van wraak leidt nooit tot overwinning van kwaad. We hopen dat mensen in vrede met elkaar leven.’

Henri Bontenbal: ‘Ik kies vanuit de vraag hoe ik mijn kennis voor anderen kan inzetten’

Henri Bontenbal is gemeentelid in de Pelgrimskerk te Rotterdam en we proeven zijn nieren, zoals Martijn zegt, met de vraag: welk bijbelverhaal of welke preek heeft indruk op u gemaakt?

Henri: ‘Het bijbelverhaal dat mij het meest raakt, staat in Johannes 8, over Jezus en de overspelige vrouw. De omgeving vindt dat een persoon iets heel fouts heeft gedaan. Er staat een soort volksgericht klaar. Maar Jezus doet niks, behalve de aanwezigen een spiegel voorhouden. Hij geeft geen oordeel, alleen een toekomstperspectief. Het is een symboolverhaal over mensen vergeven en op hun voeten zetten, zonder dat ze afgerekend worden op wat ze in het verleden hebben gedaan.

Toen ik belijdenis deed, in 2007, ging de preek over Jezus die over het water loopt. Kun je de sprong wagen, een reis beginnen zonder dat je precies weet hoe het afloopt? Belijdenis doen is zo’n sprong, jezelf overgeven aan wat groter is dan jezelf.’

Was het een roeping om de sprong naar de politiek te wagen? ‘Er is natuurlijk geen duidelijke stem geweest die me zegt wat ik moet doen. Mensen hebben het verstand gekregen om zelf te bepalen wat hun roeping is. Hoe kunnen ze hun medemens dienen? Aan het eind van mijn studie Natuurkunde koos ik voor het thema klimaat vanuit die vraag: hoe kan ik mijn kennis voor anderen inzetten?’

Energietransitie

Henri Bontenbal staat bekend als voorstander van kernenergie: ‘Elke technologie heeft nadelen. Kernenergie is beheersbaar. Het hangt er vanaf hoe goed we het kernafval kunnen opslaan. Ik zie het als onderdeel van een energiemix. En ik doe het zelf ook allemaal: niet vliegen, energie besparen, me inzetten voor de energietransitie.

Het begrip “rentmeesterschap” nemen we als CDA heel serieus. Maar als we de economie willen vergroenen, moeten we ook zorgen dat die vitaal blijft. Ik maak me zorgen over de haalbaarheid van linkse voorstellen. Wij willen stappen zetten samen met de bedrijven, hun een zetje geven in die richting.

Economische groei is in onze optiek nooit doel op zich, het staat in dienst van mensen. Welvaart maakt dat ze zichzelf kunnen ontplooien, zichzelf ontwikkelen. Ik maak me wel zorgen over de keerzijde: individualisering, dat de samenleving straks verbrokkelt in kleine groepjes. Ik hoop dat mensen niet alleen met hun eigen belang bezig zijn maar ook met het algemeen belang.

Bedrijven een zetje geven in de richting van vergroenen

Ik benadruk graag de positieve kant van economie, de morele kant. Werk is meer dan inkomen, het biedt ook zingeving. En ondernemerschap zegt iets over de kracht van de menselijke geest. Creativiteit hoort bij het mensbeeld van het CDA, de mens als beeld van God. De creativiteit van ondernemers die mooie producten verzinnen voor ons, kun je als overheid meer waarderen. Als samenleving hebben we jarenlang gevraagd om de diensten die bedrijven leveren. Nu begint het te knellen. Dan heb je een overheid nodig die hen een bepaalde kant opduwt, zonder dat ze te veel ingrijpt. Maar van een gezond bedrijf mag
je veel vragen.

Ook als consument zijn wij verantwoordelijk. Dat is niet voor iedereen hetzelfde en je kunt niet van allemaal hetzelfde vragen. Maar de verantwoordelijkheid is niet nul. Een goed voorbeeld van wat paus Franciscus ecologisch burgerschap noemt, is de glasbak. We leveren nog altijd glas in, terwijl we er geen cent voor krijgen.’

Burgerschap

Bontenbal: ‘In de politiek gaat het over enerzijds de onkwetsbare mens en anderzijds de burger die alleen maar slachtoffer is. Het christelijk mensbeeld is realistischer. We zijn aangewezen op anderen. Als we geboren worden, hebben we intensieve zorg nodig en in de laatste levensfase ook. Bovendien is niet iedereen succesvol.

Vanuit het christendom heb ik geleerd dat mensen een zwarte rand hebben én in
staat zijn tot schitterende dingen. Speel niet alleen het slachtoffer of die onkwetsbare mens.’

Martijn: ‘Op dit moment zien we een overheid die mensen door de mangel haalt. Hoe breng je die idealen in de politieke praktijk?’

Henri: ‘In mijn eerste week als lijsttrekker ben ik begonnen over bestaanszekerheid. We zijn nu een land met twee gezichten. De afgelopen twaalf jaar is de kloof tussen arm en rijk groter geworden. In Rotterdam woont de een in een penthouse en de ander redt het niet.

Mijn ogen zijn mede geopend door het werk van mijn vrouw, die verloskundige
is. Niet iedereen heeft evenveel kansen. Er is geen vangnet als iemand een verkeerde keuze heeft gemaakt. Durven we tegen elkaar te zeggen dat het individualisme doorgeschoten is?

Als politieke partij willen we ons inzetten voor meer gemeenschap, ook religieuze gemeenschappen, en sterke gezinnen. Wat hebben ze nodig om hun kinderen een goede opvoeding te geven? Nu jagen we mensen op met veeleisende banen. Concreet denken we aan verhoging van de kinderbijslag en het kindgebonden budget, zodat de financiële stress daalt. We willen ervoor zorgen dat opa’s en oma’s makkelijker kunnen bijspringen, bijvoorbeeld via hun arbeidsvoorwaarden. Er zijn veel praktische oplossingen te verzinnen.

We hebben burgers te lang vanuit wantrouwen benaderd

We zien ook dat in de gemeentes de zorg niet goed loopt. Gemeentes hebben te veel taken gekregen, zonder de nodige toerusting. Het is de vraag of het een financiële kwestie is. Door een teveel aan marktwerking zijn mensen afhankelijk van te vaak wisselende hulpverleners. Daarom willen we inzetten op langjarig contracteren.

Het heeft me verbaasd hoe hard commerciële bedrijven in de schuldhulpverlening soms zijn. Aan hun eisen kunnen mensen onmogelijk voldoen. Het begint al met de houding waarmee ze bejegend worden. We hebben burgers te lang benaderd vanuit wantrouwen. Dat zit soms in systemen en algoritmes, maar ook in private schuldeisers met een commercieel verdienmodel.’

Bontenbal noemt het voorbeeld van de gemeente Dordrecht. De medewerkers zaten voorheen achter hun balie, achter glas. Nu is het kantoorpand gerenoveerd, er zijn zitjes, en de geweldsincidenten zijn met negentig procent afgenomen.

Martijn: ‘Hoe zit het met de positie van arbeidsmigranten en ongedocumenteerden? Bedrijven profiteren van hen als goedkope arbeidskrachten maar ze hebben geen recht op overheidsregelingen. Nachtopvang geldt bijvoorbeeld alleen voor daklozen met een Nederlands paspoort. Daarmee wordt het probleem van dakloosheid niet opgelost.’

Henri: ‘Er zit kwetsbaarheid in de arbeidsmarkt. Karien Van Gennip is daarmee bezig. We willen meer eisen stellen aan werkgevers die arbeidsmigranten in dienst nemen. Ook willen we de mogelijkheden van nuluren- en flexcontracten terugsnoeien. Sommige hoogopgeleide zzp’ers profiteren van de huidige arbeidsmarkt maar voor anderen is die een bron van grote onzekerheid.’

CDA-waarden

Henri Bontenbal: ‘Het CDA heeft in het verleden niet altijd genoeg kleur op de wangen gehad. We hebben te vaak meebewogen met een politiek denken waarin we niet mee hadden moeten gaan. Het ging te veel over rechten en te weinig over plichten.

Ik probeer het CDA terug te brengen naar zijn kernwaarden, naar de beginselen die de kern van ons denken vormen: gerechtigheid, solidariteit, rentmeesterschap, gespreide verantwoordelijkheid. De groep waar ik voor op wil komen, zijn de mensen die zelf hun handen uit de mouwen steken in vrijwilligerswerk en dienstverlenende beroepen, zoals verpleegkundigen, juffen en meesters, politieagenten.

Ik zal me trots voelen als ik het CDA-verhaal zo duidelijk mogelijk heb kunnen neerzetten. Ik hoop dat we de komende weken groeien in de peilingen en meer zetels krijgen. Maar ik ben niet tevreden als ik te veel water bij de wijn zou doen. We willen weer een sterk CDA worden door moedig te staan voor onze idealen
en het land goed door te geven aan de komende generaties. We willen gemeenschappen rechtdoen zonder dat de overheid er betuttelend bovenop zit. We zoeken kiemen van hoop om die als aangrijpingspunt voor verandering te kiezen. We willen naar de samenleving kijken met een bril van hoop.

Politieke strategie

Maar hoe kan de partij zich daarvoor inzetten als ze straks slechts 5 of 6 zetels haalt (Peil.nl, dd. 14 oktober 2023)?

Bontenbal: ‘Ja het hangt heel erg af van de uitslag van de verkiezingen. Onze voorkeur gaat uit naar een bescheiden oppositierol. Maar stel dat we nodig zijn … het land moet ook geregeerd worden. Wel moeten we scherper bedenken wat het compromis waard is, gezien de idealen die we verwezenlijken willen. We zijn
geen bijwagen van VVD of D66. Samen regeren met de PVV? Nee, dat is uitgesloten, net als Forum voor Democratie. Bij een coalitie zijn ook de onderlinge verhoudingen en vertrouwen in elkaar belangrijk.’

Campagne voeren is hard werken, beaamt Henri Bontenbal: ‘Het is een super veeleisende baan en onherroepelijk botst dat met mijn wens een goede vader te zijn. Ik ben vaak weg. Maar ik troost me dat mijn jongens de allerbeste moeder van Nederland hebben.

Ik heb een lieve vrouw die veel ballen opvangt en ervoor zorgt dat alles thuis blijft draaien. Ik zou dit nooit kunnen doen zonder partner, familie en medewerkers die vaak meer dan veertig uur in de weer zijn.

En ja, elke politicus heeft te maken met kritiek of haatberichten. Dat gaat vooral via sociale media en e-mails. Het is het lelijke deel van het beroep. Maar ik ontvang naast haatmails ook mooie e-mails, van mensen die mij vanuit niets succes wensen. Ze mailen: ik stem niet op je maar ik doneer wel en ik bid voor je. Dat laatste is vele malen groter.