Werk in uitvoering
In het gedicht ‘Paasmorgen’ van Willem Barnard (1920-2010) verschijnt Christus als een glimp. Voor Barnard geen lichtkrans om het hoofd van de opgestane Christus; Hij was heel gewoon, iemand zoals wij. Schallende trompetten vinden we ook niet in dit gedicht. Wel iets anders: zaad dat de steen breekt, graan dat kiemt.
Paasmorgen
Met een van uw beide benen
staat gij nog in het graf.
Gij neemt uw nimbus af,
alweer bijna verdwenen.
Hoe lang laat gij u zien?
Een ogenblik, niet langer.
Moeder aarde ging zwanger
van u, maar heeft sindsdien
niets dan een leegte over:
de heugenis aan uw
verschijning, een schaduw
over het licht geschoven.
Schaduw vertaalt het licht
en stilte zwijgt steen en been,
maar het zaad breekt de steen,
graan kiemt. De dood komt biechten.
Guillaume van der Graft
(Pseudoniem voor Willem Barnard)
Uit: ‘Mythologisch’, De Prom, 2003.
Het gedicht ‘Paasmorgen’ is voor Pasen niet uitbundig jubelend. Daar hield Barnard niet van. Toen hij eens op een uitvaart van een oude vriendin in Engeland was, waar de predikant in al te blije bewoordingen de vreugde van Pasen bezong, fronste hij zijn zware wenkbrauwen. De dood was met Pasen overwonnen, maar waar moest hij dan nu zijn verdriet laten? Het mocht van hem wel wat minder juichend. Dat zie je in dit gedicht terug: Christus staat op deze Paasmorgen nog met één been in het graf. Alsof de verrijzenis ‘werk in uitvoering’ is. De dood is overwonnen, maar er moet ook nog heel wat gebeuren! Opstanding is bij Barnard altijd ‘in wording’, misschien zoals het kiemen van het graan, een beeld dat hij aan het eind van dit gedicht gebruikt.
Beeld: commons.wikimedia.org
Eén van ons
Christus verrijst deze Paasmorgen, maar legt zijn nimbus af: geen aureool, geen stralende lichtkrans om zijn hoofd. De Opgestane is bij Barnard heel gewoon, iemand als ons, iemand naast ons. Een doodgewone man, zonder de versierselen van een heilige. Op deze paasmorgen verschijnt Hij. Niet als een overdonderende ervaring, maar als een glimp. Er klinkt geen oorverdovend trompetgeschal, maar een gefluisterd halleluja. De opstanding is bij Barnard geen gemakkelijk hoera; het is ‘zien, soms even’, om met zijn vriend Huub Oosterhuis te spreken.
Moeder aarde
Jezus werd begraven, teruggelegd in de schoot van moeder aarde. Maar dit werd niet zijn eindbestemming, want Barnard noemt de aarde ‘zwanger’. Het deed me denken aan oude graven op het eiland Malta, waar eeuwen geleden mensen al hun doden begroeven in graven met de vorm van een baarmoeder. Wachtend op nieuw leven? Graan dat nog ontkiemen gaat? In Zuid-Afrika hoorde ik iemand zeggen: ‘Wij begraven onze doden niet, wij zaaien hen in de aarde.’ Daar klinkt dezelfde hoop in door, dat de dood niet het einde is.
Folly Hemrica is theoloog en redactielid van Open Deur. Zij werkte o.a. als justitiepastor en straatpastor.
Renata Barnard is emerituspredikant. Zij schreef een bewerking van het Marcusevangelie en verzorgde een Marcuspassie.
