Bouwstenen kringviering: zwijgen

Bij teksten uit Marcus over zwijgen

Zie ook

Complete liturgie kringviering: Zwijgen

Register kringvieringen

Downloads

Dit bestand in Word

Aanwijzingen voor het gebruik

Thema: Zwijgen over een geheim

Beoogd gebruik: kringviering of huiskamerviering

Beoogde datum: 02-09-2018

Teksten die de voorganger uitspreekt, zijn cursief gezet.

Uitgangspunten bij thema en teksten

Deze viering gaat niet zozeer uit van vaste bijbellezingen uit het Oecumenisch leesrooster. Hij pikt wel een thema op uit Marcus 8: 22-26, een van de lezingen die deze zondag op het rooster staan: zwijgen.

De rode draad van de viering is de vraag wat de zin is van het zwijgen.

Zwijgen kom je heel vaak tegen in het evangelie naar Marcus. Dit zwijgen maakt dat Marcus een weerbarstig evangelie is en dat Jezus moeilijk te vatten is, juist omdat er over hem niet gesproken mag worden.

Mijn advies is daarom om vooral liederen uit te zoeken die ingetogen zijn. Niet uitzingen, maar inzingen. Deze dienst mag er meer aandacht zijn voor vragen dan voor antwoorden.

Dit zijn de teksten:

• Over de onreine geest: Marcus 1:24-25

• Over de melaatse: Marcus 1: 43-44

• Over de verschrompelde hand: Marcus 3:3-5

• Over de onreine geesten: Marcus 3: 11-12

• Over de wind: Marcus 4: 39-40

• Over Jaïrus: Marcus 5: 43

• Over de doofstomme: Marcus 7: 36-37

• Over de blinde in Betsaïda Marcus 8:25-26

• De vrouwen na de opstanding: Marcus 16:7-8

• Opnieuw: het begin. Terug naar Galilea, waar het begon: Marcus 1:9

Opmerkingen bij de bijbellezing(en)

Als het gaat over zwijgen bij Marcus, gaat het in de theologie over het messiasgeheim. De ware identiteit van Jezus moet steeds verborgen blijven. De zieken en demonen, boze geesten en zelfs de duivel zelf lijken beter weten wie Jezus is dan degenen aan wie het evangelie verkondigd moet worden. Dit messiasgeheim verklaart ook iets van de grote haast en vaart waarin het Marcusevangelie is geschreven. Het evangelie moet worden verkondigd door Jezus zelf, voordat andere machten of krachten ermee aan de haal gaan.

Het zwijgen komt terug aan het einde van het evangelie, waar de vrouwen terug worden gewezen naar Galilea. Galilea is de plek waar het verhaal van Jezus begon. Daar spelen de eerste verhalen rondom Jezus zich af. Met de doop en de gelijkenissen, met de genezingen en alle zwijg-teksten. In die zin is het Marcusevangelie cirkelvormig. Het begint telkens opnieuw.

Deze dienst zou kunnen gaan over de waarde van het zwijgen. Dat de nieuwe leer met ontzag van Jezus andere machten tot zwijgen brengt en dat zwijgen zo gek nog niet is. Deze dienst zou kunnen oproepen om het zwijgen te koesteren, om te accepteren dat wij er nog niet zijn en dat wij God nog niet beter hebben leren kennen. Dat alles steeds terugkomt (het evangelie is een cirkel) kan ons daarbij helpen. De weg van de cirkel bewandelen, steeds opnieuw terug naar Galilea helpt. En soms je mond houden helpt ook.

Liedsuggesties

• Openingsliederen:

Deze viering kan niet zonder Psalm 65. Die kan natuurlijk op heel veel manieren gezongen worden. Men kan voor de Geneefse psalm kiezen (NLB 65), maar ook andere vormen zijn heel goed denkbaar. Als psalm 65 geen plek krijgt aan het begin van de viering zou die ook een plaats kunnen krijgen bij de lezingen. Dan past een iets triomfantelijker beginlied, bijvoorbeeld NLB 632.

• Kyrie- en glorialiederen:

NLB 718, NLB 719, NLB 299j, NLB 300a

• Liederen bij de bijbellezing(en) en na de overdenking:

NLB 534, HH 92, HH 533, NLB 65, NLB 533

• Liederen rond de inzameling en de gebeden:

NLB 940, NLB 943, NLB 139a; NLB 139d

• Slotliederen:

NLB 130c: 3,4; NLB 939; NLB 440: 1 en 2

Suggesties voor liturgische teksten

• Opening

Indien ervoor gekozen wordt Psalm 65 niet te zingen, zou deze gelezen kunnen worden. Men zou ook de dienst kunnen beginnen met een langer moment van stilte om daarin Psalm 65 mooier te laten landen.

• Kyrie en gloria

In het Kyrie kan aandacht gevraagd worden voor de schepping. De manier waarop wij omgaan met de schepping is lawaai, vergeleken met de stilte waar deze dienst om vraagt.
De voorganger/lector zou uit de krant kunnen lezen en alle ingrepen op de sereniteit van de schepping als lawaai presenteren, waar Gods stilte tegenover staat.

• Gebed voorafgaand aan de bijbellezingen

Trouwe God, vader in de hemel,

In deze wereld komen er zoveel geluiden op ons af.

Het slechte nieuws van de krant, de felle kleuren op ons scherm, het lawaai van nog meer irritante reclame.

Dat maakt ons soms moe en murw.

Wilt u ruimte scheppen in ons hart dat tussen al die stemmen en geluiden wij ook uw stem mogen verstaan?

Geef ons een open oor, dat wij het evangelie zullen verstaan, ook als wij de boodschap maar vreemd vinden.

Amen.

• Dankgebed, voorbeden

In het dankgebed zou ik willen danken voor de monniken, die in de suggesties een plekje krijgen.

Ook wil ik dankbaar zijn voor de trouw van de mensen die steeds maar weer de moeite nemen het evangelie te laten klinken in hun leven. Tot slot wil ik danken voor het woord van God, dat andere stemmen in ons leven soms ook tot zwijgen brengt.

In de voorbeden zou ik heel graag willen aansluiten bij de nood in de gemeente zelf. Jezus deed dat ook. Hij was niet alleen vol van het evangelie, maar had ook oog voor wie ziek is en wie strijdt tegen machten in zijn of haar leven.

• Zegen

In plaats van het uitspreken van een zegen, kunt u er ook voor kiezen om elkaar de zegen toe te zingen. Een suggestie daarvoor is NLB 425 of NLB 423

Suggesties voor overige teksten en beelden

Filmfragment uit ‘Het eiland van de monniken’.

Tussen minuut 39 en 43, vanaf het shot met de vuurtoren tot het moment dat de deur dichtgaat.

Ideeën voor een moment met kinderen

U kunt het met de kinderen hebben over hoe moeilijk het is om een geheim te bewaren. Als je ergens vol van zit, dan wil je er heel graag over vertellen. Denk maar eens aan het verjaardagscadeau voor je moeder, hoe moeilijk het is om niet te vertellen wat er in dat ene pakje zit.
Een andere mogelijkheid is om een wedstrijd te doen wie het langst stil kan zijn. De een na de ander zal giechelend afhaken.
Verwerking: soms is het goed om ergens stil over te zijn. Om vragen te hebben en je te verwonderen. Niet overal zijn woorden voor.

Creatieve werkvormen/rituelen

Omdat er veel lezingen zijn, zouden deze lezingen ook in de kring gedaan kunnen worden. Elke deelnemer aan de kring zou een lezing voor zijn rekening kunnen nemen. U kunt er zelfs voor kiezen om ze door elkaar te laten klinken, maar dat is riskant omdat het begin van de dienst zo over de waarde van stilte ging.