Dossier: Woede
Het is één van de vier basisemoties: boosheid. En dan ook echt: heel boos zijn. De Bijbel geeft er woorden aan als woede of toorn. In dit dossier vind je het beste op Theologie.nl rond het thema Woede: een podcast, een themanummer van Herademing en een keuze van de redactie uit driehonderd artikelen over woede.
Er lijkt geen groter contrast te bestaan dan tussen woede en vrede. We zien het dagelijks om ons heen: woedende boeren die protesteren tegen de stikstofmaatregelen, onschuldige slachtoffers van oorlog en geweld, klimaatactivisten die elkaars woede erkennen in hun frustratie over wijze waarop er met de natuur wordt omgegaan. Woede kan een uiting zijn van machteloosheid, verontwaardiging, toorn, wraak. Woede hoeft niet perse negatief te zijn. Woede kan ook de lucht klaren, waardoor er ruimte ontstaat voor dialoog en ontmoeting! Dan wordt dit contrast getransformeerd en ontstaat er vrede. Over deze veelzijdige emotie, woede, verscheen in september 2022 een themanummer van online tijdschrift Herademing. Lees het themanummer.
"Toch weten we niet altijd goed om te gaan met de passages waarin sprake is van geweld, woede en wraak: ‘O, God, sla de afvalligen neer’."
Kitty Bouwman over woede in Psalm 58 | Lees meer
Woede is thema dat leeft in de theologie. Er staan maar liefst 300 publicaties op Theologie.nl die direct of indirect aan dit thema raken, waarvan 88 preekschetsen.
Theoloog & thema
Erik Peels, emeritus-hoogleraar Oude Testament heeft veel gepubliceerd rond het thema woede, meer specifiek: de toorn van God in het Oude Testament. Je leest op Theologie.nl onder andere van zijn hand:
Toorn
Zowel de Bijbel als onze eigen cultuur kent een heel taalveld voor het begrip van de ‘toorn’, samen met woorden als woede, boosheid, gram, drift, kwaadheid, en dergelijke. Toorn is een zeer elementaire emotie, de reactie op de aantasting van iemands eer, bezit of belang, op onrecht en geweld, op pijn of verdriet, enzovoort.
‘Daarom klaagt mijn hart…’
Weinig bijbelboeken zijn zo donkergekleurd als Jeremia, vol met oordeelsteksten en dreiging, in soms schokkende taal. Neem nu Jeremia 48, een volkenprofetie over Moab. Begin en eind van dit orakel zetten de toon met de boodschap van de totale uitroeiing van Moab (vers 2 en vers 42). Daartussenin de huiveringwekkende oproep ‘vervloekt wie zijn zwaard van bloed weerhoudt’ (vers 10).
‘Ik haat hen met een volkomen haat’
(Psalm 139:21-22)
Temidden van alle aanstootgevende passages in het Oude Testament waarin om de ondergang van de tegenstander wordt gebeden, neemt Psalm 139:19-22 een unieke plaats in. Nergens elders wordt zo rechtstreeks en hartgrondig uiting gegeven aan de haat tegen de vijanden: ‘Zou ik niet haten, YHWH, wie U haten, niet verafschuwen wie tegen U opstaan? Ik haat hen met een volkomen haat, tot vijanden zijn zij mij’ (w. 21-22).
