LGBTQIA+

Bijschrift

Sta mij toe om ditmaal, een beetje flauw, te beginnen als ds. Gremdaat: ‘LGBTQIA+ – kent u die uitdrukking?’ Die vraag is niet zo vreemd, omdat iedere letter staat voor een heel woord. In het Engels uitgeschreven: Lesbian, Gay (in het Nederlands staat er een H voor homo), Bisexuel, Transgender, Intersex, Queer/Questioning, Asexual and more. Een Engels woordenboek beschrijft het als een inclusieve term, bedoeld om alle genderverwante, seksuele en fysiologische sekseverschillen te duiden. De plus (+) aan het einde van de rij letters geeft echter aan dat de letteropsomming niet volledig is – en dus ook niet inclusief. Woorden als non-binary en pansexual hadden er ook nog bij gekund of bij gemoeten, maar die woorden worden vooralsnog aangeduid met een ‘plus’.

Ik begrijp heel goed waarom de term is ontstaan en is uitgebreid, en ik begrijp het ook als die nog langer wordt. De tijden waarin alleen maar gesproken werd over hetero en homo zijn gelukkig voorgoed voorbij en het is niet zo dat de andere woorden er alleen maar, of zomaar, zijn bijgekomen. Het verschijnsel ‘gender’ is er altijd al geweest, maar leidde nooit eerder dan in onze tijd tot serieuze reflectie. Dat hier uiteindelijk toch van kwam, beschouw ik als goed en belangrijk. Natuurlijk omdat mensen eindelijk eens gezien (kunnen) worden zoals ze zijn, maar ook omdat het ons in staat stelt om literatuur nu met andere ogen te lezen dan voorheen. Een voorbeeld is het boek Yentl van Isaac Bashevis Singer. Zij zegt op een gegeven moment: ‘Ik heb de ziel van een man, maar het lichaam van een vrouw.’ Dat ís of raakt aan gender. Maar je kunt natuurlijk ook denken aan Pausin Johanna. Het verhaal over haar wordt vrij algemeen gezien als een legende en weggezet als fantasie. Maar daarbij wordt dan helaas toch vergeten dat ook de fantasie haar wortels in de werkelijkheid heeft. Dat een verhaal door lezers voor mogelijk wordt gehouden of, sterker nog, wordt herkend, dat zou te denken moeten geven. Dat wij eindelijk zijn gaan nadenken over gender is ongetwijfeld wezenlijk.

Nog los van de vraag of het iets oplevert zou je ook de bijbelse verhalen over bijvoorbeeld Jaël, Sisera en Judit kunnen lezen vanuit het genderperspectief. En ook het verhaal over David als hij over Jonathan zegt: ‘Jouw liefde was mij dierbaar, meer dan die van vrouwen’. (2 Samuel 1:26)

En toch heb ik wat moeite met de aanduiding LGBTQIA+. Niet alleen omdat het moeilijk uit te spreken is, maar ook omdat ik bij die letters altijd nog even na moet denken. Waar staan ze ook alweer voor? Belangrijker echter is dat de aanduiding zoals gezegd niet volledig kan zijn. Zelfs als je alle letters van het alfabet met een plusje zou gebruiken was dat niet het geval. Een categorie uitbreiden kan zeer wenselijk, zinvol en ook noodzakelijk zijn, maar het categoriseren van mensen blijft in mijn ogen bedenkelijk. Het komt mij voor dat de genderdiversiteit even groot is als het aantal mensen dat onze aardkloot bewoont en dat je inclusiviteit niet categorisch bereikt. Kiezen mensen zelf voor zo’n classificatie, dan kun je dat alleen maar respecteren. Niettemin denk ik dat het tijd is voor nog iets veel groters. Een ander mensbeeld.