Menu

None

Preekschets en liturgische suggesties bij Marcus 8:27-30

Voor Startzondag

Op het oecumenisch leesrooster vinden we Marcus 8:27 – Marcus 9:1 voor de tweede zondag van september in 2018. In het bijzonder de verzen 27 t/m 29 van Markus 8 zijn goed te gebruiken bij ‘Een goed gesprek’, het jaarthema van de Protestantse Kerk in 2018.

Zie ook:

Preekschets en liturgische suggesties voor Startzondag van ds. Nils Gillebaard bij Marcus 8:27

Materiaal rond geloofsgesprek (Protestantse Kerk)

Materiaal voor Startzondagen 

 

Inhoudelijke en praktische aantekeningen bij dit gedeelte

Jezus vertrok met zijn leerlingen naar de dorpen in de buurt van Caesarea Filippi.

(Marcus 8:27a)

De omgeving van Caesarea Filippi is een prachtig natuurgebied met een heerlijk koel klimaat. De bergachtige streek is het bronnengebied van de Jordaan. Een heerlijk wandelgebied om op adem te kunnen komen. 
Caesarea Filippi is een stad die verfraaid werd door de viervorst Filippus. Hij noemde haar naar de keizer ( Caesarea ). En om deze stad te onderscheiden van het andere bekende Caesarea noemde hij haar Caesarea Filippi. De stad lag aan de uiterste noordgrens van Israël, even noordelijk als de bekende kustplaats Tyrus. De stad en de omgeving waren nog net geen buitenland. (Het doet me denken aan de grensplaatsen in ons eigen land, bijvoorbeeld in zuid-Limburg, waarbij je soms het gevoel hebt dat je al in het buitenland zit terwijl je nog gewoon in Nederland bent…) De stad en haar omgeving lagen een eind verwijderd van de Joodse religieuze centra. De stad was sterk heidens gekleurd. In de stad had koning Herodes 20 jaar voor Christus een witmarmeren tempel laten bouwen die hij wijdde aan de Griekse god Pan .
Was juist deze omgeving (verder weg van het Joodse religieuze leven) de geschikte locatie om het goddelijk geheim van Jezus’ identiteit aan te roeren? Een lijn naar het thema is in ieder geval te trekken: een goed gesprek heeft een goede omgeving nodig. Een lawaaierige omgeving met veel prikkels leent zich nog wel voor oppervlakkige opmerkingen, maar niet voor een goed gesprek. Je hebt een omgeving nodig die rust uitstraalt. 

Onderweg vroeg hij aan zijn leerlingen: ‘Wie zeggen de mensen dat ik ben?’ (Marcus 8:27b) 

Jezus was vaak onderweg. Voor Hem was dit een goede gelegenheid om gesprekken te voeren. Wij hebben minder reistijd nodig om ergens te komen en de manier waarop we onderweg zijn leent zich helaas vaak moeilijk voor goede gesprekken. Onderweg in het openbaar vervoer of in het vliegtuig zijn velen met hun ogen op een scherm gericht, tegelijk afgeschermd van hun omgeving. Ik hoorde iemand in dit verband terecht spreken over ‘aandachtsvervuiling’. Het vereist daarom veel geduld en creativiteit om onderweg met iemand een gesprek aan te knopen. Misschien kan het beste een wandeling georganiseerd worden. Wandelen is reizen met de snelheid van je ziel, waarbij je voldoende aandacht kunt hebben voor je omgeving, je gesprekspartner en jezelf.
Het was Jezus zelf die onderweg het gesprek met zijn leerlingen aanknoopte. Het was zijn initiatief om hen een vraag te stellen. Hij stelde een open vraag, maar Hij hield wel de regie over het gesprek vast. Daarin lijkt dit gesprek meer op een pastoraal gesprek dan op een open gesprek in een missionaire context. Bij het laatste is de gelijkwaardigheid van de gesprekspartners en hun inbreng van belang.
Ik heb de indruk dat Jezus doelbewust in een veilige context een vraag stelde over een geheim waar Hij liever niet in het openbaar over sprak. Ze waren nu bij de noordgrens van Israël in een heidense omgeving en Jezus was alleen met zijn leerlingen. Als je erop vertrouwt dat jouw geheimen bij de ander(en) veilig zijn, dan nodigt dat uit tot een dieper gesprek.
Jezus maakte het gesprek niet meteen persoonlijk. Eerst vroeg Hij naar wat de leerlingen gehoord hadden van de mensen. Wie zeggen de mensen dat Ik ben?
Een goed gesprek voeren is best lastig. Belangrijk is dat er vertrouwen is tussen degenen die aan het gesprek deelnemen en dat er een veilige omgeving is. Om het gesprek te beginnen is een goede timing belangrijk. Als je mensen onderbreekt in hun bezigheden om hun aandacht op te eisen zal het vaak niet werken. Om een gesprek te beginnen is het handig om iets te zeggen of te vragen over de omgeving waar je op dat moment bent. Dat werkt verbindend.
Jezus begon met de vraag wat zijn leerlingen gehoord hadden. Dat nodigde hen uit om antwoorden te geven. 

Ze antwoordden: ‘Johannes de Doper, en anderen zeggen Elia, en weer anderen zeggen dat u een van de profeten bent.’ (Marcus 8:28) 

De leerlingen vonden het blijkbaar niet vreemd dat Jezus hen deze vraag stelde. Deze vraag leefde , onder het volk en bij hen. Ze gaven precies weer wat ze hadden gehoord. De totaalindruk van Jezus’ optreden onder het volk was op z’n minst dat Hij een profeet was. Misschien zelfs de voorloper van de Messias. Maar de mensen dachten er niet aan om in Jezus de Messias zelf te zien. Van de Messias hadden zij een ander beeld: Hij zou de vernieuwer zijn van het koningschap van David. Zo iemand zagen zij niet in Jezus. De antwoorden die ze gaven wekten wel de verwachting dat Jezus veel te betekenen had, maar ze stelden ook weer teleur. 
Daarop maakte Jezus de vraag persoonlijker. 

‘En wie ben ik volgens jullie?’ Petrus antwoordde: ‘U bent de messias.’ (Marcus 8:29) 

Ook onder de leerlingen van Jezus leefden verschillende denkbeelden en verwachtingen. Er was geloof, maar ook twijfel en soms zelfs weerstand. Toch had Petrus de moed om namens hen allen te spreken: U bent de Messias! ” Dat was zijn persoonlijke geloof. Maar hij had ook draagvlak in de kring van discipelen om dit namens hen allen te zeggen. Dit geloof was bij hem gegroeid door zijn omgang met Jezus. Hij sprak het uit als leerling . In dit verband moet ik denken aan Jesaja 50:4 in de NBG-vertaling van 1951:

De Here HERE heeft mij als een leerling leren spreken om met het woord de moede te kunnen ondersteunen. Hij wekt elke morgen, Hij wekt mij het oor, opdat ik hoor zoals leerlingen doen. 

De gemeente van Christus is ook een lerende gemeenschap. Belangrijk is een veilige ruimte, een goede timing , wederzijds vertrouwen en het stellen van goede vragen die uitnodigen tot een goed gesprek. Wat is het mooi als tijdens zo’n ontmoeting het inzicht wordt verdiept in de vraag wie Jezus voor hen is.

Ook als het komt tot een diepe geloofsbelijdenis, het goddelijk geheim van Jezus kunnen wij nooit doorgronden. Ook al heeft Hij zich geopenbaard, Hij blijft de verborgene.

Merkwaardig is het woord van Jezus dat erop volgt. 

Hij verbood hun op strenge toon om met iemand hierover te spreken. ( Marcus 8 vers 30) 

Het voelt als een anticlimax. Nu is eindelijk het hoge woord eruit en meteen moet dit woord verzwegen worden. In het Evangelie volgens Marcus worden het zwijggebod en het Messiasgeheim nog sterker benadrukt dan in de andere Evangeliën. 
Wat opvalt is dat Jezus daarop de aankondiging van Zijn lijden en sterven liet volgen. Hij begon het hun te leren , lezen we in vers 31. Deze les zou nog moeilijker te zijn dan het inzicht dat Hij de Messias is. Daar zou Hij ook nog vaker op terug moeten komen. Was Jezus het er vooral om te doen dat de lijdensweg voor Hem open bleef? Als veel mensen Hem nu al zouden erkennen als de Messias, wie zou Hem dan nog laten lijden en sterven? Als je dit verband legt, dan besef je ook dat het om een tijdelijk verbod gaat. Aan het einde van de Evangeliën heft Jezus deze beperking op bij de missionaire opdrachten die Hij geeft. En zelfs in het tijdelijk verbod ligt een goede les: een goed gesprek is gebaat bij geheimhouding. Door te makkelijk uit een goed gesprek te citeren kun je vertrouwen schenden. Een tijdelijk spreekverbod is nog niet zo’n gek idee…

Liedsuggesties

Veel psalmen gaan over een gesprek met God.

In Psalm 62 bijvoorbeeld gaat het om een indrukwekkende, stille concentratie en aandacht. Over voorwaarden voor een goede ontmoeting gesproken…

Psalm 25:7 gaat over de verborgen omgang met God.

Uit het Liedboek, zingen en bidden in huis en kerk:

Lied 533 gaat precies over dit Bijbelgedeelte uit Markus 8: ‘Daar komt een man uit Nazaret.’

Lied 500 en 653 gaan over Gods verborgenheid.

Deze liturgische suggesties bij Startzondag 9 september 2018 zijn geschreven door ds. Paul Blom, predikant Hervormde Gemeente Barneveld, wijk 5, op verzoek van het Landelijk Dienstencentrum van de Protestantse Kerk.

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken