Geen idee …

Ode aan de twijfelaar heet het cabaretconcert dat door twee theatermakers is bedacht. In de Nassaukerk in Amsterdam viert Raoul Heertje er, als twijfeldominee, de twijfel. Er is ook een agnostisch gospelkoor bij. Ik lees het in de krant op 25 november. Ik vind het wel een leuk initiatief.
Is er leven na de dood? Geen idee! Is er een hemel? Geen idee! De mens twijfelt aan alles en moddert maar wat aan in het leven, lees ik. Spreekt mij wel aan.
Als dominee hoor ik nogal eens over ‘het geloof ’. Ik ben op mijn hoede. Wat voor zekerheden zal ik te horen krijgen? Meestal heb ik er niks mee. Als het even kan zeg ik maar niks. Maar dat lukt niet altijd.
Op een groothuisbezoek ter kennismaking in een nieuwe gemeente: ‘Dominee, ik geloof wel hoor, maar ik kom niet in de kerk.’ Dat eerste moet ik dan als een geruststelling horen. Het belangrijkste is veiliggesteld: het geloof.
‘Nou dat is ook wat,’ antwoord ik soms. ‘Bij mij is het andersom. Ik geloof niks, maar ik kom wel in de kerk.’ Verbazing alom. Ik ga niet naar de kerk om daar zekerheden te vieren.
Onlangs las ik de biografie van Huub Oosterhuis, door Marc van Dijk (Amsterdam 2023). Prachtig boek. Indrukwekkende man. Als kind ging hij naar de Thomaskerk in Amsterdam. Het was in de oorlog. Ik lees (p.31): In de oorlog was het duidelijk dat het consequenties had als je ter communie ging. Mensen die Joden verrieden, daar kón de communie aan geweigerd worden.
‘Ik geloof niks maar ik kom wel in de kerk’
In onze parochie gebeurde dat. Onze pastoor preekte de NSB’ers en de zwarthandelaren de kerk uit. Die kwamen aanvankelijk gewoon naar de mis, maar na een tijdje niet meer. Pastoor Dickman van de Thomaskerk, een gigant van een vent.
Dat is een van de meest begeesterde mensen die ik in mijn leven gekend heb. Later besef je pas wat er toen in je geplant werd. Dat de kerk een plaats is waar je visioenen hoort, visioenen van vrede. Die oorlog, die zou voorbij gaan, dat zei hij. Geen zekerheden maar visioenen van vrede.
In Allardsoog, vlak bij Bakkeveen, staat een oorlogsmonument. Op die plek werden op 10 april 1945 tien mensen doodgeschoten. Een van hen was ds. S.J. Hoekstra uit Midwolda, 37 jaar oud. Op een zondag in 1943 kwam hij de kerk binnen, in toga, en zette koers naar de kansel. Vanuit zijn ooghoek zag hij drie mensen zitten van wie hij wist dat die heulden met de Duitsers. Hij zat zelf in het verzet en hij kende zijn pappenheimers.
Hij hield stil, draaide zich om naar de gemeente, wees met priemende vinger naar die drie en zei: ‘Jullie de kerk uit, anders ga ik de kansel niet op.’ Zij dropen af en ds. Hoekstra besteeg de kansel. Zekerheden? Ja nu wel. De zekerheid dat verraders, racisten, antisemieten en islamofoben in de kerk niets te zoeken hebben, wat ze ook mogen geloven. Vanwege dit tegen-narratief houd ik van de kerk.
Jaap Goorhuis is dominee en woont in Smalle Ee.