Het juiste godsbeeld hebben we nog niet

Gesprekken op hartsniveau wil de nieuwgekozen Jonge Theoloog des Vaderlands met mensen voeren over hun godsbeeld. Om te ontdekken hoe dat gegroeid is, én om na te gaan of ze iets kan aandragen dat heilzaam is.
Júlia Herku is 21 jaar en komt uit Apeldoorn. Sinds anderhalf jaar woont ze in De Wittenberg in Zeist, een leefgemeenschap voor jongeren met als motto: groeien in je leven met God en je leven delen met elkaar.
Oorspronkelijk wilde Júlia psychologie gaan studeren. Dat kwam voort uit haar ervaringen binnen het gezin waarin ze opgroeide. Haar ouders boden in de loop der jaren vele pleegkinderen langdurige zorg. ‘Ik maakte er de complexiteit van de problematiek van sommige kinderen mee. Het leek me interessant me daar verder in te verdiepen. Maar toen ik nadacht over wat me intrinsiek motiveerde, realiseerde ik me dat dat God was. Op jonge leeftijd al heb ik voor Hem gekozen en toen ik 11 was, heb ik me laten dopen in de Evangelische Zendingsgemeente Menorah in Apeldoorn. Dat was eigenlijk de stabiele basis in mijn tienertijd, waar ik ontdekte dat ik heel graag anderen dichter bij Jezus wilde brengen.’
‘De kerk gaat ervan uit dat mensen een goede band hebben met hun ouders’
Lang dacht ze dat theologie alleen iets was voor studenten die zich in klassieke talen wilden verdiepen, maar dat bleek bij hbo-theologie gelukkig niet het geval. ‘Ik ben een ontzettende dyslect en de combinatie van theorie en praktijk past veel beter bij mij.’ Ze koos voor de Christelijke Hogeschool Ede en inmiddels zit ze in het laatste jaar van de opleiding. Wat ze erna wil gaan doen, is nog open: ‘Geestelijk verzorger lijkt me mooi. Binnen een christelijke organisatie als het Leger des Heils. Of voorganger in een gemeente – als dat mag en deel uitmaakt van Gods plan. Maar voor het zover is, moet ik eerst nog wat meer praktijkervaring opdoen, denk ik.’ Júlia liep stage in een baptistengemeente maar ging ook al eens voor in een NGK-gemeente en een PKN-gemeente.
Hoe ga je je nieuwe functie invullen?
‘Ik ga onderzoek doen naar godsbeelden in complexe gezinsstructuren. De voorbereidingen voor dat onderzoek liepen parallel met mijn kandidatuur voor Jonge Theoloog des Vaderlands en ik vond het eigenlijk zo’n mooi onderwerp dat ik dacht: dit wil ik ook naar buiten brengen. In de kerk merkte ik dat ervan uitgegaan wordt dat mensen een goede band hebben met hun ouders. Een beeld van God als goede vader zou daardoor herkenbaar zijn. Maar als ik dan mijn pleegbroertjes en -zusjes naast me zag zitten in de kerk, vroeg ik me altijd af: hoe komt dit op jullie over? Vaak was dat ingewikkeld voor ze, als er bijvoorbeeld gesproken werd over de liefdevolle vader terwijl zij hun eigen vader helemaal niet kenden. Veel van hen hebben het geloof toch weten vast te houden en dat inspireert me. Het lukte ze, ondanks de complexe relatie met hun biologische ouders. Ik zag hoe God het gat dat ze hebben, wist te vullen met de vaderliefde en moederlijke zachtheid waar ze zo naar verlangden. Heel mooi. Het beeld van God als vader is ook heilzaam voor mensen met een godsbeeld dat herstel nodig heeft op bepaalde plekken.’
Een godsbeeld dat herstel nodig heeft?
‘Dat is natuurlijk complex. Want wat is een juist godsbeeld? God heeft zich nog niet ten volle geopenbaard hier op aarde, dus dat hebben we nog niet. We kunnen wel ons best doen een evenwichtig beeld van Hem te construeren. Gelukkig reikt de Bijbel daar veel voor aan. Daarin kun je lezen hoe God zich aan mensen heeft geopenbaard en hoe Hij met mensen is omgegaan. Ik hoop daarin lijnen te ontdekken in mijn onderzoek. Daarbij is God een relationele God. Hij is gericht op de relatie die Hij heeft met de mens en Hij is daarin persoonlijk. Ik denk dus dat God zich aan de ene mens anders kan openbaren dan aan de andere. Beelden van God kunnen daardoor verschillen, mede afhankelijk van iemands context. Zolang die beelden er maar niet toe leiden dat mensen van God afdrijven. Enerzijds wil ik vanuit de Bijbel en de dogmatiek kijken wat er over God gezegd wordt.
Daarnaast ga ik empirisch onderzoek doen door middel van interviews: wat speelt er in de praktijk op het gebied van godsbeelden bij mensen die opgroeiden in complexe gezinsstructuren? Vervolgens wil ik nagaan hoe aan gemeentes pastorale handvaten gegeven kunnen worden als het godsbeeld dat mensen ontwikkelden niet rijmt met het bijbelse beeld. Hoe kunnen zij ook hen op een goede manier bij God betrekken? Hoe kunnen zij een brug slaan door middel van taal? Zo’n brug valt te slaan vanuit een kwetsbare theologie, denk ik. Als je als gesprekspartners beide open bent over hoe je gezin je godsbeeld heeft bepaald, kun je samen op ontdekkingsreis gaan. Om te ontdekken waar de mooie kanten zitten van het beeld dat je hebt en waar dit misschien aan gescherpt kan worden. Als iemand dan ontdekt dat zijn of haar beeld niet helemaal rijmt met wie God werkelijk is, kun je diegene handvaten geven om bijvoorbeeld de liefdevolle God te leren kennen. En je kunt iemand helpen om Hem vast te houden.’
‘Vanuit een kwetsbare theologie valt een brug te slaan’
Je gaat uit van mensen die al een beeld hebben van God?
‘Iedereen heeft een beeld van God. Ook niet-gelovigen. Maar om het behapbaar te houden, beperk ik me in mijn onderzoek tot kerkgangers.’
Wat wil je hiermee bereiken als Jonge Theoloog des Vaderlands?
‘Ik wil dit onderwerp bredere bekendheid geven door de resultaten van het onderzoek en de kennis die ik opdoe, naar voren te brengen in interviews en podcasts. Aan het einde van het traject wil ik een godsbeeldendag organiseren, waarop de deelnemers inspiratie kunnen opdoen en kennis. Ik wil het onderwerp ook benaderen vanuit de kunst.
In mijn promotievideo voor Jonge Theoloog des Vaderland heb ik laten zien dat je gezinsstructuur je godsbeeld schildert. Ik ben toen ook letterlijk aan het schilderen gegaan met mijn zusje en met huisgenoten. Het lijkt me mooi dat aan het eind van het proces terug te laten komen door kunst te gaan maken met degenen die ik de loop van het jaar heb gesproken.’
Nadat je je titel gekregen had, noemde je ‘je inzetten voor Gods koninkrijk’ ook als een doel.
‘Dat koninkrijk is natuurlijk al gekomen toen Jezus kwam. Het is nog niet voltooid, maar we kunnen er al wel glimpen van opvangen. Zeker de kwetsbare momenten waarop mensen God ontmoeten, of iets van Hem zien of voor Hem kiezen, zijn voor mij echt glimpen van dat koninkrijk. Ik wil graag vruchtbare grond bieden voor het ontstaan van dat soort momenten en mensen helpen om dichter bij God te komen.’
Dick Vos is freelance tekstschrijver.