Menu

None

Leren van atheïsten

Recensie van Leven zonder God

Wombat in het gras
‘Ik hoef me niet te informeren over specifieke wombats tenzij ik er zelf eentje als huisdier heb.’ (Penny via Pixabay)

In hoeverre hebben atheïsten gelijk als ze zeggen dat er geen god bestaat? Rik Peels kijkt niet alleen naar hun argumenten maar ook naar motieven en denkkaders.

Leven zonder God is oorspronkelijk in het Engels verschenen en nu vertaald in het Nederlands. Filosoof en theoloog Rik Peels onderzoekt de houdbaarheid van de argumenten van atheïsten. Wat valt er te leren van hun betoog tegen het bestaan van een god?

Cover van Leven zonder God

Enerzijds ontkracht hij hun argumenten, anderzijds komt hij inderdaad aan de hand daarvan tot een dieper en ander begrip van de hogere machten die aanbeden worden.

Ik heb hier niet de plaats (en niet de tijd) om te bepalen of zijn argumenten altijd hout snijden; ik weet ook niet hoe volledig hij is. In een recensie in de NRC (13 december 2024, p. 16–17) wordt met name zijn gebruik van reformed epistomology kritisch tegen het licht gehouden.

Het sterkst vind ik Peels als hij de irrationele bezwaren van atheïsten ondergraaft, bijvoorbeeld hun idee dat de meeste wetenschappers niet in God geloven. Of dat gelovigen zich alleen laten leiden door de regels in hun heilige boeken.

Gelovigen zullen zich waarschijnlijk meer aangesproken voelen dan rasechte atheïsten

Een citaat: ‘Vooral bij complexe morele vragen zoeken gelovigen nogal eens naar een balans (…). Soms omarmen ze een positie die in de Bijbel te vinden is, soms verwerpen ze een positie die ze daarin aantreffen en soms trekken ze de conclusie dat hun interpretatie van een bijbelpassage onjuist moet zijn. (…) Geloof betekent dat je in complexe morele overwegingen rekening houdt met de wijsheid en de inspiratie van die geschriften, naast veel andere zaken.’ (p. 157)

Interessant is een onderstroom in het boek, dat het niet nodig is om filosofisch of theologisch geschoold te zijn om te geloven. Ook volgens filosofische standaarden kan geloof een rationele overtuiging zijn. Dat laat wel zien dat het boek ondanks de titel een vooral apologetische insteek heeft. Daardoor zullen waarschijnlijk gelovigen zich meer aangesproken voelen dan rasechte atheïsten.

Weddenschap

Een speciale plaats in zijn boek krijgen de agnosten, die hun oordeel opschorten, of er al dan niet een god bestaat. Omdat het bestaan van God een van de belangrijkste kwesties is, die we ons kunnen voorstellen, schrijft Peels, is het voor hen toch zaak om een keuze te maken. Hij citeert hier met instemming de wed denschap van Blaise Pascal. Met de keuze voor God is ‘een oneindigheid van oneindig gelukkig leven te winnen, en een kans om te winnen tegen een eindig aantal kansen om te verliezen, en wat u hier op het spel zet is eindig.’ (p. 223)

Dat Peels van denken houdt, is voortdurend merkbaar. Zijn voorbeelden zijn alledaags en vaak grappig, bijvoorbeeld wanneer hij het over een wombat heeft (wat dat is legt hij wel uit). Daardoor vind ik het een heel leesbaar boek met een prachtige voorkant. Al zag ik pas goed wat het voorstelde, toen ik het boek een keer op de kop had liggen.

Joanne Seldenrath is theoloog.


Rik Peels, Leven zonder God. Wat je kunt leren van atheïsten. KokBoekencentrum, Utrecht 2024. 210 p. € 21,99


Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken