Is Jezus ons doel?

Theoloog Ko Schuurmans schrijft over Goede Vrijdag en Pasen aan de hand van het kunstwerk Target (schietschijf) van Jacques Frenken.

Het is Goede Vrijdag. We komen bijeen om de moord op Jezus van Nazareth te gedenken. Zijn kruis staat centraal en we zingen:

Als vanouds vereren we het kruis en zingen Crucem tuam adoramus Domine, ‘Uw kruis vereren wij, Heer’. Een kruis vereren: is dat niet gek? Dwaas? Belachelijk? Paulus schreef al: ‘Een gekruisigde Christus, voor joden aanstootgevend en voor de andere volken dwaas!’ (1 Korintiërs 1:23) Want het kruis waaraan Jezus stierf, was de gangbare manier van de Romeinse bezetters om rebellen, misdadigers en ander gespuis te vermoorden.

Jezus werd een mikpunt

Stel dat Jezus in de Middeleeuwen had geleefd. Was hij dan vermoord door ophanging aan een galg? Had je dan nu een klein galgje om je nek hangen? Of als Jezus tijdens de Franse revolutie had geleefd, hadden we dan in onze huizen een kleine guillotine aan de muur hangen? En als Jezus in onze tijd geleefd zou hebben, stond er dan een elektrische stoel op onze kerken? Of een grote injectiespuit verwijzend naar dodelijk gif?

Schietschijf

Wij kijken naar de prent. Het is een kunstwerk van de Brabantse kunstenaar Jacques Frenken (1929-2022). Hij noemde het Target, oftewel doel. Je ziet een schietschijf, het doel waarop we ons wapentuig kunnen richten. Wie goed kijkt ziet achter de schijf vaag de contouren van een gekruisigde mens. Is het Jezus? Is hij tot mikpunt geworden? Frenken wilde dat zijn kunstwerk laag zou worden opgehangen. Op zo’n hoogte dat je als toeschouwer door de knieën moet om het middelpunt, de roos, te lokaliseren.

Romero, Ghandi, King, Bonhoeffer, Navalny: allemaal een doelwit

Dat doe je en op je knieën word je stil. Je denkt aan Jezus en al die mensen, die eeuw na eeuw zich hebben ingezet om het lot van hun medemens te verbeteren en daardoor ook tot schietschijf werden gemaakt. Die net als Jezus niet kozen voor macht en aanzien, maar ondanks tegenstand doorgingen met hun strijd tegen onrecht; en werden vermoord.

Aleksej Navalny

We noemen bisschop Oscar Romero, die tegen de junta in El Salvador streed. In 1980 riep hij: ‘Mij kunnen ze doden maar niet de stem van de gerechtigheid!’ Snel daarna werd hij doodgeschoten, nota bene tijdens het vieren van de eucharistie.

Wat is jouw target?

Denk aan Mahatma Ghandi, Dietrich Bonhoeffer of Martin Luther King. Of heel recent aan Aleksej Navalny, die de moed had terug te gaan naar Rusland, dus gevangen werd genomen, weggestopt in een strafkamp en uiteindelijk vermoord door Poetin en de zijnen. De Jezus van Jacques Frenken staat voor al die mensen eeuw na eeuw, die het doelwit werden en worden van machtswellust, hebzucht en mannetjesmacht. Is hun leven zinloos geweest? Gewoon dood is dood, de roze droom voorbij? Of?

Pasen

Op je knieën vraag je je af: schiet ik ook? Natuurlijk niet! Dat wil je niet! Maar wat dan? Frenken noemt zijn kunstwerk target: doel. Die term kennen we ook uit de economie, uit de handel. Een target is dan een concreet doel, bijvoorbeeld voor de afdeling verkoop om een bepaalde omzet te halen. Gaat het er om dat de wat verborgen Jezus, die aan het licht komt in al die mensen die hem navolgen, tot in de dood ons vraagt: ‘En jij? Wat is jouw target? Volg jij mij na? Sta je op om mijn weg van vrede te doen? Neem je het op voor mensen die tot schietschijf worden gemaakt?’

Dan staan we met knikkende knieën op en zingen omwille van Jezus en allen die hem achterna gaan:

Vervolgens trekken we op hoop van zegen naar buiten, en wie goed luistert hoort de bladeren van de uitbottende bomen en struiken fluisteren: ‘Al wat hoog staat aangeschreven, zal Gods woord niet overleven. Hij wiens kracht in onze zwakheid woont, beschaamt de ogen van de sterken.’

Wordt het toch Pasen?