Alle teksten van deze zondag zijn apocalyptisch getint. Ze tonen eindtijdvisioenen die iets onthullen van wat de mensheid te wachten staat. Als die voorbij zijn, zal er een definitieve eindstrijd komen tussen goed en kwaad, maar altijd met het uitzicht dat er uiteindelijk redding zal zijn en het goede zal worden beloond. ‘Beschaamd zullen zij staan, die zich beroemen op goden van niets,’ zo vat Psalmen 97:7 het samen. Hoe actueel voor onze tijd! De lezingen van vandaag stellen aan ieder van ons de vraag: Wat staat mij te doen?

Johan Lotterman schreef deze preekschets is geschreven voor Eeuwigheidszondag, de laatste zondag van het kerkelijk jaar. De zondag wordt ook genoemd: ‘Christus Koning’ of ‘gedachteniszondag’. Deze preekschets kan ook rond Allerheiligen worden gebruikt.

De schriftlezingen voor de viering van Allerheiligen waren al in zwang toen Paus Gregorius IV (ca. 840) 1 november invoerde als datum die voortaan overal in de kerk zou gelden voor dit toen al eeuwenoude feest. Door de eeuwen heen hebben ze bewezen een bron van troost en uitzicht te zijn voor de lijdende en strijdende kerk op aarde. Het rooster beveelt deze lezingen ook aan voor protestantse en lutherse gemeenten die op de laatste zondag van het kerkelijk jaar de overledenen gedenken.

De laatste zondag van het liturgisch jaar is er een in een reeks. Herfst en winter gaan in elkaar over, Voleinding en Toekomst (Advent) kussen elkaar. De Komende die verwacht wordt, is de Gekomene die gevierd wordt. De toekomst is al gaande, het einde voltooid onder ons. Waar de eeuwigheid wordt gevierd, is de eeuwigheid nu. Koning Christus is de Voleinder als wel de reeds lang op ons Toegekomene.

Het is een adembenemende vertelling van Paulus aan zijn medereizigers, als hij spreekt over de engel die bij hem kwam. Anders dan de overigen aan boord had hij zich in de benauwde ruimte in het stampende schip, met 276 mensen om zich heen, te ruste gelegd, enige privacy gecreëerd en toen kwam een engel. De anderen hebben hem niet opgemerkt. Nee, want engelen hebben geen lichaam en je ziet ze niet, behalve als ze speciaal voor jou komen en willen dat jij ze ziet.

De laatste zondag van het kerkelijke jaar is vanouds ‘Eeuwigheidszondag’. In veel kerken worden de overledenen uit het bijna voorbije kerkelijke jaar bij name genoemd en herdacht. Dat richt onze aandacht op hun eeuwige bestemming. In de preekschets wordt het algemeen menselijke verlangen, dat onze geliefden ‘ergens’ nog zijn – de beweging van beneden naar boven – afgezet tegen de omgekeerde beweging van boven naar beneden in de genoemde tekstgedeelten.

November is de maand van de dood. Allerheiligen, allerzielen, halloween en de laatste zondag van het kerkelijk jaar: eeuwigheidszondag. Het is een mix van christelijke en niet-christelijke tradities, met diverse historische achtergronden. Ze hebben gemeen dat we stil staan bij de dood, en in het bijzonder bij hen die ons – de levenden – zijn voorgegaan. Kerken geven daar heel verschillend aandacht aan en de rituelen die daarbij horen, zijn het terrein van de liturgen. In deze blog vooral een vijftal pastorale gedachten.

Zo smacht mijn ziel naar u, o God Psalm 42: 2b Schriftlezing: Psalm 42 Thema: Wanneer zal zijn glimlach mij begroeten? Liturgisch kader Het eigene van deze zondag, de ‘eeuwigheidszondag’: de namen worden genoemd van gemeenteleden en van mensen rondom de gemeente die overleden zijn in het afgelopen kerkelijke jaar. Bijbelteksten bij de uitvaarten geven […]

In de katholieke kerk worden op Allerzielen (2 november) de overleden herdacht. Andere kerken sluiten zich hier soms bij aan, maar protestantse kerken gedenken de overledenen meestal op de Laatste zondag van het kerkelijk jaar (de zondag voor Advent, die in de laatste 10 dagen van november valt). Deze zondag wordt ook wel Eeuwigheidszondag, Gedachteniszondag […]