Korte Metten: Durf moedig te zijn
Je eigen geluk krijg je er gratis bij
In de columnreeks Korte Metten werpen onze schrijvers een scherp licht op de actualiteit. Deze week stemt het nieuwe boek van de Amerikaanse episcopale bisschop Mariann Budde, Durf moedig te zijn op beslissende momenten, remonstrants predikant Annemarieke van der Woude tot nadenken. Wat ís moed eigenlijk? En als menselijke waardigheid op het spel staat – durven we dan op te staan?
Deze tijd vraagt van ons om moedig te zijn. Ik hoop niet dat u schrikt van mijn woorden. Maar ik denk dat het zo is:
Deze tijd vraagt ons om moedig te zijn
Dat bedoel ik niet groots, maar juist klein. Ik denk niet aan uitzonderlijke daden van heldhaftigheid, maar eerder aan eenvoudige gebaren van goedheid. Die gedachte ontstond bij mij door de titel van het boek van Mariann Budde: Durf moedig te zijn op beslissende momenten.
Nadruk op de onvervreemdbare waardigheid van ieder mens
Daags na de inauguratie van de Amerikaanse president Donald Trump, op 22 januari dit jaar, was er een interreligieuze gebedsbijeenkomst in haar kerk, de Washington National Cathedral. Zoals gebruikelijk waren de pas geïnstalleerde president en zijn vrouw aanwezig, naast vele andere politici. Budde had de moed om tijdens de dienst het woord rechtstreeks tot de president te richten:
‘Ik vraag u, meneer de president, om mededogen te hebben met de mensen in dit land die alle reden hebben om doodsbang te zijn.’
Budde legde de nadruk op ‘de onvervreemdbare waardigheid van ieder mens’ – met het accent op ‘ieder’. Ze vond dat de nieuwe president, door de taal die hij tijdens de verkiezingscampagne gebruikte, mensen niet had verenigd maar juist uit elkaar had gedreven.
Moed als tegengif tegen de taal van ontmenselijking
Vandaag is ‘de onvervreemdbare waardigheid van ieder mens’ niet langer vanzelfsprekend. Niet in de Verenigde Staten, niet in ons eigen land, en op zoveel plekken ter wereld niet. Wat betekent het dan om moedig te zijn? Kunnen wij iets doen op een manier die bij ons past en niet te hoog gegrepen is?
Wat we kunnen doen, is de taal van ontmenselijking niet overnemen. In onze woorden en daden kunnen we laten zien dat ieder mens waardigheid bezit – ongeacht achtergrond of levensovertuiging.
Wat we kunnen doen, is de taal van ontmenselijking niet overnemen
Dat is niet eenvoudig, want het betekent ook respect opbrengen voor mensen met wie we het fundamenteel oneens zijn. Voor mensen met denkbeelden die niet de onze zijn.
Roeping tot menselijkheid – Titus Brandsma op de Radboud Universiteit
Een kleine eeuw geleden zei de Nederlandse karmeliet Titus Brandsma:
‘Laten we ons niet al te egocentrisch opsluiten in onszelf en ons blindstaren op het louter eigen belang, maar beseffen dat we tot roeping hebben, en daarin een groot geluk voor ons bestaat: dat wij anderen gelukkig kunnen maken.’
Deze woorden zijn te lezen op een plaquette aan de buitenmuur van het studentencafé op de campus van de Radboud Universiteit. De gedenkplaat werd bevestigd ter gelegenheid van zijn heiligverklaring op 15 mei 2022. Brandsma was nauw verbonden met de Nijmeegse universiteit; hij was er hoogleraar en rector magnificus.
De tekst op de plaquette is afkomstig uit zijn lezing Vrede en vredelievendheid uit 1931. Daarin signaleert Brandsma dat het politieke bedrijf steeds meer wordt gedomineerd door het streven naar persoonlijk gewin, in plaats van het dienen van de publieke zaak.
Geluk verspreiden, een revolutionaire roeping
Een vergelijking met ons huidige politieke klimaat dringt zich op. Brandsma’s oproep om het geluk van anderen te bevorderen was – en is – revolutionair. De kracht van zijn woorden schuilt in de bewering dat het geluk van een ander ook jezelf gelukkig maakt. Hij gebruikt niet voor niets het woord ‘roeping’: zo geef je gehoor aan je bestemming als mens.
Het toppunt van moed in deze tijd: je bekommeren om het welzijn van een ander
‘Durf moedig te zijn,’ houdt Mariann Budde haar lezers voor. Misschien is dat wel het toppunt van moed in deze tijd: je bekommeren om het welzijn van een ander. Wat je daar gratis bij krijgt, zegt Titus Brandsma, is je eigen geluk.
Over de auteur
Annemarieke van der Woude is theoloog, remonstrants predikant in Oosterbeek en practicumdocent Geestelijke Verzorging aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ze promoveerde op oudtestamentisch onderzoek en werkte tien jaar als geestelijk verzorger. Als redactiesecretaris van Speling en publicist schrijft ze geregeld over zingeving en het levenseinde.
Meer lezen?
Durf moedig te zijn op beslissende momenten
‘Durf moedig te zijn’ van Mariann Budde is een krachtig en inspirerend boek dat je uitdaagt om je angsten te trotseren en op te komen voor wat écht belangrijk is. Mariann Budde haalde wereldwijd de media door haar moedige confrontaties met president Trump en zijn beleid. Ze nam een standpunt in, zelfs toen het tegen de heersende politieke macht inging, en wees openlijk op de tekortkomingen van zijn leiderschap.
