Meest migranten-onvriendelijke coalitie ooit

Piet de Jong waarschuwt voor het zwijgen van de kerken bij het uitroepen van een ‘asielcrisis’. Want wat betekent dit voor de mensen met wie we in Nederland samenwonen? En voor de kerk zelf?

Dit jaar zitten we ineens met een regering waarin mensen de leiding hebben die in de afgelopen tien jaar vrijwel iedereen in het parlement hebben uitgescholden, geprobeerd te vernederen, die groepen mensen weggezet hebben en de kachel aangemaakt met wat ons als kerken lief en dierbaar is. Maar in de kerken is het opvallend stil.

De PVV had nu eenmaal gewonnen en veel van onze broeders en zusters hadden op de PVV gestemd. Hen wilde men niet openlijk voor het hoofd stoten met een verklaring van afkeuring, dat ze een partij kozen die een miljoen andere Nederlanders aanwees als zondebok van alle problemen in ons land.

Misschien trek ik het me extra aan omdat ik in de binnenstad van Rotterdam woon. Alle dagen zie ik mensen met een migratieachtergrond om me heen. Waar je ook komt: ziekenhuis, winkels, terras? Geen boer, geen voer? Geen migrant, geen restaurant. Kennelijk wennen we snel aan de extreemrechtse meningen die zoveel mensen in ons land direct raken.

Er is geen crisis maar chaos

Die gedachte laten we nauwelijks toe, hoewel we zelf vrijwel geen asielcrisis ervaren. Maar het woord valt zo vaak dat we intussen weinig moeite hebben met een zogenaamde noodwet. Vanwege een ‘asielcrisis’ zal die de Vreemdelingenwet buiten werking stellen.

Dat heet: bevlogen pragmatisme. Bevlogen of blind? Vluchtelingenwerk Nederland bindt ons op het hart: er is geen asielcrisis.

Veilig …

De ontwikkelingen gaan nu ook heel snel. Veel Syrische mensen kunnen gerust terug, zo wordt hardop voorgesteld, ook zij die al een verblijfsvergunning hebben. Het zou er op veel plekken veilig zijn – terwijl er van alle kanten gezegd wordt dat het in héél Syrië onveilig is. In Afghanistan zou het eveneens veilig zijn – ook voor vrouwen? Van gezinshereniging kan al helemaal geen sprake meer zijn, hoewel de SGP zich beklaagde over weinig aandacht voor hun gezinnen!

Als kerken en kerkmensen nemen we kennis, maar zijn verder stil. Er was een enkele uitschieter, naar aanleiding van het stoppen met de bed-bad-broodopvang in vijf steden. Even vlamden De Reuver en het moderamen van de PKN. Maar daar bleef het vooralsnog bij.

Iedereen is erg beducht voor verdere polarisatie, lees ik. Het is immers een feit dat 23% van alle christelijke kiezers PVV hebben gestemd. Welke kerkleden dat geweest zijn, is niet bekend maar het laat zich intussen wel een beetje raden.

Tegenstem

Wil men niemand voor het hoofd stoten? Zwijgt daarom in alle opzichten de profetische stem? Er kwam zelfs geen pastorale handreiking. In de Protestantse Kerk is men nog steeds huiverig uitspraken te doen die gericht zijn tot de samenleving en politiek. Denkend aan de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw is dat begrijpelijk. Maar nu zijn we wel heel stil.

Hoewel: hebben de kerken begin deze eeuw geen actie gevoerd in Den Haag voor een beter armoedebeleid? En riep vorig jaar de kerkleiding niet openlijk op tot een klimaatmars, nota bene ook nog op een zondagmorgen? Iedereen is blij dat de giftenaftrek voor de belasting blijft. Dat wel, maar een tegenstem wordt daar meestal niet sterker door. Tot begin september.

Onrust

Op weg naar de troonrede op Prinsjesdag kwam Micha Nederland – altijd sterk gericht op recht en gerechtigheid in de samenleving voor elk mens die geen helper heeft – met een verklaring: Evangelie en extreem-rechts gaan niet samen. In zes heldere punten wordt uiteengezet dat extreemrechtse politiek niet samengaat met leven uit het evangelie van Christus.

Binnen een paar dagen is deze verklaring ondertekend door bijna duizend predikanten, voorgangers en anderen. Ik heb ondertekend. Ik kan me niet herinneren dat ik dat weleens eerder gedaan heb. Behalve van de kerk ben ik verder nergens lid van. Al was het alleen maar omdat je dan nooit hoeft te bedanken als het fout gaat.

Dat ik nu wel tekende, heeft alles te maken met de kilste en meest vreemdeling hatende troonrede ooit. En omdat ik denk aan zoveel Rotterdammers om me heen. Al vrijwel heel het jaar is er onrust onder migranten en asielzoekers.

Enig idee hoe veel migranten zich op dit moment voelen?

Waarom kwam er niet een soortgelijk statement van de kant van de kerken zoals in Duitsland, ondanks alle paniek rond de dodelijke mesaanval in Solingen, of in Engeland? De Raad van Kerken presenteerde deze zomer een notitie ‘Presentie en profetie’, maar die kwam niet verder dan de Amersfoortse burelen.

Foute signalen

In Ter Apel laat deze regering bewust de zaak escaleren in chaos. Er is geen crisis, maar chaos. In moskee-gemeenschappen maken de mensen zich grote zorgen: ‘Ze willen ons bang maken, maar we laten ons niet bang maken.’ Openlijk wordt er gesproken over toezicht op weekendscholen en koranlessen.

Of dat ook van toepassing is op catechisatie, zondagschool, jongerenkamp? ‘Nee, natuurlijk niet,’ zei een VVD-kamerlid. Wel voegde hij eraan toe: ‘Tenzij we foute signalen krijgen …’ Ja ja, en wie beoordeelt dat dan?

Intussen gaat het leven elke dag gewoon door. Iedereen is druk. Startzondagen liggen al weer weken achter ons. We zijn bezig met de herfstvakantie, Sinterklaas, Kerstmis. Enig idee hoe vele migranten zich op het moment voelen?

Ik dacht even aan Jochen Klepper (1903–1942) en zijn indrukwekkende dagboeknotities uit de jaren dertig in Berlijn (Onder de schaduw van zijn vleugels, 2015). Om hem heen ging het gewone leven door als vanouds, behalve voor de groep waar Klepper bij hoorde. Voor zijn werk als schrijver kreeg hij veel waardering maar steeds vaker merkte hij dat zijn Joodse vrouw voor anderen een probleem vormde.

Maar in Berlijn ging het dagelijkse leven gewoon zijn gang. Ook in de kerken. Broeders en zusters? Kerken om hem heen zwegen. Dit moeten we als kerken in ons land niet willen.