Moeder Jezus

Op 8 mei 1373 ontvangt een dertigjarige doodzieke vrouw ‘openbaringen van goddelijke liefde’. Deze onbekende vrouw dankt haar naam – Juliana van Norwich – aan de kerk (St. Julian) van haar kluizenaarscel. In Nederland kennen we zuster Bertken die zich in 1457 liet inmetselen in de Utrechtse Buurkerk (nu Museum Speelklok).

Dit kluizenaarschap gaat terug tot de vroege Kerk, toen gelovigen zich in de Egyptische woestijn terugtrokken om zich geheel aan God te wijden. het is de geboortegrond van de kloosters van waaruit Europa gekerstend werd.

Niet religieus genoeg

In het protestantisme is over het algemeen weinig waardering geweest voor wat men ‘wereldvlucht’ noemde. De huidige secularisatie maakt dat ook protestanten in kloosters een weg terug zoeken naar de bronnen van het geloof.

Verrassend vond ik het dat de vooraanstaande Zweedse pinkster-theoloog Peter Halldorf in zijn bezinning op het werk van de heilige Geest, teruggrijpt op de kerk- en woestijnvaders. Zijn boek daarover verscheen in Nederland onder de titel Vol van de Geest (2019). Zelf had ik in de jaren dat ik gemeentepredikant was, veel te danken aan de broeders van de Sint Adelbertabdij in Egmond. De gebeden in het koor, de dagelijkse eucharistie mee (mogen) vieren, ondergedompeld worden in de liturgie.

Maar ik ontdekte ook dat ik niet ‘religieus’ genoeg was om in zo’n leven mijn roeping te vinden. Thuis wachtten vrouw en kinderen, het overleg met ‘kraaknonnen’ en de voorpostambtenaar. Niet altijd in die volgorde, vrees ik.

In een hazelnoot

Door mijn betrokkenheid bij de charismatische beweging keek ik er niet van op dat Juliana ‘openbaringen’ ontving. Maar, naast typisch middeleeuwse accenten op het zondig zijn en Jezus’ lijden, is Juliana haast modern te noemen!

Allesomvattend – letterlijk! – is voor haar de goddelijke liefde. Die openbaart zich niet alleen in Jezus’ komst in de wereld, maar ook in een hazelnoot. ‘Alles dankt zijn bestaan aan de liefde van God!’ Op die paar vierkante meter in Norwich wordt zij overweldigd door het besef van Gods liefde en goedheid die in en door alles werkt.

Een theologie die haar oorsprong vindt in de zon

‘We zien mensen dingen doen die zo vreselijk zijn en er worden verwondingen toegebracht die zo groot zijn, dat het ons onmogelijk lijkt dat daaruit iets goeds kan voortkomen,’ schrijft ze. Maar wie zo denkt, rekent niet met God. God pint ons niet vast in onze schuld, in de liefde is geen straf, in God is geen wraak. Als de liefde van Golgotha werkelijk almachtig is, dan moeten uiteindelijk allen daardoor gewonnen worden.

Zo kunnen we de uitspraak uit haar ‘openbaringen’ verstaan: alles zal goed komen, allen zullen goed terecht komen, en wat we ook om ons heen zien, zal goed komen. Het is een ‘theologie’, zoals iemand schreef, die haar oorsprong vindt in de zon en niet in het duister van de wolken.

Voor Juliana was Jezus de volmaakte uitdrukking van die liefde en zij noemde Hem dan ook ‘moeder’. Want Zij draagt ons in zich, is in barensnood tot wij de mens worden zoals we bedoeld zijn, en voedt ons in het sacrament met zichzelf. Zoals een moeder een kind de borst geeft. Een originele manier om bij Moederdag bepaald te worden.