Pijnlijk eerlijk

Jezus wordt vaak voorgesteld als een zachtaardige man, vriendelijk begaan met wie het moeilijk hebben. Verhalen waarin Hij boos is of pijnlijk eerlijk zijn mening geeft, worden nauwelijks gelezen in de kerk. Vinden we ze ongemakkelijk?

Toen ik in een ver verleden stage liep, mocht ik voor het eerst een classisvergadering bijwonen. Bij een agendapunt dat mij persoonlijk raakte, werd door iedereen om de hete brij heen gedraaid. ‘Je moet respect hebben dat iemand er anders over denkt,’ ‘dat is ook een mening die er mag zijn.’ Waarop ik vroeg of het dan ook geoorloofd is om iets klinkklare nonsens te vinden. Ach, ik was nog jong… Een reprimande volgde: ‘Zo spreken wij niet in de kerk!’

Afgedwaald

Jezus kwam geregeld in conflict met de farizeeën en schriftgeleerden. Vaak was het een spel van argumenten. Maar de religieuze leiders weten Jezus ook te tergen tot uitbarstingen. ‘Hoe treffend is de profetie die Jesaja heeft uitgesproken over huichelaars als u!’, bijt Hij hen toe in het Marcusevangelie  (Marcus 7:6). Matteüs laat Jezus helemaal razen in een lange reeks weeklachten. ‘Wee jullie, schriftgeleerden en farizeeën, huichelaars, jullie lijken op witgepleisterde graven, die er vanbuiten wel fraai uitzien, maar vol liggen met doodsbeenderen en andere onreinheden’ (Matteüs 23:27).  Zo zouden we in de kerk niet spreken…

Inderdaad. Over de razernij van Jezus in Matteüs 23 heb ik nog nooit gepreekt. Simpelweg omdat dit gedeelte nooit op het rooster staat. Het zijn pijnlijke en harde woorden, maar ook eerlijke woorden. Jezus ziet hoe het goede dat God gegeven heeft te grabbel wordt gegooid. Bevrijdende wetten worden omgebogen tot onderdrukkende molenstenen. Met het oog op de lijdende mens kan Jezus niet anders dan een schokkend weerwoord geven, pijnlijk eerlijk. Want ook hier geldt: zachte heelmeesters…

Verwachting

Tegen zijn leerlingen en volgelingen is Jezus ook pijnlijk eerlijk. Als Hij duidelijk maakt dat zijn weg zijn dood zal betekenen, wordt Hij door Petrus apart genomen en terecht gewezen: ‘Dat zal U zeker niet gebeuren!’ Jezus draait Petrus zijn rug toe: ‘Ga terug, Satan, achter Mij!’ (Matteüs 16:22-23). Even wordt pijnlijk duidelijk gemaakt wie de leraar is en wie de leerling. In Marcus roept Jezus de menigte en de leerlingen bij elkaar en zegt: ‘Wie achter Mij aan wil komen, moet zichzelf verloochenen, zijn kruis op zich nemen en Mij volgen’ (Marcus 8:34).

Geen aantrekkelijk vooruitzicht. De eerlijkheid gebiedt: verandering vraagt wat van ons. De toekomst van God is binnen handbereik, maar daarvoor moeten we bereid zijn onszelf te geven. En misschien ook wel bereid zijn iets op te geven. Is het niet teveel gevraagd? Afgelopen januari waren we getuige van de inauguratie van Donald Trump als president van de Verenigde Staten. In de kerkdienst sprak bisschop Mariann Budde hem op vriendelijke toon, maar pijnlijk eerlijk toe. Ze vroeg hem barmhartig te zijn voor de mensen die zich door zijn beleid angstig en bedreigd voelen. Ze oogstte veel bewondering en respect. Mensen vonden haar moedig. Maar is dat niet precies wat Jezus van ons vraagt? Steek je nek uit voor wie lijdt. Durf jezelf te geven. En het mooie: je wint er jezelf mee terug, als mens zoals je bedoeld bent.

Moeite

‘Zo spreken wij niet in de kerk.’ Ik begrijp dat we fatsoenlijk met elkaar moeten omgaan. Maar als de goede lieve vrede het hoogste goed wordt, dan zeggen we als kerk eigenlijk niets meer. Ik ben blij dat Jezus vaak zo pijnlijk eerlijk is. Het houdt me bij de les, als leerling.