Hoe leef je in totale overgave aan God zonder jezelf te verliezen? Die vraag staat centraal in het mystieke meesterwerk De spiegel der eenvoudige zielen van Marguerite Porete. In een tijd van kerkelijke vervolging en intellectuele controle durfde zij te spreken over een vrijheid die geen menselijke macht kan geven: de vrijheid van de liefde.

Met Ontmoetingen met Jung brengt Tjeu van den Berk de beroemde Zwitserse psychiater Carl Gustav Jung (1875–1961) opnieuw tot leven. Niet met een droge analyse, maar via de ontmoetingen die Jung zelf gevormd hebben. Uit dit boek komt niet het beeld naar voren van een abstracte denker in een ivoren toren, maar van een man die zich liet raken – door mensen, door dromen, door het onbevattelijke mysterie van het leven.

Met gemeenteleden praten over hun diepste verlangen, hevige pijn of weggestopte ervaring. Of eigenlijk, nog eerder: hen laten inkeren in zichzelf om dat verlangen en die pijn te vinden en te voelen. Precies dát gebeurde bij het kijken naar schilderijen van Vincent van Gogh. Indalen in de emoties van de schilder, en zo bij de eigen emotie terecht komen. Er was een prachtige leerhuis-serie waar dat kon gebeuren…

Iedereen kan zich min of meer wel een voorstelling maken van de hel. ‘Het was de hel!’ verzucht, na een vakantie met slecht eten en harde bedden in een hotel zonder airconditioning, de een. ‘We krijgen een kijkje in de hel,’ vindt een ander als hij de mensonterende omstandigheden in de wereld ziet. Iets vergelijkbaars geldt voor de hemel. In Het einde van de hel onderzoekt Reinier Sonneveld de mogelijkheid of en hoe we voortleven na onze dood en of we uiteindelijk terecht komen in een hemel of een hel. Zijn conclusie staat aan het begin vast: aan elke hel komt voor iedereen ooit een einde en uiteindelijk zullen we in harmonie met elkaar samenleven. Hij maakt hierbij overigens de disclaimer dat ‘niets vanzelfsprekend is als het gaat over hemel en hel’.

Er zijn vormen van spreken over de Geest waar ik eerlijk gezegd wat onrustig van word. Je krijgt voortdurend het gevoel dat je méér nodig hebt: méér geloof, méér verlangen, méér overgave. En daarvoor moet je dan uit je comfortzone stappen, proclameren, en ‘overwinnend’ leven. Een hijgerig soort christendom, waarvan je buiten adem raakt. Ik herinner me nog goed hoe ik tijdens de diensten in de evangelische gemeente waarin ik opgroeide, een fysieke spanning voelde bij sprekers of zelfverklaarde profeten die een ‘woord van de Heer’ hadden of een beeld wilden doorgeven. Steevast werd de heilige Geest daar verbonden aan het bijzondere, het grootse, het imponerende. Dat heeft al snel iets grotesks. Zo herinner ik me twee studiegenoten die allebei – toevallig – dezelfde profetie hadden ontvangen: ze zouden een grote bediening krijgen. De verleiding is dan groot om cynisch te worden, om het spreken van de Geest op een veilige afstand te houden.

‘Gij moet JHWH uw God beminnen met heel uw hart, met heel uw ziel en met al uw krachten.’ Zo klinkt het in Deuteronomium. En zo horen we het ook bij Matteüs. Alleen, bij de evangelist wordt deze uitspraak gevolgd door: ‘het tweede gebod daarmee gelijkwaardig, gij zult uw naasten beminnen als uzelf.’

Alleen de menselijke geest kent een mens van binnenuit. Alleen de Geest van God kent God van binnenuit. De Geest van God doorvorst de diepten van God, zegt Paulus. En die Geest deelt zich mee aan mensen die deze geestbeweging toelaten. Het verborgene, de diepste geheimen: het komt naar ons toe als we bereid zijn om de geestbeweging van ‘deze wereld’ te verruilen voor de Geestbeweging van God.

‘Vergeet niet één van zijn weldaden’ (Ps. 103,2). Daar zal het om gaan op Dankdag. Danken, omdat je Gods weldaden niet vergeet. Hoe zou je ook? Zou je ooit? Maar het blijft natuurlijk wel een oproep, een aansporing. Dankdag voor gewas heette deze doordeweekse biddag oorspronkelijk. De aarde, de grond, stond centraal. En de opbrengst, veel of weinig. Al enige tijd is het lichamelijke werk ook benoemd: Dankdag voor gewas én arbeid, voor sjouwwerk en denkwerk, voor zorg. Voor de vruchten van moeder aarde en het werk van je handen.

Wat betekent het dat Gods aanwezigheid verborgen is, en toch door sommigen wordt ontdekt? Welke krachten en tegenkrachten spelen daarin mee? De mystieke bestseller Die Evangelische Peerle zoekt naar antwoorden.