Visser van verhalen

Het verhaal van Jezus is niet het verhaal van de machtigen, maar van de struikelaars. Het is een verhaal over mensen die buiten de boot vallen. Zoals daklozen, mensen zonder maskers. Hanna Wapenaar, straatpastor in Amsterdam, luistert naar hun verhalen. Folly Hemrica sprak met haar.

Hanna, jij bent pastor voor daken thuislozen in Amsterdam. Dat betekent dat jij dagelijks optrekt met mensen waar anderen vaak omheen lopen. Mag je dat een roeping noemen?

‘Dat mag je zeker een roeping noemen! Al moet ik erbij zeggen dat die roeping niet in Amsterdam is ontstaan. Hiervoor werkte ik in Zuid-Afrika, ook met mensen die ‘aan de zijlijn’ staan. Ik heb me daar onder andere bezig gehouden met mensen die leven met HIV. Ik was naar Zuid-Afrika uitgezonden door Kerk in Actie en werd al direct zeer getroffen door hun wervingstekst. Ze zochten jonge theologen ‘die geloofden in de kracht van verhalen en in de kracht van het Verhaal (van het evangelie)’. Toen ik dat las, stond ik direct ‘aan’! Dat is namelijk wat ik ontzettend graag doe: de verhalen die mensen met zich meedragen, zorgvuldig beluisteren en hen uitnodigen om hun ervaringen te spiegelen aan de verhalen uit de Bijbel.’

‘In Zuid Afrika ben ik helemaal ondergedompeld in de bevrijdingstheologie. Ik leerde dat elke sociale verandering begint bij het verhaal van mensen die buiten de boot zijn gevallen. Het maatschappelijk narratief wordt bepaald door de mensen die de macht hebben. Zij bepalen wanneer je erbij hoort en wanneer je mee mag doen. En wanneer iets raar is en onaangepast. En dus is het van wezenlijk belang mensen aan het woord te laten die nu monddood zijn. Zij kunnen immers laten zien waar het systeem rammelt.’

Het verhaal van struikelaars

Bij de roeping van de eerste leerlingen van Jezus belooft Jezus dat ze vissers van mensen zullen worden. Hoe lees jij dat verhaal in jouw omgeving in Amsterdam?

‘Mijn roeping nu is om mensen aan het licht te brengen en hun verhalen boven water te krijgen. Dat kan pas als ik eerst zonder oordeel bij hen ben. Ik ben nergens op uit, niet op een diagnose en ook niet op het beperken van overlast. Ik heb geen dubbele agenda.

Mij helpt het enorm dat het verhaal van Jezus niet het verhaal van de machtigen is, maar eerder het verhaal van struikelaars. God neemt in de Bijbel de gekste mensen in dienst, dat is toch prachtig!

Eigenlijk ben ik niet altijd een visser, maar veel vaker iemand die ontmoetingen faciliteert. Dat doen we in Amsterdam bijvoorbeeld met onze ‘koffiets’, waarmee we de stad doorkruisen. We hebben een bakfiets vol broodjes en koffie en dat zorgt voor heel veel gesprekken. Ik ben vaak degene die ervoor zorgt dat de netten geboet zijn en dat de boot in balans ligt. Dat de banden van de ‘koffiets’ niet lek zijn!’

Een pittige klus

Wat is er zwaar aan het werk?

‘Wat ik zwaar vind, is dat ik steeds moet omgaan met mijn drang om iets op te lossen. Dat ik moet leven met de beperkte bijdrage die ik kan leveren aan het leven van mensen. Ik heb nu bijvoorbeeld contact met een man die mij om de zoveel tijd zelf belt om te vertellen hoe het met hem gaat. Als ik hem voorstel om samen eens op een bankje te gaan zitten om eens verder te praten, dan houdt hij dat af. Terwijl ik met enige regelmaat met hem op een bankje zit als ik hem per ongeluk tegenkom in de stad. Ik weet dat hij nu in het ziekenhuis ligt, maar hij wil niet dat ik op bezoek kom. Ik weet zijn achternaam niet, en ook niet in welk ziekenhuis hij ligt. Ik zou er graag voor hem zijn nu, maar ik moet wachten tot hij zich weer meldt.’

‘Wat ook moeilijk is dat sommige mensen gewoon verdwijnen. Soms duiken ze na maanden weer ergens op, maar ze zijn ook wel eens echt onvindbaar.’

Levendige ontmoetingen

Wat vind je inspirerend aan het contact met daklozen?

‘Het zijn mensen zonder maskers. Ze zijn vaak eerlijk en laten me dagelijks zien hoe kwetsbaar en beperkt we eigenlijk allemaal zijn. En ook hoezeer alle systemen, die we hebben bedacht, falen. Dat zou ons toch enige bescheidenheid moeten bijbrengen. We denken wel dat we alles zo goed hebben geregeld, maar zij zijn er het levende bewijs van dat dat echt niet zo is.’

Wat kunnen wij afkijken bij het Straatpastoraat?

‘Ik zou zeggen: stap wat vaker van je fiets en lach eens naar iemand. Dat levert mooie ontmoetingen op!’