Preekschets Psalm 24: christen-zijn op je werk

De zondag na Dankdag: ‘Christen zijn op je werk’

‘Wie reine handen heeft en een zuiver hart, zich niet inlaat met leugens en niet bedrieglijk zweert…’

Kernvers: Psalm 24:4
Schriftlezing: Psalm 24

Zie ook

• Andere preekschetsen van het Centrum voor geloof en werk

• Preekschets Psalm 24: Micha-zondag

• Preekschets Psalm 24 en Mattëus 25:14-30: Micha-zondag

• Website Centrum voor geloof en werk

Het eigene van de zondag

De zondag van Christen zijn op je werk sluit aan op de dankdag. Ook op de dankdag zelf kan in het bijzonder aandacht zijn voor de werkvloer. Ons dagelijks werk komt in “normale” kerkdiensten (te) weinig aan bod. Terwijl werk, betaald maar ook onbetaald, een groot deel van onze tijd in beslag neemt. Veel mensen die op zondag een kerkdienst bezoeken en op maandag weer aan het werk zijn gegaan bekruipt ’s avonds een gevoel van vervreemding. Wat is het verband tussen geloof en mijn werk? Op deze zondag vragen we daar aandacht voor. Want ook in je dagelijks werk ben je voluit christen. “Verkondig het evangelie, desnoods met woorden”. Deze uitspraak van Franciscus kan een bijzondere lading krijgen juist in relatie met ons werk. Het gaat er daarbij vooral om vragen te stellen, niet om pasklare antwoorden te geven. Ieder mens is anders en elke situatie vraagt om een eigen antwoord.

Uitleg

Psalm 24 valt in drie delen uiteen. Het eerste gedeelte (vers 1 en 2) gaat over de schepping en de Schepper. De Heer is de eigenaar van alles. Wij mogen die schepping bewerken en bewaren. Het tweede gedeelte (vers 3 – 6) gaat over de vraag wie voor deze Heer kan bestaan. Wie de heilige berg waar de Heer woont mag beklimmen. En het antwoord is wie reine handen heeft en een zuiver hart, zich niet inlaat met leugens en niet bedrieglijk zweert. Zo iemand wordt vervolgens gezegend. Na het sela in deze psalm volgt het derde gedeelte (vers 7 – 10). Ineens zijn we terug op aarde. In Jeruzalem, bij de tempel. De Heer is afgedaald en wil bij ons wonen. Vanouds is Psalm 24 om deze reden ook een adventspsalm. Deze psalm is ons dit jaar ook al aangereikt voor de Micha zondag op 15 oktober (zie Preekschets Psalm 24: Micha-zondag en Preekschets Psalm 24 en Mattëus 25:14-30: Micha-zondag). Bij Micha ligt de nadruk op het eerste gedeelte. En dan vooral vers 1: ‘Van de Heer is de aarde en alles wat daar leeft, de wereld en wie haar bewonen’. De Heer is de eigenaar van de aarde en van ons mensen en dieren. Micha verstaat deze tekst vooral in het licht van hoe wij met de schepping omgaan. Namelijk als niet bezittenden. Wij zijn geen eigenaar maar rentmeester. Wij moeten de aarde en wie haar bewonen bewaren. Voor de Heer en voor de generaties die na ons komen. Het woord gerechtigheid valt dan al snel. En de nadruk ligt op hoe wij omgaan met grondstoffen, de natuur, energie. Consumptie en afval. Op de zondag van christen zijn op je werk kan dit een vervolg, een diepere dimensie krijgen als we de focus verleggen naar het tweede gedeelte van deze psalm en ons vooral richten op ons werk. Wie is een goede rentmeester? Wie houdt zich aan de leefregels voor het goede leven van de Heer? Wie is daartoe in staat? De psalmdichter zegt: wie reine handen heeft en een zuiver hart, wie zich niet inlaat met leugens en niet bedrieglijk zweert. Dit zijn woorden die duidelijk verwijzen naar de Thora. Aanwijzingen van de Heer voor een goed leven hier op aarde. Een Thora lezing kan dan ook niet ontbreken. Maar wie heeft schone handen en een zuiver hart? Wie kan de Heer ontmoeten zoals hij is? Wie stijgt op? Het antwoord is niemand. En daarom daalt de Heer opnieuw vanuit de hemel af naar de aarde, het derde gedeelte van deze psalm. In de persoon van zijn Zoon: Jezus Christus. Die mens geworden is zoals wij. Die zich vernederd heeft. De mensen zoon. Jesaja zegt van Hem dat Hij veracht was, met ziekte vertrouwd, dat Hij het lijden kende. Veracht, verguisd en vermoord. De enige die tot God kan komen is deze Jezus. Hef o poorten uw hoofden omhoog, verhef ze aloude ingangen: de koning vol majesteit wil binnengaan.

Aanwijzingen voor de verkondiging

Christen zijn op je werk. Door die bril kijken we naar Psalm 24 op deze zondag. Wat betekent het dan dat de aarde van de Heer is? Dat de Heer jouw eigenaar is? We zijn rentmeesters zeggen we dan maar wat houdt dat in? Alles wat ik denk te hebben op aarde is niet van mij maar van een ander. Het is van de Heer. Ik mag er alleen een poosje voor zorgen. Onderhouden. Als ik werk doe ik dat niet voor mezelf. Ik werk voor mijn eigenaar, voor de Heer! De tijd die ik hier op aard ontvang is niet van mezelf. Ook mijn wat wij noemen “vrije tijd” niet. Daar moet ik dus zorgvuldig mee omgaan. Want ik ontvang die tijd als een geschenk van mijn schepper. Het leven vieren doe ik niet voor mezelf maar voor de Heer! De gaven, de competenties, de eigenschappen die ik ontvangen heb mag ik ontwikkelen en gebruiken voor de Heer. Recht en rechtvaardigheid zijn daarbij belangrijke bijbelse elementen. Het is mijn opdracht recht te doen aan de mensen om mij heen, ook op de werkvloer. Mijn collega’s, mijn medewerkers, mijn leidinggevenden. Maar ook mijn concurrenten, mijn klanten, mijn leveranciers. Maar hoe doe ik dat? Idealiter bereiden wij een dienst over geloof en werk voor samen met een aantal gemeenteleden. Om concrete voorbeelden en vragen naar boven te halen. Want de pastorie lig vaak ver verwijderd van de werkvloer. Hoe bewaar ik de aarde als ik werk? Hoe draagt mijn werk bij aan het welzijn van mens en dier? Hoe laat ik in mijn werk de aarde bloeien tot eer van haar schepper? Heeft dat gevolgen als ik in de supermarkt loop? Als ik deelneem aan het verkeer? Als ik mijn geld (de opbrengst van arbeid) besteed? En als we nadenken over die vraag: wie mag de berg van de Heer bestijgen? Wie mag staan op zijn heilige plaats. Wie is daar toe in staat? Wie kan dat? Wie wil dat? Wie mag dat? Psalm 24 zegt: wie reine handen heeft en een zuiver hart, wie zich niet inlaat met leugens en niet bedrieglijk zweert. Dan is de Thora in het geding. Maar wie van ons heeft reine, schone handen? Wie maakt zijn handen niet vuil? Hoe doe je dat in de werkplaats, op kantoor, op de bouw, in de fabriek? Op school, bij de zorginstelling waar je werkt. Als eindverantwoordelijke, leidinggevende, ouder, buur of vriend? Wie van ons heeft een zuiver hart? Geen dubbele agenda, handelen zonder bijbedoelingen, de mensen om je heen recht doen. Je medewerkers, je collega’s, je leidinggevenden. Het bedrijfsbelang, het belang van je collega’s first, je eigen belang second. Wie liegt nooit? Wie is altijd transparant? Open en eerlijk? Betrouwbaar? Wie doet altijd wat hij belooft? Wie denkt er nooit laat nou maar even zitten? Wie spreekt altijd en overal de hele waarheid? Nooit een leugentje om bestwil. Wie vertelt het hele verhaal bovenop de halve waarheid? Het gaat hier om een greep uit alle leefregels van de Heer. Dan besef je als mens: God kan dan wel mijn schepper zijn, ik kan dan wel bezit van God zijn maar met mijn leven, mijn gedachten, mijn woorden en daden, verleden en heden, met mijn karakter en gedrag kan ik met geen mogelijkheid voor God verschijnen. Gelukkig kent Psalm 24 een derde gedeelte. Hef poorten uw hoofden omhoog, de Koning wil binnengaan. Ineens zijn we weer terug op aarde. In Jeruzalem. In de tempel. Niemand is de berg opgegaan. Niemand steeg op. God de schepper is opnieuw afgedaald naar de aarde. In de persoon van zijn Zoon: Jezus Christus, de Messias, de gezalfde. Dank zij Hem kunnen wij toch voor de Heer verschijnen. De spannende vraag is: wil ik Hem ontmoeten? Laat ik Hem toe in mijn leven? Als ik aan het werk ben, op de werkvloer. Als ik zaken doe. Als ik de aarde bewerk en bewaar. Mag Hij de Koning van mijn leven zijn? Mag hij de leiding in mijn leven overnemen? Vertrouw ik mij op de werkvloer aan Hem toe?

Liturgische aanwijzigingen

Naast Psalm 24 is het heel passend een gedeelte uit de Thora te lezen. Dat kan Exodus 20 zijn maar ook een gedeelte uit Leviticus 19 of Deuteronomium 6 of 30 of nog een ander gedeelte. Het gaat er om het verband tussen het vierde vers van psalm 24 en de Thora te duiden. NLB 435, 978. HH 244, 723. Psalm 8, 24. OTH 557. ELB 471.

Geraadpleegd

• T. Keller, Goed Werk. Ons dagelijks werk en Gods plan voor de wereld. Franeker 2014.

• H.A. Visser, De psalmen in onze tijd, het altijd jonge lied deel 1. Boekencentrum 1989.

• K. Waaijman, Psalmen rond bevrijdend leiderschap, Verklaring van een Bijbelgedeelte. Kampen 1984.

• Themanummer ‘de waarde van werk’, Kerk en theologie, Jaargang 67, no. 4, oktober 2016

• www.michanederland.nl/zondag/