Als Jozef alleen is met zijn broeders begint hij luid te wenen (Hebr.: bakhah). Dan vraagt hij aan zijn broeders: ‘Leeft mijn vader nog?’ (Genesis 45:3). Deze vraag is opmerkelijk, aangezien Jozef dat al weet. Hij heeft dat kunnen opmaken uit het pleidooi van Juda (44:18-34) die zegt: ‘Wij hebben een oude vader’ (44:20). Juda noemt wel het sterven van zijn vader, maar doelt daarmee op wat zou kunnen gebeuren als hij zonder Benjamin, de jongste broeder, zou terugkeren (44:22.31).

Volgens het klassieke Romeinse missaal wordt het verhaal van de wonderbare spijziging (Johannes 6:1-15) gelezen op de vierde zondag van de Veertigdagentijd, zondag Laetare. In het alternatieve spoor van het Johannesevangelie is het toegewezen aan de zesde zondag van de zomer en zal er vanwege de inhoud voor gekozen zijn het te lezen naast het mannaverhaal in Deuteronomium 8:1-6. Zo’n plaatsing heeft iets van een gedwongen huwelijk. Maar soms stelt het de exegeet ook voor verrassende ontdekkingen.

Volgens het Evangelie van deze zondag ‘wordt’ Jezus, terwijl Hij van hen weggaat, ‘opgenomen’ (Gr.: anephereto) ‘in de hemel’ (Lucas 24,51 – NB). Het hier gebruikte Griekse werkwoord anapheroo (= omhoog dragen, opheffen) wordt in de Septuagint veelvuldig gebruikt voor offeren (vgl. Leviticus 14, 17) en wieroken (vgl. Leviticus 2, 3, 8, 9): voor wat een priester doet in het heiligdom. Hoewel hier geen sprake is van een offer of wierook, mag je vermoeden dat Lucas Jezus’ hemelvaart aan het slot van zijn Evangelie beschrijft als een priesterlijke handeling.

De roeping van Samuel gebeurt niet in één keer. Telkens gaat hij naar Eli als hij zijn naam hoort. Het is niet zo vreemd dat hij denkt dat Eli hem roept, want Samuël is nog een jongen (Hebr.: na‘ar). Kun je te jong zijn om meteen te begrijpen dat het God is die je roept? Of om je door Hem te laten zenden zodra je dat beseft?

De tweede tempel moest op bevel van de Perzische koning Cyrus op de plaats worden gebouwd waar vóór de ballingschap de eerste tempel had gestaan. De tweede tempel zal waarschijnlijk zijn gegrondvest boven op de oude fundering die er nog lag (Ezra 3:10). Zo luidde immers het bevel: ‘De fundamenten moeten dezelfde blijven’ (6:3 –NBV). Beter is het dan ook niet te spreken van de bouw van de tweede tempel, maar van de herbouw van de eerste tempel.

De Tien Geboden, of Tien Woorden, zijn gesproken door God op de berg Horeb. Volgens de Mechilta de-rabbi Ishmael, één van de oudste werken van de midrasj, heeft Israël de Tora, de wet van Mozes, ontvangen in de woestijn en niet in het Beloofde Land, omdat er anders onenigheid zou ontstaan onder de stammen. Dan zou de ene stam zeggen: De Tora is gegeven in mijn gebied, en een andere: Nee, dat was in mijn gebied. Daarom is de Tora in de woestijn gegeven, in het openbaar, in gebied dat van niemand is (Mechilta Bachodesh, hoofdstuk 5, 92-98).

In het voorgaande hoofdstuk vertelde Mozes aan het volk wat de Heer had gezegd: ‘Halverwege de nacht (Gr.: peri mesas nuktas – Septuaginta) ben Ik het die uittocht houdt uit Egypte’ (Exodus 11:4 – Naardense Bijbel. Welnu, zodra er klinkt: ‘Het geschiedt halverwege de nacht’ (Gr.: egenèthè de mesousès tès nuktos – 12:29), weten wij: het beslissende moment is aangebroken. Want wat de Heer via Mozes aan het volk vertelde, staat nu te gebeuren. Hij zal uittocht doen uit Egypte. En wat de Heer verder nog in het voorgaande hoofdstuk vertelde, gebeurt eveneens.

In Micha 1-5 richt de profeet zijn strafprofetie in het bijzonder tegen de valse profeten en tegen de leiders van het volk, de hooggeplaatsten. In Micha 6 en 7:1-7 wordt de profetie verbreed en richt de profeet zich tegen het volk. De zonde is zo algemeen geworden dat die de gehele maatschappij heeft aangetast. Er zijn geen rechtvaardigen meer onder de mensen.

Saul wil David doden en probeert hem te vinden. Zijn achtervolging moet hij staken vanwege de strijd tegen de Filistijnen. Maar na een veldslag tegen hen vervolgt hij zijn zoektocht naar David. David zoekt een veilig heenkomen en zet zich neer in het moeilijk toegankelijke gebied van de ‘bron Gedi’ (Hebr.: ‘ein-gèdi – 24:1). Saul gaat daar met drieduizend van zijn beste mannen naar hem op zoek. Hij zoekt hem tegenover de Steenbokrotsen. Dat is de plaatsnaam van een vrijwel ontoegankelijke plek.