Als we het tijdpad van Johannes de Evangelist volgen, is het vandaag Tomas-zondag. De eerste helft van de evangelielezing speelt op de avond van de Paaszondag, de tweede helft een week later. Toch is het belangrijk om het als één geheel te lezen. En misschien ook om te bedenken dat elke volgende zondag een herkansing is voor elke volgende Tomas. Maar wat gebeurde er eigenlijk?

Volgens het evangelie van vandaag kwamen veel mensen ruim voor Pesach naar Jeruzalem om zich te reinigen.

In de teksten voor deze zondag gaat het op verschillende manieren over eenheid en afgesplitst-zijn, over verdeeldheid en verbondenheid.

Er zijn veel manieren waarop je een goede boodschap kunt brengen. ‘Op deze en andere wijze’ verkondigde Johannes de Doper het goede nieuws, zegt Lucas 3:18. ‘Deze wijze’, dat is door mensen aan te spreken als addergebroed, te zwaaien met de spreekwoordelijke bijl en te dreigen met onblusbaar vuur. Ook met een donderpreek kun je blijkbaar het evangelie verkondigen. De mensen liepen er volgens het verhaal massaal voor uit.

De teksten voor vandaag zijn rijk aan beeldende taal: het effenen van de weg, het zuiverende werk van de wolwasser, de smid en de smelter, zaaien en oogsten. Het lijkt allemaal te gaan om processen die moeizaam verlopen, die geduld en inzet vergen, of die pijnlijk zijn als je erdoorheen moet – maar die uiteindelijk leiden tot vervulling, schoonheid en vreugde.

Een schriftgeleerde vraagt aan Jezus wat volgens Hem het eerste gebod is – dus het gebod dat voor Hem op de eerste plaats komt. Dat is een vraag die we elkaar in de gemeente ook best eens mogen stellen, en dan zou het fraai zijn als we niet allemaal hetzelfde antwoord zouden geven. Want tenzij je in een dogmatische gemeenschap verkeert, geldt van deze vraag volgens mij dat ‘het goede antwoord’ niet bestaat. Dat blijkt ook een beetje uit de reactie van Jezus: Hij geeft niet één, maar twee antwoorden.

De teksten van vandaag bevatten op het eerste gezicht meer wij-zij-denken dan mij lief is. De Jezus die Johannes ons overlevert, schept met zijn woorden een onsympathieke afstand tussen zichzelf en zijn hoorders. Hij kwalificeert de mensen die Hij toespreekt uiterst negatief, zonder perspectief op verandering aan te bieden: ‘Jullie zullen in je zonde sterven’ (Johannes 8:21). Vervolgens onderstreept Hij de tegenstelling tussen degenen die wel en niet in Hem geloven. Ook in het briefje 2 Johannes speelt dat contrast op een manier die ik niet als vruchtbaar kan ervaren. Wat is hier aan de hand?

Als ik zou horen dat mijn kinderen in de ban raken van iemand die spreekt zoals Jezus spreekt in Johannes 5, zou ik er veel aan doen om ze bij die persoon uit de buurt te houden. Zoveel pretentie over zichzelf, zoveel oordeel over de mensen die moeite met Hem hebben. Je moet helemaal voor Hem kiezen, want Hij biedt je toegang tot God en tot eeuwig leven. In het echte leven anno 2021 noemen we zo iemand sektarisch en gevaarlijk.

Op Wezenzondag maken we in onszelf ruimte voor Pinksteren. Het joodse Wekenfeest en christelijk Pinksteren gaan over iets wat ons overkomt, waarin we geen regie hebben: dat de Eeuwige zijn intrek neemt in de gemeenschap, dat Hij zijn regels in mensenharten schrijft. We bereiden ons erop voor door ontvankelijkheid te oefenen: leeg te zijn van eigen drukte, vrij te zijn voor een nieuw begin, bereid te zijn om de beweging van God in ons toe te laten.