We maken jou deel van een verhaal dat jij niet gekozen hebt: het verhaal van ...
Blijf uit de buurt van het christelijk geloof
We maken jou deel van een verhaal dat jij niet gekozen hebt: het verhaal van God. Jij kunt God niet vormen, God gaat jou vormen.
Elke week publiceert Theologie.nl een actuele theologische blog, geschreven door richtinggevende theologen. Deze week: Sake Stoppels over het verkondigen van een heel evangelie, dus van genade én bekering.
Sommige auteurs weten een titel aan hun boek mee te geven die direct de aandacht trekt. Vorig jaar verscheen er een boek van de Amerikaanse auteur en spreker Phylicia Masonheimer. Ze gaf het boek de titel ‘Stop Calling Me Beautiful: Finding Soul-deep Strength in a Skin-deep World’.
Pink fluff theologie
Masonheimer is opgegroeid in een evangelisch milieu en rekent zich daar nog steeds toe. Maar ze keert zich tegen een trend die ze meer en meer ziet: het christelijk geloof als middel voor zelfacceptatie. Daarmee komt het geloof in de buurt van een therapeutisch zelfhulpprogramma. Zo citeert ze de openingszin van een spreker op een vrouwenconferentie: “Are you ready to be encouraged, ladies?” En dan volgen zinnen als ‘you are so beautiful’ en ‘you are so worthy of love’.
Op zich is er niks mis met die gedachten, integendeel, maar in de ogen van Masonheimer blijft het daar te vaak bij. Zelfbevestiging zonder uitdaging, een theologie die ons vooral bij onszelf brengt, niet bij God en ook niet bij de weg van de navolging. Ze spreekt over een pink fluff theologie, uit hun verband gerukte bijbelteksten en complimentjes die ons niet uitdagen.
Het halve verhaal
In ons onderzoek aan de Christelijke Hogeschool Ede zoeken we naar een passende en verstaanbare communicatie van het Evangelie in onze tijd. Als allerlei klassieke vertolkingen niet meer resoneren in onze cultuur, hoe kunnen we dan aanvliegroutes vinden waardoor het Evangelie wel existentieel kan landen in mensenlevens?
Bevestiging van wie we zijn als mens – kostbaar in Gods ogen – hoort daar zeker bij. Er is in onze competitieve, veeleisende samenleving ook veel behoefte aan. Een klassiek woord als genade is misschien meer dan ooit actueel in onze vaak genadeloze samenleving. Maar Masonheimer heeft, denk ik, echt een punt: acceptatie, bevestiging en genade zijn slechts het halve verhaal. God accepteert ons zoals we zijn, maar laat ons niet blijven zoals we zijn.
Je leven op de kop
Vanuit de mentaliteit ‘what’s in it for me?’ kunnen we als consumenten naar het christelijk geloof kijken. Masonheimer ziet dat ook gebeuren. ‘Pick and choose’-gedrag, de krenten uit de pap. God als kosmische butler die op komt dagen als wij dat wensen. Wim Dekker, vroeger werkzaam bij de vereniging voor zending in Nederland (IZB), geeft hier een stevig tegengeluid:
“Op de vraag wat het geloof toe zou kunnen voegen aan het leven, is het antwoord: voorlopig even niets, in eerste instantie gooit het geloof je leven overhoop. […] Als je de euvele moed hebt je met het evangelie in te laten, moet je er op rekenen dat je leven op z’n kop gaat. De Bijbel noemt dat ‘bekering’.”
Nog vierkanter is Stanley Hauerwas in een interview van alweer een paar decennia geleden in het Amerikaanse tijdschrift U.S. Catholic. ‘De kerk zegt tegen ons: we gaan je geen verhaal geven dat je kunt kiezen. We maken jou deel van een verhaal dat jij niet gekozen hebt: het verhaal van God. Jij kunt God niet vormen, God gaat jou vormen.’
Hauerwas benadrukt het ‘ongekende’ van de christelijke traditie. Mensen hebben het christelijke verhaal onmogelijk kunnen bedenken. Het schenkt ons iets waarvan we helemaal niet wisten dat we het nodig hadden. Ook vormt het een spiegel waarin we onszelf (ook pijnlijk) verrassend leren kennen.
Laat je niet in met het christelijk geloof!
Tegenwoordig zijn we in allerlei domeinen op zoek naar een exclusief verkoopargument. De kerk ontkomt daar ook niet aan. Ze is een van de vele aanbieders op de markt van welzijn, geluk en zingeving. Is er iets dat haar onderscheidt van andere aanbieders? Van bevestiging en acceptatie ‘om niet’ heeft ze heel veel kaas gegeten – ze leeft er zelfs van! – en dat moet vooral ook zo blijven.
Maar zou ze ook de boer op kunnen met het aanbod om aan mensenlevens te gaan sjorren? Ze op een nieuw spoor te brengen? Ze bijvoorbeeld te leren hoe je jezelf op een gezonde manier kunt verloochenen? Of hoe je 70 x 7 maal kunt vergeven? Of, misschien nog spannender: hoe je je vijanden kunt gaan liefhebben?
C.S. Lewis raadde mensen die op zoek waren naar rust, comfort en veiligheid aan om uit de buurt van het christendom te blijven. Misschien zit in onze tijd juist daar wel een mooi ‘verkoopargument’.
Boeken
Phylicia Masonheimer, Stop Calling Me Beautiful. Finding Soul-Deep Strength in a Skin-Deep World, Eugene: Harvest, 2020.
Wim Dekker, Verbonden en vervreemd. Over de God van Paulus op de Areopagus, Zoetermeer: Boekencentrum, 2018. Citaat op p. 83.
Meer theologenblogs
Er is geen schrijver die zo helder en warm kan uitleggen wat het betekent om christen te zijn als C.S. Lewis. Hij blijft in dit magistrale boek niet steken in een abstracte theologische uiteenzetting, maar maakt het Bijbelse verhaal op een persoonlijke manier tot een prachtig geschenk. Lewis blijft bij de kern van het geloof en hij verliest zich niet in details en morele kwesties. Wie toe is aan een verfrissing en verdieping van zijn of haar geloofsleven kan nog steeds het best bij C.S. Lewis terecht.