Omzien naar elkaar

‘Omzien naar elkaar’ is een belangrijk onderdeel van gemeente-zijn. In dat ‘omzien’ kunnen we tegen verschillende vragen aanlopen. Zoals: Hoe kunnen we samen in gesprek komen over wat ons bezighoudt? En op welke manier kunnen we elkaar bemoedigen en tot steun zijn?

In het pastoraat is er de afgelopen jaren veel veranderd. Lange tijd was er in de meeste kerkelijke gemeentes een duidelijke bezoekstructuur. Ieder gemeentelid kreeg eens in de zoveel tijd een ouderling of bezoekmedewerker op huisbezoek. Het bezoekwerk was veelal georganiseerd in wijkteams met een ouderling en verschillende bezoekmedewerkers of contactpersonen.

In veel gemeentes bleek deze structuur en het jaarlijkse huisbezoek niet langer haalbaar. Daarom zocht men naar nieuwe vormen van verbinding en aandacht. Het accent kwam meer te liggen op ‘onderling pastoraat’, waarbij gemeenteleden in verschillende verbanden naar elkaar omzien. Met dit themanummer willen we hier graag een handreiking bij bieden.

Pastoraat

Bij het woord ‘pastoraat’ denken we meestal in eerste instantie aan de geestelijke zorg die predikanten bieden. Zij zijn natuurlijk de ‘pastors’ bij uitstek. Vanuit hun beroep en roeping staan zij gemeenteleden en anderen bij in levens- en geloofsvragen. Zeker in crisissituaties is hun pastorale zorg onmisbaar.

Naast de professionele pastorale zorg zijn er ook andere, meer alledaagse vormen van pastoraat. Zoals het omzien naar elkaar in de gemeente. Het onderlinge meeleven in lief en leed, een kaartje of bezoekje als iemand ziek of eenzaam is, het bieden van een luisterend oor of een helpende hand… Van dit meeleven met elkaar gaat veel steun en troost uit.

Het laat zien dat we in de geloofsgemeenschap nauw met elkaar verbonden zijn en om elkaar geven. Sommigen schrikken ervoor terug om het woord ‘pastoraat’ te gebruiken voor dit ‘gewone’ omzien naar elkaar. Alsof dat woord een paar maten te groot is voor wat zij in de praktijk doen. Toch is ook dit een vorm van pastoraat. In het eerste artikel gaat Erica Hoebe-de Waard in op de betekenis en de bijbelse opdracht van het woord ‘pastoraat’.

Van dit meeleven gaat veel steun en troost uit

Verdieping

Het is mooi om te merken dat er veel gebeurt in het omzien naar elkaar. In situaties van ziekte of verdriet is er vaak veel meeleven vanuit de gemeente. Mensen zoeken elkaar spontaan op en staan elkaar op verschillende manieren bij. Soms helpt de een de ander, op een ander moment zijn de rollen omgekeerd. Ook al lijkt het soms zo eenvoudig, er gaan in het omzien naar elkaar ook wel eens dingen mis. Doordat we het druk hebben met werk, gezin of andere bezigheden hebben we te weinig oog voor de mensen om ons heen. De rust en aandacht ontbreekt om goed te luisteren. Goedbedoelde opmerkingen kunnen teleurstellen of kwetsen.

In dit nummer komen verschillende thema’s aan de orde die te maken hebben met verdieping van het contact. Zoals: wat is ervoor nodig om te kunnen praten over persoonlijke onderwerpen? Gerry Kramer-Hasselaar schrijft over basishouding en aandachtspunten in een gesprek. De volgende bijdragen gaan over bijbellezen en bidden met elkaar. Hoe kunnen we samen steun zoeken bij God? Roelof de Wit en Nico van der Voet reiken in hun bijdragen inspiratie en handvatten hiervoor aan.

Relatie pastoraat en diaconaat

In het omzien naar elkaar lopen pastoraat en diaconaat vaak door elkaar heen. Van oudsher zijn het twee verschillende aandachtsvelden in het kerkenwerk. In het pastoraat ligt het accent op gesprek en luisteren, in het diaconaat gaat het meestal om het bieden van praktische hulp.

Pastoraat en diaconaat staan echter niet los van elkaar, in de praktijk gaan ze hand in hand. Ook voor het diaconaat is een luisterend oor onmisbaar. En in het pastoraat kan het nodig zijn om de handen uit de mouwen te steken. In het omzien naar elkaar kunnen we elkaar aanvullen. Thijs Tromp gaat in dit nummer in op het onderscheid en de verwevenheid van pastoraat en diaconaat.

Hoe kunnen we samen steun zoeken bij God?

Praktijk en meditatief

Dit nummer is bedoeld als een praktische handreiking. Daarom staat er bij iedere bijdrage een voorbeeld uit de praktijk met enkele vragen. U kunt hier eerst zelf over na denken. Herkent u de situatie? Hoe zou u er zelf mee omgaan? Het is leuk en leerzaam om de voorbeelden samen met een of meer anderen te bespreken.

Tot slot

Voor alle duidelijkheid: ‘omzien naar elkaar’ is uiteraard niet beperkt tot de geloofsgemeenschap. Het gaat ook om aandacht en zorg voor anderen die we op onze levensweg ontmoeten, bijvoorbeeld in de buurt, op het werk, bij de sportclub… Ook in deze contacten kunnen we iets voor anderen betekenen en zij voor ons.