Bidden in meervoud

Het Onze Vader is in de eerste plaats een gebed tot God. Maar in de tweede plaats worden wijzelf heel direct aangesproken, zeker waar het schuld en vergeving betreft. Het Onze Vader doet een beroep op ons als groep. Het gebed heet dan ook niet voor niets het Onze Vader.
Het Onze Vader is een inclusief gebed. Als je het bidt, verbind je je per definitie met anderen. Dat zit ingebakken in de woorden die Jezus ons (!) leerde. We spreken onszelf uit: ‘Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden zoals ook wij onze schuldenaars vergeven.’ In het Onze Vader zien we onszelf en ons eigen handelen niet los van wat er om ons heen gebeurt.
In de tijd dat deze woorden voor het eerst klonken, waren mensen meer bezig met elkaar, met hun familie en de groep waar ze bij hoorden. Het ging niet om ‘ieder voor zich’; het belang van de groep ging voorop.
In onze tijd zijn mensen op zichzelf gericht. Iedereen wil het voor zichzelf zo goed mogelijk hebben. We denken al gauw in ‘wij’ en ‘zij’, als tegenstelling.
Onze schuld
We zijn gewend om te leven met schulden. Veel mensen wonen in huizen met een hypotheek: ze gaan een schuld aan; hun huis is niet van hen, maar van de bank. En dat is heel gewoon. We kopen en gebruiken meer dan de aarde aankan – ook dat is schuld.
In Nederland hebben we het gemiddeld veel beter dan de meeste andere mensen op deze aarde. Onze welvaart is deels gebouwd op de armoede en goedkope arbeid van anderen. Hoe wij leven, staat in verband met hoe anderen leven. Ook dat krijgen we mee in het Onze Vader.
Vergeef ons, zoals ook wij vergeven
In het Onze Vader bidden we eerst om vergeving voor onze eigen schulden: ‘Vergeef ons onze schulden.’ En daarna bidden we voor de mensen die ons iets verschuldigd zijn: ‘ Zoals ook wij onze schuldenaars vergeven’. Die twee dingen gaan daarmee samen op. Onze verantwoordelijkheid houdt niet op bij onze eigen daden. We hebben ook iets te doen met de dingen die anderen ons verschuldigd zijn.
Het Onze Vader is een gebed dat niemand voor zichzelf alleen kan bidden. Als je om je eigen vergeving bidt, komt die van de anderen daarin mee. Zo zijn we allemaal met elkaar verbonden. In ons dagelijks leven, en ook in het gebed dat Jezus ons leerde.
Bart Niek van de Zedde is geestelijk verzorger bij Cordaan en redactielid van Open Deur.