Premium

Preekschets 2 Korintiërs 3:6b

15^e zondag na Trinitatis

2 Korintiërs 3:6b

Want de letter doodt, maar de Geest maakt levend.

Schriftlezing: 2 Korintiërs 3:1-11

Het eigene van de zondag

De zondagen van september vallen op de grens van zomer en herfst. De vakantietijd is achter de rug. Het nieuwe seizoen is begonnen. Het is tijd voor de mens om zich te bezinnen op het komende jaar, plannen te maken, en zichzelf doelen te stellen.

Ook in het christelijk leven is dat nodig. Bij het nastreven van deze doelen zoeken we de kracht bij de heilige Geest die aan de kerk gegeven is.

We staan stil bij drie paulinische teksten waarbij steeds de aandacht valt op het werk van de heilige Geest in een gemeente die bestaat uit christenen uit de Joden en christenen uit de volken, en zich bevindt op een punt van overgang in de geschiedenis.

Dit is de tweede schets uit een serie van drie:

1 Tessalonicenzen 4: God wil heiliging, geen onreinheid. De Geest geeft dit (vers 7, 8).
2 Korintiërs 3: God geeft nog meer dan vroeger. Christus zelf is aan het werk, Hij is het die werkt door de Geest (vers 17, 18).
Romeinen 1: Er is geen onderscheid tussen volken. De Geest werkt door wederzijdse bemoediging (vers 11, 12).

Deze specifieke zondag wordt wel de ziekenzondag genoemd, omdat het de wereld-ziekendag is, maar daaraan is in de preek geen bijzondere aandacht gegeven. We vervolgen de thematiek van vorige week, het werk van de heilige Geest in een gemeente die bestaat uit christenen uit de Joden en christenen uit de volken. In deze preek wordt ertegen gewaarschuwd om vroeger en nu tegen elkaar uit te spelen. Er is vooruitgang in de heilsgeschiedenis, maar het gaat niet van donker naar licht, doch van licht naar nog lichter.

Uitleg

Paulus doet zijn uiterste best om vriendelijk te zijn, ook voor de gemeente van Korinte. Zijn aanpak verschilt wat dat betreft niet van die tegenover Tessalonica.

Er heeft zich al wel heel wat afgespeeld tussen Paulus en deze gemeente. In zijn eerste ons bekende brief aan Korinte is hij al ingegaan op vragen, en verwijst hij naar een brief die hij nog eerder geschreven heeft. Vervolgens heeft hij een keer een aanvaring met de gemeente gehad die resulteerde in een brief vol teleurstelling. Hij wilde er toen zelf niet meer heen gaan. Maar als hij van Titus gehoord heeft dat de gemeente zich bekeerd heeft is hij blij en stuurt hij vanaf zijn reis deze tweede (eigenlijk vierde) brief. En hij noemt de gemeente daarin zijn eigen aanbevelingsbrief.

Wanneer hij verder nadenkt over het wonder van de bekering bij de gemeente noemt hij de heilige Geest. De Geest schrijft in de harten van mensen door middel van de leesbare brief die de gemeente van Korinte is geworden. De Geest werkt dus niet alleen door woorden, maar ook door voorbeelden. En de voorbeelden die Hij gebruikt zijn niet alleen de perfecte gemeenten maar ook soms gemeenten waarmee je een hevige botsing hebt gehad.

Wat Paulus in Korinte heeft mogen doen was niet door eigen kracht, maar door Christus’ kracht. En evenzo zullen de Korintiërs zelf kunnen werken voor God door Christus.

Paulus ziet de noodzaak om de meerdere glorie van de tijd van het Nieuwe Testament te tekenen. Nu gelden niet meer de talloze voorschriften van het Oude Testament. De ‘gemengde’ gemeente van Korinte, Joodse christenen en niet-Joodse christenen, had kennelijk de neiging die voorschriften zeer te waarderen. Dat zal te maken hebben gehad met de komst van zogenaamde superapostelen uit Jeruzalem (12:11).

Het is natuurlijk wel heel bijzonder als van de geschreven wet gezegd wordt dat deze doodt. Dat kan alleen maar als een hyperbool gezien worden. Uiteindelijk kon de wet de volledige boodschap van verlossing nog niet brengen, al was deze boodschap daarin wel neergelegd. Het draaide in de wet namelijk wel om de verzoening. Maar er moesten heel veel dieren dood. En uiteindelijk moest Christus dood.

De vergelijking tussen het Oude Verbond en het Nieuwe Verbond is die van minder naar meer, niet van niets naar alles. Want ook in het Oude Testament was er al de heerlijkheid van God in het midden van Israël. Mozes mocht die heerlijkheid zien en weerkaatste deze dan zo stralend dat Israël hem niet kon aankijken. De heerlijkheid van Mozes verdween weer na een zekere tijd. De heilige Geest echter blijft stralend aanwezig.

Aanwijzingen voor de prediking

De tekstkeus in misleidend. Het zal helemaal niet gaan over de verhouding Oude Testament en Nieuwe Testament, en dus ook niet over Letter en Geest. Daar zijn dogmatische verhandelingen over te schrijven, en dan kan er een polemiek worden gestart, wat niet de bedoeling is. Het is ook niet de bedoeling van deze tekst: we hebben te maken met een bewogen brief van een bezorgde apostel. Het gaat over het wel en wee van de gemeente. De apostel wil zo graag dat problemen uit de weg geruimd worden dat hij het eerste teken van hoop blijmoedig aangrijpt om een positieve brief te schrijven.

Het thema zou kunnen zijn dat de Geest van Christus problemen in de gemeente opruimt. Als wijzelf met problemen geconfronteerd worden en van Paulus willen leren wat we dan moeten doen, kunnen vier werkwoorden ons helpen: 1. Kijken; 2. Vertrouwen; 3. Genieten. 4. Veranderen.

1. Hoe kijk je naar de gemeente? In Korinte was er iemand die als Paulus’ tegenstander optrad. Paulus maakte al eens een speciale reis om het uit te praten, maar dat leverde niets op. Hij schreef daarna een brief waarin hij zijn droefheid uitsprak en durfde vervolgens zelf niet meer naar Korinte te gaan. Hij stuurde Titus vooruit en hoopte onderweg goed bericht van de teruggekeerde Titus te krijgen. En eindelijk is dat er dan.

Enthousiast gaat Paulus schrijven en nadenken over zijn eigen werk. Lange tijd had hij gedacht dat het allemaal voor niets was geweest. Wie is tot dit werk bekwaam (2:16) vraagt hij zich af. Zichzelf verdedigen heeft hij eerder wel gedaan, maar dat leverde soms negatief resultaat op. Toch kan hij introspectie niet laten, maar hij doet het positief: aanbevelingsbrieven heb ik niet meer nodig, want de gemeente zelf is Paulus’ recommandatie. En vervolgens roept hij de gemeente op ook goed naar zichzelf te kijken: dan zie je het werk van de heilige Geest. Anders zou er geen gemeente zijn.

Trouwens: om goed te kunnen kijken heb je ook weer de hulp van de Geest nodig. Goed nieuws over de gemeente schrijft de Geest zelf in je hart neer. Het zijn geen letters, met inkt geschreven. Je kijkt met je gewone ogen, maar het wordt buitengewoon: want je ziet meer dan een groep mensen, en je ziet meer dan discussies. Je ziet een gemeenschap van broeders en zusters, die samen zoeken naar de waarheid, en daarom met elkaar in gesprek zijn. Zij vinden de waarheid als zij zich toevertrouwen aan de Geest van Christus.

2. Nodig is het vertrouwen dat de kerk Gods werk is. Ook de dienaren in de kerk zijn door God aangesteld en hebben van Hem taken gekregen. Paulus noemt zichzelf en zijn collega’s dienaren van een nieuw verbond, niet van de letter maar van de Geest. Dit geldt ook voor hen die vandaag in de kerk werken.

Waarom die tegenstellingen: oud en nieuw verbond, letter en Geest, dood en leven, veroordeling en gerechtigheid? Het verzet tegen Paulus moet wel gekomen zijn van mensen uit Jeruzalem die vonden dat Paulus veel te weinig waardering had voor het Oude Testament. Hij noemt ze ironisch ‘superapostelen’ (12:11). Maar Paulus vertrouwt erop dat God aan zijn kant staat omdat er een nieuw verbond gekomen is.

Laat dit vertrouwen op ons overspringen. Als je je tot Christus hebt bekeerd, ben je van God. Als je wel de wet leest maar Christus niet kent, helpt de letter van de wet je niet. Als je Christus zoekt zal de Geest van Christus je levend maken. Je bent achter Christus aan op de goede weg, ook al schrijven mensen je af omdat je niet aan hun standaard voldoet.

3. Geniet van de tijd die met Pinksteren is aangebroken. De tegenstanders hebben het steeds over Mozes. De tijd van Mozes was zeker de moeite waard: toen Mozes bij God vandaan kwam, nadat hij de wet in ontvangst genomen had, straalde goddelijke glans van zijn gezicht en moest Mozes zich bedekken om Israël niet te verblinden. Ook later gebeurde dit wanneer hij voor adviezen naar de tabernakel ging.

Geniet van wat de Geest nu geeft: het is niet meer zo dat een eenling boven de anderen uitsteekt, zoals Mozes die oogverblindend is. De discipelen hebben allemaal Christus gezien, en Paulus als allerlaatste ook. Met een heerlijkheid als van de enige Zoon van de Vader, die zelf God is (Joh. 1). Gods liefde in Christus gaat boven alles uit.

Christus leeft en zal blijven leven. De heerlijkheid die de ontvanger van de wet, Mozes, uitstraalde, was van korte duur. Geniet van de blijvende relatie met Christus door de Geest. Christus heeft bij zijn eerste komst al de last van de zonden weggenomen voor hen die Hem volgen.

4. En dan veranderen. En dat is mogelijk door de Geest. Waardoor problemen in de kerk, van welke aard ook, opgeruimd kunnen worden. In het Nieuwe Verbond sta je dichter bij God dan Mozes en Israël in het Oude. Dat is geen garantie dat het goed gaat. Ondanks de grote heerlijkheid die aan Israël getoond werd, verhardde Israël zich en wilde het God niet meer volgen. Er is geen reden terug te verlangen naar de tijd van Mozes. Kennelijk is de mens in staat overweldigende heerlijkheid keihard af te wijzen. Tot afwijzing en verharding is de mens nog steeds in staat en daartegen moet gewaarschuwd worden.

Bekeer je je tot Christus, dan wordt het zelfs mooier dan vroeger. Dan verdwijnt zelfs de beschermende bedekking die vroeger nog nodig was. In Christus mag je God zien. Maar probeer dan ook te veranderen: zorg dat er geen nieuwe grauwsluier komt die verhindert dat je Christus ziet.

Ideeën voor kinderen

In het kind-moment zou als voorbeeld een zonsverduistering genoemd kunnen worden, die kinderen zich misschien herinneren. Je moet een glaasje voor je gezicht doen als je naar de zon kijkt, anders word je blind. De Israëlieten konden niet naar Mozes kijken zonder blind te worden. Hij moest een doek voor zijn gezicht binden, als hij dicht bij God was geweest. Het was gevaarlijk.

God is nog dichter bij de apostelen en Paulus geweest: zij hebben de Here Christus gezien en Hij is God zelf. En ook bij ons is God heel dichtbij: de Geest woont in ons hart. Hij is als de zon zelf, niet voor je ogen, maar in je hart: je wordt warm van binnen.

Aanwijzingen voor de liturgie

Oudtestamentische lezing: Psalm 116 (in verband met ziekenzondag).
Liederen: LB 477, 457, Psalm 97, Psalm 99 (over de heilige Geest, over Mozes, en over Gods heiligheid).