Ambtelijke gebeden

Als ambtsdrager word je op vaste en soms onverwachte momenten gevraagd om voor te gaan in gebed. Wat maakt deze gebeden, ingebed in liturgie, pastoraat of andere context, tot een ‘ambtelijk gebed’? En waarin verschilt dit gebed van niet-ambtelijke gebeden?

Het ambtelijk gebed

Bidden is spreken tot God. Om God te danken of te eren, of om Hem om een gunst of om vergeving te vragen. In het woord ‘bidden’ liggen veel betekenissen besloten, omdat er in de taal van de Bijbel, het Hebreeuws en het Grieks, niet één woord voor is.

Wat wij ‘bidden’ noemen, heet in de Bijbel onder andere ‘danken’, ‘roepen’, ‘eren’, ‘voorbede doen’ en ‘zegenen’. Het gebed kan dus veel verschillende vormen krijgen.

Wat wij bidden noemen, is in de Bijbel danken, roepen, eren, voorbede doen, zegenen

Het ‘ambtelijk gebed’ is het gebed dat binnen de liturgie, het pastoraat of bijeenkomsten, uitgesproken wordt door de ambtsdrager. Hij of zij spreekt op dat moment een gebed uit ‘staand in het ambt’. Dat kan een consistoriegebed zijn, een gebed aan een ziekbed of een gebed als sluiting van een vergadering met kerkelijke vrijwilligers. Dit gebed is onlosmakelijk verbonden met het dragen van het ambt. Dat geeft het ook een eigen karakter.

Verantwoordelijkheid, nabijheid en ruimte

Dat eigen karakter van het ambtelijk gebed maakt niet dat deze gebeden ‘krachtiger’ of ‘beter’ zijn, dan andere gebeden. Wel geeft het ambtelijk gebed de ambtsdrager verantwoordelijkheid, nabijheid én ruimte.

• Verantwoordelijkheid omdat de ambtsdrager zich bewust is van zijn of haar roeping en bijbehorende taak: het dragen van medeverantwoordelijkheid voor de bediening van Woord en sacramenten, de herderlijke zorg voor de gemeenteleden en het zorgdragen voor de gemeente als geheel.
• Nabijheid omdat het ambtelijk gebed gebeden wordt in de sfeer van vertrouwen. De zorg voor de gemeente(leden) is de ambtsdrager toevertrouwd en binnen het ambtsgeheim is er de ruimte om in vertrouwen geloofs- en levensvragen en zorgen of verdriet te delen. De ambtsdrager weet vaak veel over de gemeente. In ambtelijke vergaderingen wordt van hart tot hart gesproken en in pastorale contacten worden persoonlijke verhalen gedeeld. Hierdoor kunnen de specifieke vreugde, zorg of vragen van de gemeente (of het gemeentelid) een plek krijgen in de ambtelijke gebeden.
• Ruimte omdat de ambtsdrager ook ‘gedragen’ wordt door het ambt. Je bent geroepen om zorg te dragen en daarin besloten zit de verwachting én taak om de gemeente(leden) voor te gaan, ook in gebed. Daarmee ontstaat de ruimte om ook vrijmoedig te kunnen bidden, voor de gemeente als geheel en mensen in het bijzonder.

Moeite met bidden

Veel gemeenteleden vinden bidden moeilijk, of bidden nooit gezamenlijk met iemand anders.

Zij ervaren het als kostbaar om na een inspirerend of waardevol gesprek samen de handen te vouwen. Soms is dit het enige moment dat er mét en voor hen wordt gebeden. Het emotioneert mensen dikwijls, omdat ze diepe verbondenheid ervaren. Ze voelen hoe krachtig het gebed kan zijn – God ís nabij – en hoe bijzonder waardevol de nabijheid van de ambtsdrager is, in het samen delen van geloof en hoop.

Vrij gebed of geleende woorden

Als ambtsdrager kun je zelf de woorden voor een gebed kiezen, een ‘vrij gebed’ uitspreken. We mogen vrijmoedig bidden, in vertrouwen op Gods nabijheid, zo lezen we in Filippenzen 4: 6-7: ‘De Heer is nabij. Wees over niets bezorgd, maar vraag in alle omstandigheden aan God wat u nodig hebt en dank Hem in uw gebeden. Dan zal de vrede van God, die alle verstand te boven gaat, uw hart en gedachten in Christus Jezus bewaren.’

Soms is dit het enige moment dat met en voor hen wordt gebeden

Een vrij gebed geeft de ruimte om alles wat gedeeld en besproken is, in een bijeenkomst of bij een pastoraal gesprek, bij God te brengen. Daarbij is het aan het einde van een pastoraal gesprek aan te bevelen om voorafgaand aan het gebed te vragen wat de pastorant bij God wil brengen. Soms is iets in een gesprek niet of nauwelijks benoemd, maar vindt de pastorant het belangrijk om hier wel voor te danken of te bidden.

Maar wat als je schroom voelt om samen te bidden, of de juiste woorden niet kunt vinden?

Dan zijn er veel woorden en gebeden ‘om te lenen’, wij zijn immers de eersten niet… Velen zijn ons in geloof voorgegaan, biddend, zingend en zoekend.

Er is een schat aan teksten en gebeden waaruit we kunnen putten.

Er zijn vaste gebeden, voor bepaalde (liturgische) momenten, zoals de zogeheten ‘formuliergebeden’. Die zijn bijvoorbeeld te vinden in het Dienstboek, dat in bijna iedere consistorie staat, of ze worden van ambtsdrager op ambtsdrager overgedragen.

Maar ook een Psalm, een lied uit het Liedboek, een gebed of gedicht uit Ouderlingenblad of een andere ‘geleende tekst’, kan soms beter passen dan eigen gekozen woorden. Een pastorant zal het ook waarderen, als je deelt dat je het moeilijk vindt om woorden van troost te vinden, bijvoorbeeld bij enorm verdriet. Juist in die eerlijkheid en kwetsbaarheid, ontstaat verbondenheid. Spreek dan bijvoorbeeld uit dat je – ín je zwijgen – vertrouwt dat God jullie harten kent. Psalm 139 zingt hiervan en Paulus schrijft erover in zijn brief aan de Romeinen.

Licht ontsteken

Blijft de schroom om gezamenlijk te bidden, spreek er dan over met een medeambtsdrager of met de predikant. Niet iedereen is opgevoed met de praktijk van samen hardop bidden. Anderen ervaren de verbondenheid met God ook niet in woorden, maar eerder in stilte. Ook dat is een vorm van bidden die voor velen waardevol is. Het meebrengen van een kaars en het ontsteken van die kaars met daarna een stilte waarin je ‘vertrouwend op het licht van leven’ je gedachten en gebeden bij God brengt, is dan een vorm van gebed waarmee een gesprek kan worden besloten. Wanneer je de kaars achterlaat bij de pastorant, kan dat een blijvend teken zijn van Gods licht.

Vindplaatsen

Bijbelteksten: Er zijn tal van Bijbelteksten die geschikt zijn om te lezen als gebed. Vaak dragen we zelf teksten mee, die ons raken. Soms is het handig om een lijstje met teksten te maken, dat we kunnen gebruiken in ons ambt. Online zijn ook veel van deze teksten te vinden, als je zoekt op ‘Bijbelteksten’ in combinatie met woorden als ‘troost’, ‘ziekte’, ‘liefde’ of ‘hoop’.

Liedboek: Het Liedboek heeft als ondertitel ‘Zingen en bidden in huis en kerk’. Er staan heel wat prachtige gebeden en gedichten in. Veel liedteksten lenen zich er overigens ook voor om samen te bidden.

Gebedenen gedichtenbundels: Er zijn ook gebeden- en gedichtenbundels te koop en vaak ook te leen in de kerk. In het Dienstboek van PKN staat ook een schat aan ambtelijke gebeden, zoals consistoriegebeden, gebeden rondom rouw, geboorte, huwelijk, ziekte…

Gebedskaarten: Ook zijn er prachtige kaarten te koop met gebeden erop, in christelijke boekhandels of online. Deze kaarten kun je meenemen naar een gesprek en daar achterlaten. Kijk eens op www.dagelijkseboodkruimels.nl

Bij elkaar: Vraag eens aan gemeenteleden of mede-ambtsdragers wat zij mooie gebeden vinden. Door onderling ervaringen en materiaal te delen, ontstaan er bijzondere ontmoetingen. Classispredikant Klaas van der Kamp heeft binnen zijn classis gemeenteleden gevraagd gebeden in te sturen. Ter inspiratie én om te gebruiken door anderen. Een mooie verzameling!

Zegenwoorden: Soms kan bij een handdruk bij het afscheid een zegenwoord veelzeggend zijn. Bijvoorbeeld: ‘Hoe je weg ook gaat, wat de toekomst je ook zal brengen, moge Gods liefde met je meegaan!’, of ‘Weet je gezegend door de liefde en trouw van God.’

Er is een schat aan teksten en gebeden waaruit wij kunnen putten

Gebeden om te gebruiken

Consistoriegebed

Heer, dank u wel dat we vandaag weer door u zijn samengeroepen, als uw gemeente. We danken dát we hier kind aan huis mogen zijn, in vrede en vrijheid uw naam mogen prijzen. We bidden voor uw kerk wereldwijd, dichtbij en ver weg, dat ze een vindplaats is van uw trouw. Zegen ons samenzijn, zo bidden we, kom met uw Geest en beziel hen die ons voorgaan in liefde en trouw aan u, onze voorganger, de kinderwerkers, de musici en al die anderen. Amen

Gebed bij het bezoek aan de partner na een overlijden

Eeuwige, hier zijn we. We worden stil en komen bij U, uit verdriet om het overlijden van NN, uit dankbaarheid om wat hij/zij voor ons betekende.

We komen bij U, omdat we vertrouwen op uw naam – Ik zal er zijn. We bidden: wees hier aanwezig, met uw troost, met uw kracht, met liefde, in de tijd die komt: in de stilte, in het gemis, in de rouw, in alles wat ons overvalt…

Waar woorden tekort schieten voor ons verdriet waar anderen de leegte niet kunnen vullen, weest Gij er dan.

Amen

Gebed bij het sluiten van de vergadering

Goede God, We zijn uitgesproken, sluiten ons samenzijn hier af, in verbondenheid met U en met elkaar. De woorden die zijn gesproken, de hoop die is gedeeld, de dromen die zijn geuit en de zorgen die klonken, we brengen het bij U. Wij zijn immers úw gemeente, dat mag ons vertrouwen geven. Waar wij tegen grenzen oplopen, brengt U ons verder, op wegen ongedacht. Bij U zijn wij, én is uw gemeente, in goede handen. Geef dat we in dat vertrouwen van hier gaan. Amen

Kom je voor zo’n stukje levensbeschouwing op zondagmorgen je bed nog uit?

Gebed bij ziekte

Het leven is een wonder, God, we danken U ervoor. In deze tijd van ziekte, nu NN aan den lijve de kwetsbaarheid van het leven ervaart, bidden we om haar/ zijn leven.

Nu alles wankel is en het zicht op de toekomst ontbreekt, vragen we om uw nabijheid.

Nu pijn haar/zijn leven beheerst en dat wat zo vanzelfsprekend leek ineens wegvalt, bidden we om kracht.

Ontferm u over NN. Amen