Asjera in de lucht

Asjera hangt in de lucht. Als uit het niets lijkt ze te zijn opgedoken. Aanleiding voor de artikelenreeks in Schrift was een tentoonstelling die nogal wat stof deed opwaaien omdat er asjerabeeldjes in de tentoonstelling waren vertrapt. Zie het artikel van Yanniek van der Schans: ‘Asjera: tentoongesteld & blootgesteld’. Omdat Asjera ook genoemd wordt in de Bijbel lag een themanummer van Schrift voor de hand. Opvallend genoeg verscheen op Youtube zeer recent – de Schriftartikelen waren nog niet allemaal geplaatst – een uitzending met de titel: ‘Asherah. Did God Have a Wife?’ (Centre Place). Toevallige samenloop van omstandigheden? Niet als je het ook in Schrift door Nico Riemersma en Klaas Spronk besproken boek van Francesca Stavrakopoulou: ‘God. Een anatomisch onderzoek’ meeneemt.

Bij nader inzien staat Asjera overigens al wat langer in de belangstelling. Dat blijkt als je iets probeert te vinden met andere schrijfwijzen van haar naam. Wie op Youtube zoekt naar Asjera (zonder ‘h’ op het eind), treft meer programma’s aan dan ik voor mogelijk had gehouden.

Ze staat dus in de belangstelling en als er iets in de belangstelling staat dan zouden we moeten proberen om dat verschijnsel, zo goed of zo kwaad als dat gaat, ook te begrijpen. Persoonlijk vind ik dat lastig in dit geval, of beter, dat lukt me niet. Voor wat de kunstenares Marieke Ploeg voor ogen stond, kan ik nog wel sympathie opbrengen. Gaat het echter over de zin van de belangstelling, dan loop ik vast. Godinnen zijn er altijd geweest en zij hadden ook altijd wel een functie. Vanuit die gedachte zou het zinvol zijn om Asjera niet alleen te benaderen vanuit de Bijbel en de archeologie, maar ook te vergelijken met godinnen als Astarte en Isis bijvoorbeeld. Beter nog, met alle godinnen van Egypte, Mesopotamië en het Griekse en Romeinse rijk. Welke functie hadden zij – en is het dan zelfs ook nog mogelijk om haar te vergelijken met de (naar schatting zo’n 25000 jaar oude) ‘Venus von Willendorf’ die hierbij is afgebeeld? Voor het ontstaan van godinnen is van alles te bedenken. Misschien wensen wij ons gewoon een hoger wezen met wie we ons kunnen identificeren… Misschien ook achten wij haar van belang omdat vruchtbaarheid een belangrijk levensgegeven is… Roept u maar.

Dat er naast de god El of Baal ook een vrouwelijke god is geweest kan, op archeologische gronden, moeilijk betwijfeld worden.

Problematischer wordt het evenwel om Asjera aan JHWH te koppelen. Hij immers is een god zonder duidelijke naam (zijn naam is een werkwoord), terwijl zij, gewoon als alle stervelingen wel een gewone naam heeft. Hij (JHWH) kan (of mag) niet afgebeeld worden, terwijl we Asjera met name kennen vanuit het feit dat ze zo veelvuldig in beeld is gebracht. Het gaat dus om werelden die botsen en ik weet niet goed wat ik daarmee aan moet. Duidelijk is wel dat zij op geen enkele wijze past in het geloof der profeten.

Kortom, ik kom niet veel verder dan de constatering dat ze in de lucht hangt.