De Amerikaanse auteur Marilynne Robinson (1943) staat bekend om haar bekroonde romans, waaronder de geliefde Gilead-trilogie. Minder bekend is haar theologische werk, waarin fictie en essay naadloos in elkaar overvloeien. In haar nieuwste boek richt ze zich op het Bijbelboek Genesis. Een recensie door theoloog en geestelijk begeleider Jan Venderbos.

Mij is gevraagd om te reageren op hoofdstuk 5, de christologie daar, en ik heb hoofdstuk 9 er toch maar bij genomen, omdat die overwegend ook christologisch van aard is. Daarbij heb ik vanzelfsprekend ook goed notie genomen van de andere hoofdstukken, om zo zicht te krijgen op de thematieken en de ontvouwing van hoofdgedachten en argumenten.

Jan van het Kruis (1542–1591) behoort tot de bekendste mystieke stemmen binnen de rooms-katholieke traditie. Maar zijn hervormingsijver bracht hem ook in conflict: in 1578 sloten medebroeders hem op in een kloostercel, waar hij negen maanden eenzaam doorbracht. Het jaar daarop schreef hij zijn indringende gedicht Levende Liefdesvlam. Uitgeverij Carmelitana bracht een vierdelige hertaling uit van zijn werken. Marianne Vonkeman bespreekt Levende Liefdesvlam. Gedichten – Brieven – Kleine werken.

Op 28 maart vond het symposium ‘Kerk en koloniaal geweld’ plaats aan de Christelijke Hogeschool Ede. Historicus Koos-Jan de Jager presenteerde er zijn nieuwe boek Oorlog zonder genade over de rol van Nederlandse militaire geestelijken tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949). Journalist en schrijver Arie Kok las het boek en deelt zijn bevindingen.

Heiligheid is een notie of een karakteristiek die het geseculariseerde Westen grotendeels teloorgegaan is. Of toch niet? Abrahamse geeft in dit fascinerende essay aan dat wij er wellicht te gemakkelijk aan voorbij geleefd hebben. Terwijl heiligheid wel degelijk aanwezig was en nog steeds is. Hij spreekt niet voor niets over ‘herontdekken’: heiligheid is verborgen aanwezig en kiert op gezette tijden en plaatsen door de barsten van ons gepantserde zelf heen. Taalkleed en stijl van schrijven zijn nadrukkelijk evocerend bedoeld. Je leest niet alleen een intensief en geleerd betoog, maar je wordt ook meegenomen op een fascinerende ontdekkingsreis.

De relevantie van het Bijbelse boek Genesis kan nauwelijks overschat worden. Het is dan ook ‘de’ hoeksteen van onze joods-christelijke traditie. Meer nog, het is ‘de’ hoeksteen van onze Westerse cultuur, kunst, literatuur en kijk op de wereld. Maar het boek staat ook altijd centraal in de vaak hoog oplopende discussie en spanningsveld tussen de letterlijke en narratieve dimensies van de verhalen in het boek.

Anselmus van Canterbury (1033-1109) was een invloedrijke christelijke denker, bekend om zijn werken Proslogion en Cur Deus Homo. Classicus Vincent Hunink hervertaalde deze middeleeuwse klassiekers in de uitgave Het mysterie van God (Damon, 2024), met een inleiding van Wim Verbaal. Wat kunnen we vandaag nog leren van zijn gedachtegoed? Herademing-redacteur Marianne Vonkeman onderzoekt de blijvende relevantie van Anselmus.

Ik begin graag met wat in de klassieke retorica een captatio benevolentiae wordt genoemd (een poging om de gesprekspartner gunstig te stemmen), al sluit ik niet uit dat sommige anderen hier aanwezig het als een offensio of zelfs als een σκάνδαλον zullen opvatten.1 We zullen zien. Laat ik dus meteen maar met de deur in huis vallen en zeggen dat ik aangenaam verrast was door de ontknoping aan het einde van het boek – die terloopse maar toch niet mis te verstane kritische opmerkingen die je over het concilie van Nicea maakt.

We kunnen niet zonder het heilige, betoogt Jan Martijn Abrahamse in zijn boek Verlangen naar het heilige: Herontdekken wat we verloren hebben. Heiligheid is een ‘onmisbare dimensie’ (12) van het geleefde leven. Onze samenleving is evenwel vergeten dat we het heilige nodig hebben en zo zijn we in een diepe zingevingscrisis verzeild geraakt. Abrahamse is sinds kort lector aan de Christelijke Hogeschool Ede. Het boek is een uitwerking van zijn lectorale rede.