Spijs- en reinheidswetten in de praktijk Veel mensen, vooral jonge mensen, zijn tegenwoordig kritisch op wat ze eten. Ze eten bijvoorbeeld geen vlees of zijn er spaarzaam mee vanwege de manier waarop dieren behandeld worden. Eenzelfde oplettendheid is al duizenden jaren normaal voor Joden. Spijswetten maken hen opmerkzaam op wat ze eten, vooral wat vlees […]
In dit artikel ga ik uit van het besef dat het Nieuwe Testament enerzijds uit joodse bronnen is voortgekomen, maar anderzijds reeds hier en daar sporen vertoont van de breuk tussen jodendom en christendom die zich in de loop van de tweede eeuw gaat aftekenen. Ook ga ik ervan uit dat dit geen puur theologische kwestie is, maar een vraag die we evenzeer historisch als theologisch moeten benaderen.
Het belang van ontdekkingen en een levenswerk In het jaar 1911 schrijft Rudolf Bultmann (1884–1976) een Forschungsbericht, een van de vele solide overzichten van recent onderzoek die hij schrijven zou.1 Aan het eind stelt hij dat het goed het zou zijn voor ons exegeten, te beseffen ‘dat wij steeds verder moeten werken, dat ook de […]
De rollen van de Dode Zee tegen Eusebius Willen we het ‘nieuwe’ van de boodschap van Jezus en Paulus kunnen appreciëren, dan moeten we deze in hun eigen tijd en omstandigheden horen. Daartoe is het nodig om de inkadering te doorzien die latere generaties eraan gaven. Het kader waarin wij doorgaans de verhouding tussen christendom […]
Bronnenstudies en monografieën Patristische tekstuitgaven waren er meer dan genoeg in de afgelopen generatie; ook aan godsdiensthistorisch onderzoek naar vormen en begrippen is geen gebrek; maar waar blijven de monografieën? … Want de oude monografieën, voorzover voorhanden, voldoen allang niet meer en worden daarom ook niet meer gelezen. … Blijven ze uit, dan zal de […]
Qua bewoordingen is het Onze Vader een typisch joods gebed. Sterker nog: naar vorm en naar inhoud past het goed in de categorie ‘korte gebeden’ die figureert in de rabbijnse literatuur. Toch zullen de meeste joden en christenen het Onze Vader spontaan omschrijven als het kenmerkende gebed van het christendom. Hierin steekt een tegenstrijdigheid, en […]
We bestuderen vier brieven die hiervoor het meest geschikt zijn. Ze dateren, toevallig of niet, alle uit Paulus’ laatste periode. Lees het hele artikel
Zijn jodendom en christendom twee totaal verschillende godsdienstige systemen? Of beïnvloeden ze elkaar wanneer ze in elkaars buurt komen, zoals ook de islam en alle andere uitingen van menselijke cultuur? Zo gesteld lijkt de vraag niet moeilijk te bantwoorden. Toch was dit de inzet van de polemiek die in juli 2007 losbarstte. Toenmalig minister Ella […]
Onderstaand artikel is voor een groot deel theoretisch van aard en gewijd aan het schetsen van een hypothese waarvan de gedetailleerde toetsing elders moet volgen. De onderliggende intuïtie is dat de breuk tussen jodendom en christendom niet resulteerde uit doctrinaire verschillen, maar uit een samenspel van sociale krachten waarin oorlog een beslissende rol speelde. Dit […]
