Basis

De vleugels van de hoop

De duif – beeld van de Geest van God. De kracht die alle dingen nieuw maakt, die leven geeft en levend maakt.

Geertje de Vries is predikant van de Goede Herderkerk, in de Protestantse Gemeente Huizen.

Het schilderij ‘La grande Famille’ van René Magritte toont een duif die boven een woeste zee vliegt. Er hangen donkere wolken, alleen aan de horizon lijkt het lichter te worden. De duif is eigenlijk helemaal geen duif. Het is een duifvormige uitsparing in de donkere wolken. In de uitsparing is een veel rustiger hemel te zien, met schapenwolkjes en een kalme blauwe lucht. Bij dit schilderij komen er verschillende bijbelse verhalen in me op. Om te beginnen denk ik aan het begin van de bijbel, Genesis 1. ‘De aarde was woest en leeg, en de Geest van God zweefde over de wateren.’ Woest en leeg, dat is het op het schilderij ook. Maar de duif die boven het water vliegt, geeft al uitzicht op een goede schepping. De kalme blauwe lucht, de troostende witte wolkjes, het zijn voorbodes van een leefbare aarde, waar dieren en mensen kunnen opademen en ruimte vinden om te leven. De zwevende Geest uit Genesis 1 kun je je misschien wel voorstellen als deze duif, een belofte van wat komen gaat.

SPEUREN NAAR VASTE GROND

Ook doet dit beeld me denken aan de duif die uitvloog na de zondvloed (Genesis 8). De ark van Noach had al veertig dagen en nachten gedobberd en nergens was nog bewoonbare aarde in zicht. Toen stuurde Noach een duif op verkenning uit.

Uiteindelijk is zij het die land vindt. Het bewijs dat er toekomst mogelijk is, midden in dat overspoelde, verwoeste leven. Maar voordat het zover is, vliegt ze twee keer tevergeefs. Steeds komt ze terug bij de ark, omdat er nog geen plek is om te nestelen. Misschien is de duif daarom wel een symbool van hoop geworden. Het lukte niet meteen de eerste keer, en de tweede ook nog niet. Maar de duif bleef gaan. Tot drie keer toe ondernam ze de vlucht over het water, klapwiekend en speurend naar vaste grond.

FAMILIE VAN DRIE

Ook in het Nieuwe Testament komen we de duif tegen. De duif verpersoonlijkt opnieuw de Geest, die hemel en aarde met elkaar verbindt, wanneer Jezus gedoopt wordt in de Jordaan (Lucas 3:22). Bij het pinksterfeest waait diezelfde Geest als een wind en daalt neer als een vuur (Handelingen 2). Kun je dat ook zien op het schilderij van Magritte? Misschien niet direct. Maar de titel geeft er wel een aanwijzing voor: ‘La Grande Famille’, de grote familie.

Naast de Vader (de ‘schepper’) en de Zoon (de ‘verlosser’) is er een derde in de Drie-eenheid: de heilige Geest, die de heilige familie van namen waarmee wij God mogen noemen, compleet maakt. Die Geest wordt de ‘trooster’ genoemd. Zij is de kracht die alle dingen nieuw maakt, die leven geeft en levend maakt, die hoop wekt en naar de toekomst leidt.

IN HET SPOOR VAN DE DUIF

De Geest van God is verbonden met hoop. Hoop dat de chaos van de oervloed een bewoonbare wereld kan worden. Hoop dat de as van wat verwoest en voorbij is, aangeblazen kan worden tot nieuwe vlammen. Hoop dat deuren die voorgoed gesloten leken in je hart, opengewaaid kunnen worden. Ik vind het een prachtige gedachte dat zo de kerk is begonnen. Als een gemeenschap van mensen die een vogel hoorden zingen. Die het klapwieken voelden van vleugels van hoop. Die zo de chaos te boven kwamen en op weg gingen naar Gods toekomst. In het spoor van de duif.