‘Elk ontwerp lééft meer in glas’

Hermine ontvangt mij in haar atelier waar ze samen met technisch instrumentenmaker Ronald Jonker bezig is met het restaureren van glas-in-loodramen van de kerk in het Groningse Uithuizen. Kerkramen liggen als losse puzzelglasstukjes in de vorm van een schilderij verspreid op werktafels. Een intensief en tijdrovend werk dat aandacht vraagt voor zowel het lood als het glas.
Ik leer hoe je de precieze kleur van het oude glas kunt nabootsen en bewerken, en ben verrast door de kleur van het nieuwe lood – zilverkleurig in plaats van zwart. ‘Dat komt omdat je met tegenlicht zit, daarom ziet het er altijd zwart uit’, legt Hermine uit. ‘En door het verweren wordt het ook zwart. Mensen willen het vaak ook donker hebben.’

Wat maakt glas zo bijzonder om mee te werken?

‘De transparantie en de manier waarop het licht er doorheen valt. Het verandert ook met de verandering van de lichtinval. Bij een schilderij heb je een verzadiging in kleur, maar als je een glasraam hebt, is er variatie in kleur bij verschillend licht. Door de transparantie van glas zit er leven in.’ Zeker in het glas dat Hermine gebruikt, want dat is mond geblazen ‘echt antiek glas’. Dat glas heeft luchtbelletjes en structuur erin: ‘De niet-egale structuur die ontstaat bij het mondblazen maakt dit soort glas spannend. Als je er schuin doorheen kijkt, is het anders, leeft het meer en doet het licht zijn werk.’ Ze gebruikt het eigenlijk altijd. Veel kerkelijk glas is mond geblazen glas, waarop gewerkt is met brandschildering.

Hoe verloopt het proces van ontwerpen en maken?

‘De Waalse kerk in Arnhem is een mooi voorbeeld. Het is een Agnietenklooster geweest met een kapel die helemaal gerestaureerd is.
Een van de leden had de camino naar Santiago de Compostella gelopen, een reisverslag geschreven en schonk een glasraam aan de kerk met als thema: het leven is een pelgrimage. Het reisverslag viel in drie delen uiteen. Net zoals bij het lopen van een labyrint. Je kunt dat zien als een metafoor voor het leven. Begin van de reis – je loopt en je hebt te maken met de elementen: de zon, wind en de regen. Dan de ontmoeting met medepelgrims en uiteindelijk de bezinning en bestemming.
Die drie delen pasten mooi in de ruimte van het raam en heb ik vertaald naar drie hoofdkleuren: geel, groen en donkerblauw/paars. Daardoorheen heb ik een pad gezandstraald dat zich langzaam versmalt naar boven toe. Met her en der V-vormen, die symbolisch zijn voor de momenten in je leven waarop je iets besluit of waarop iets gebeurt, waardoor je leven een totaal andere wending krijgt.’

Het glas moest helemaal op maat gemaakt worden in die bijzondere vormen van het raam. Alles is met de hand gesneden en afgeslepen.

Er is een tekst in het Frans aangebracht uit De kleine prins: “Als je niet met je hart kijkt, blijft het essentiële onzichtbaar voor je ogen.”

Waarom dit materiaal?

‘Als klein kind namen mijn ouders me mee naar kerken. Daar raakte ik gefascineerd door de rozetramen en de lichtvlekjes die ontstonden als de zon ging schijnen. Dat moet ik ergens hebben opgeslagen.’ Voor haar 30 _ste wilde Hermine een echt vak geleerd hebben; ze zocht in een index van beroepen, zag bij de G glazenier staan en dat was het. Glas! Licht! Kleur! Na een cursus in Amsterdam volgde ze de echte opleiding in Duitsland. Drie jaar later was ze Kunstglaserin. Kenmerkend voor werken met glas in lood is dat het glas in lood ligt, maar ook dat je het lood als grafisch middel kunt gebruiken. ‘Die lijnen, daar kun je mee tekenen, die kun je gebruiken in je ontwerp. En lood heeft verschillende diktes; daar kun je mee spelen.’ Glas werd met lood aan elkaar gezet om met kleine stukken een groot raam te kunnen maken. In het raam van de Waalse kerk is het glas gelijmd. ‘Verlijmen is luchtiger dan glas in lood en je ziet de lijnen niet.’

Hermine vertelt aan de hand van foto’s over haar ontwerpen: tot de kern teruggebrachte vormen van moleculen en bomen in deuren, kamerschermen, een glazen labyrint en glaskunst in een parkeergarage komen in rap tempo voorbij. De functie van een gebouw komt vaak terug in de motieven van het ontwerp: in verbindingslijnen en vormen die van natuurlijke processen zijn afgeleid. ‘Elk ontwerp lééft meer in glas. Het is vaak veel mooier dan verwacht. Dat is fijn voor mij en voor de klant. Ze zijn nooit teleurgesteld.’

MEER INFORMATIE, PORTFOLIO OF BOEKING VAN EEN LEZING OVER HET WERK VAN HERMINE VAN DER DOES: WWW.VANDERDOESGLAS.COM.