Premium

Preekschets Lucas 24: 13-35 – Halleluja, de Heer is waarlijk opgestaan – Zondag van Pasen

‘Halleluja!
Gezongen lofprijzing Joodse liturgie

Deze preekschets komt uit de handreiking ‘Ik ben er voor jou’ van het Steunpunt liturgie.

Algemeen – Het eigene van deze zondag, Paaszondag

Met paaszondag begint de paastijd. De tijd dat in de liturgie het ‘Halleluja!’ weer gezongen wordt in de kerken. Dit Halleluja was als gezongen lofprijzing al in de Joodse liturgie bekend, en komt ook in de psalmen veelvuldig voor. Sinds oude tijden en tot op heden is er het liturgische gebruik om de lezing uit het evangelie in te leiden met het Halleluja. (In het Liedboek van 2013 zie je dat terug in 338a t/m m.) Traditioneel wordt dit Halleluja in de weken voor Pasen, de Veertigdagentijd, niet gezongen. Pas met de Paaswake bij de viering van de Opstanding wordt het weer gezongen. Mocht je je afvragen waarom het Halleluja in zoveel paasliederen voorkomt (en ruimhartig herhaald) dan heeft dat hiermee te maken.

Het Halleluja wordt zoals gezegd gezongen of gesproken voorafgaand aan de Evangelielezing, als een begroeting daarvan. We kunnen deze zondag dus beginnen met ‘Halleluja, de Heer is waarlijk opgestaan!’ Wat immers de basis is van ons geloofsleven en voor onze vieringen op de zondag. Dit is de dag dat het (nieuwe) leven begint. Gedurende de hele Paastijd, die vandaag begint en loopt tot en met Pinksteren, mag dit Halleluja voluit klinken (zie bijvoorbeeld 338j en k voor het Halleluja als opening van de lezing uit het evangelie). Maar zie ook LB 614, om te combineren met Psalm 139 als openingslied, op de Paaszondag. En voor de zondagen daarna bij de intochtspsalm: 640a t/m f. En de liederen LB 617, 618, 619, 620, 621, 622, 624, 628, 635 en 638. Alles een en al Halleluja.

De evangelielezing uit het oecumenisch leesrooster voor deze zondag is uit Johannes 20: 1-18, wat ook gaat over de opstanding. In dit leesrooster is gekozen voor Lucas 24: 13-35, over de Emmaüsgangers. Dit heeft te maken met het thema: de zeven werken van barmhartigheid. Met de opstanding begint voor ons het volgen van Jezus, met het nieuwe leven dat door de opstanding mogelijk wordt gemaakt. Dit nieuwe leven openbaart zich in het dagelijks leven, door met Jezus op te lopen, en oog te krijgen voor de betekenis van zijn opstanding in jouw leven. Dat zal centraal staan in de tekst deze week.

Aanwijzingen voor exegese en prediking

Lucas is een van de evangeliën waarin de verschijningen van Jezus na zijn opstanding zijn opgenomen. In Matteüs ontmoeten enkele vrouwen Jezus, Marcus eindigt met het lege graf, Johannes laat drie keer een verschijning van Jezus zijn aan de apostelen (met de tweede keer in het bijzonder aan Thomas). Het verhaal van de Emmaüsgangers staat alleen in Lucas. Tot en met die verschijningen hadden de volgelingen van Jezus niet door wat er was gebeurd. En werd er niet gedacht aan de woorden van Jezus dat hij weer op zou staan uit de dood. Als christenen zijn wij vaak met dit verhaal grootgebracht. Ben je dat niet, dan blijft het een vreemd verhaal. Onwerkelijk. Niet te geloven.

Dat sluit meer aan bij onszelf dan we soms beseffen. Want wat betekent de opstanding van Jezus in ons eigen leven? Wat verandert daardoor? Hoe geeft ons dat kracht, moed, uitzicht?

Nog best lastig om dat onder woorden te brengen. Het verhaal van de Emmaüsgangers kan daarin behulpzaam zijn. Een aantal aandachtspunten:

• Het leven na de opstanding is een leven onderweg. Met het open graf achter ons. Nog zonder dat te beseffen zijn ook de Emmaüsgangers zo onderweg. Ze hebben Jezus zien sterven, en zitten met vragen. Ze weten niet meer wat te geloven;
• Jezus komt hen daarin tegemoet. Hij loopt, zonder dat ze het weten, een eind met hen op. Zo kan het ook ons vergaan. Jezus loopt mee, zonder dat wij het doorhebben. Omdat we verblind zijn door dingen die we hebben gezien en meegemaakt. Niet kunnen plaatsen wat de bedoelingen van God zijn. Maar Jezus is er wel bij;
• Bijzonder in de verzen 16 en 31 is de verbinding tussen geloven en (niet) zien. Dat zien heeft een dubbele betekenis: letterlijk zien wat er gebeurt, en zien met geestelijke ogen. Bij de Emmaüsgangers zien zij eerst letterlijk de handen van Jezus. En begrijpen zij later wat de relatie is met wat Jezus hen onderweg heeft uitgelegd;
• Het zien begint dus ook heel praktisch. Net als het meelopen met Jezus dat doet. Ook al weet je niet goed wat je doet, en waarheen het leven leidt, het is goed om ‘gewoon’ met Hem op te lopen. In je dagelijkse leven, doen wat je doet, en Hem daarin meenemen. Hij kan dat gebruiken om je dingen te laten zien. Letterlijk, en met je hart;
• Geloven in de opstanding van Jezus, inzien wat dat betekent voor je leven, is vaak (meestal) een proces. Dat laat de geschiedenis van de Emmaüsgangers zien. Vers 32 heeft het over het (geleidelijk) ontsluiten van die betekenis bij hen.
• Als de Emmaüsgangers eenmaal beseffen wat hen is overkomen, en wat zij hebben gezien, zet hen dat in beweging. Dat is wat er gebeurt als Jezus je leven raakt. Als je beseft wat Hij heeft gedaan, in lijden, sterven en opstanding. Dan wil je erover vertellen. Het laat je leven niet onveranderd. Het brengt beweging, in moeilijke omstandigheden. In dingen die vastzitten. In geloofsvragen waar je niet uit komt. Beweging, dat is wat Pasen met je doet. Je wereld kan zomaar op z’n grondvesten gaan schudden, maar midden in die realiteit van het bestaan is er altijd de beweging van Pasen. Of anderen dat nu zie of niet.

Dit heeft alles te maken met Matteüs 25, de tekst die centraal stond in de afgelopen weken. Met de Werken van Barmhartigheid. Geloven is net zo goed doen. In de concrete omstandigheden van jou en die van de naasten. In je relatie met God. Samen met God oplopen (of wandelen, zoals Henoch deed), en je ogen openhouden voor wat God in het leven kan tot stand kan brengen. En wat jij daarin voor anderen kan betekenen. Hoe jij zelf in beweging kunt komen en anderen daarin kunt meenemen.

Deze preekschets is afkomstig uit de Handreiking voor voorgangers, predikers en liturgiecommissies bij het project ‘Ik ben er voor jou. Te groot voor het geluk alleen. Werken vol barmhartigheid’ voor de Veertigdagentijd & Pasen 2021.

Naast deze handreiking zijn ook Vespers voor de Stille Week beschikbaar, een Bijbelleesrooster voor alledag en een Inspiratie en ideeënboekje (met allerlei ideeën, werkvormen e.a. voor thuis of in kleine kring. Met ruime aandacht voor kinderen en jongeren suggesties voor kinderen en jongeren).

Al dit materiaal is te bestellen bij het Steunpunt Liturgie.

Materiaal dat hierbij aansluit, is dat van Kerkinactie voor de Veertigdagentijd.