Theoblogie tipt: dé bucketlist voor een reis door Israël

De reisgids van Piet van Midden wordt niet voor niks bestempeld als “Reisgids voor wie meer wil.” Deze bundel is samengesteld vanuit een christelijk oogpunt, en maakt het een ideaal uitgangspunt voor het plannen van je reis naar Israël en omstreken. Door de vele foto’s is het niet alleen een boek voor onderweg, maar kan je het ook als een naslagwerk over plaatsen van de Bijbel zien.

Uit de reisgids Israël en de Palestijnse gebieden van Piet van Midden stelde de redactie van Theoblogie het ultieme reislijstje op met 5 prachtige locaties in en rondom Israël.

#1 Jeruzalem vanaf de Olijfberg

De Olijfberg is met zijn 800 meter de hoogste berg van de omgeving van Jeruzalem, met dan ook een uniek uitzicht op de oude stad. Deze heeft een oude cultische traditie. Salomo bouwt ‘een offerplaats voor Kemos, de gruwel van Moab, op de berg ten oosten van Jeruzalem, en voor Moloch, de gruwel van de Ammonieten’ (1 Kon. 11:7).

Wie op de Olijfberg staat en naar het westen kijkt, valt allereerst het enorme aantal graven op. Ze liggen vanaf de top van de heuvel door het dal heen tot de Gouden Poort, de dubbele dichtgemetselde poort aan de oostkant van het tempelplein. De berg wordt nog steeds als begraafplaats gebruikt, al is een plekje er bijna onbetaalbaar. De traditie gaat terug tot in de bijbelse tijd. In Zacharia 14:4-5 lezen we dat de Heer, Israëls God, zijn voeten zal zetten op de Olijfberg en de berg zal splijten. Alle heiligen komen met hem mee. Bij de grote verschijning lig je op de Olijfberg dus vooraan.

De Olijfberg is rijk aan kerken. Wie ze wil bezoeken, moet ‘eerbaar’ gekleed gaan, dat wil in de meeste gevallen zeggen: geen blote bovenarmen en geen blote knieën.

#2 Het meer van Galilea

Rondom het meer van Galilea ligt een tal van stadjes, elk een unieke plekken om te bezoeken.

Tiberias bijvoorbeeld, is genoemd naar keizer Tiberius en gebouwd door Herodes Antipas, een zoon van Herodes de Grote. We kennen hen beiden uit het evangelie (Mat. 2:1; Luc. 3:1).We leven dan rond 25 n.Chr.
Het was dus een Romeinse nieuwbouwstad in Jezus’ dagen. De plaats komt zelf wel in het evangelie voor (Joh. 6:23), maar niet als een plaats die Jezus bezoekt.

Aan het noorden van het meer licht Kafarnaüm, de woonplaats van Petrus en later ook van Jezus (Mat. 4:13). De stad is het toneel van veel tekenen die Jezus verricht. Als je Kafarnaüm binnenkomt, is het duidelijk dat je er decent gekleed moet zijn: ‘De stad van Jezus’ staat er op een bord. Direct na de ingang bots je op een weinig fijnzinnig aandoend beeld van Petrus, de sleuteldrager, neergezet ter ere van het pausbezoek van 2000. Daarachter staat een modern achthoekig zwevend gebouw, de Petruskerk (1990). Hoewel het gebouw op het ruïneveld misstaat, is er wel een zinvol doel mee gediend: de kerk staat boven het huis van Petrus (Mat. 8:14). Wie binnen in de kerk door een centrale opening in de zwevende vloer recht van boven de opgraving bekijkt, ziet hoe een eenvoudige visserswoning (bijna 6 x 6,5 m) in de loop van de tijd Domus Ecclesiae (kerkhuis) is geworden.

# 3 Tel Aviv

Tel Aviv en Jafo: beide plaatsnamen komen in de Bijbel voor, maar dan moet je er wel wat bij vertellen. Tel Aviv is een plaats waar de Joodse ballingen in Babylonië wonen (Ez. 3:15) en ligt dus wel wat uit die buurt. Het is een inhoudelijk sterke naam: een Tel is een puinheuvel en verwijst naar het verleden. Aviv is ‘lente’ in het Hebreeuws en wijst naar de toekomst. Dat is precies waar de stad voor staat: oud en nieuw. Het verwijst ook naar het bekende boek van Theodor Herzl, Altneuland, waarin Herzl zijn ideeën voor een Joodse staat neerlegde. Nachum Sokolow vertaalde het boek in het Hebreeuws en gaf Altneuland weer met Tel Aviv.
Hij is gebouwd tegen het bijbelse Jafo aan (Joz. 19:46; 2 Kron. 2:16; Ezra 3:7; Jona 1:3) of Joppe (Hand. 9:36; 10:5vv e.a.). ‘Mooi plekje’ betekent de naam. Jafo is al een oeroude stad en in de Bijbel de ‘haven voor Jeruzalem’ (vandaar later de naam van de westelijke poort: Jaffapoort), al was Jafo in oudtestamentische tijden geen Israëlitische stad.

Het moderne Tel Aviv is gesticht in 1909 op de duinen ten noorden van het Arabische Jafo en heeft het kruisvaarderstadje helemaal ingesloten. De meeste toeristen zullen óf de stranden bezoeken, waar de hotels zich aaneenrijgen en de boulevard het leven licht maakt, óf komen voor de musea en theaters. Ook kun je verschillende Eurovisie songfestival gerelateerde locaties bezoeken.

#4 Bethlehem

De naam Bethlehem betekent ‘broodhuis’ (bet = huis; lèchem = brood). Oorspronkelijk zou dat kunnen hebben betekend: ‘huis van (de godin) Lachamu’, maar de Bijbelse mens heeft er zeker ‘broodhuis’ in gehoord. De stad komt al voor in de Amarnacorrespondentie uit de veertiende eeuw v.Chr., waar de stadvorst van Jeruzalem, Abdi Chepa, zich tegenover de farao van Egypte (de gezaghebber over dit gebied) erover beklaagt dat Betlehem afvallig is geworden.

In de Hebreeuwse Bijbel is Betlehem vooral het decor van de idylle tussen de Moabitische Ruth en de Betlehemiet Boaz. Ruth wordt draagmoeder voor haar schoonmoeder Noömi, die daarmee de overgrootmoeder wordt van de stichter van de stammenunie van de Israëlieten, David. Hij leefde omstreeks 1000 v.Chr. Lang daarna is Jezus is in Betlehem geboren, vertellen de evangelisten Matteüs, Lucas en Johannes. Daarmee wordt Jezus in één lijn gezien met David: Hij is ‘de nieuwe David’.

Met zijn ‘herbergverhaal’ vertelt Lucas niet alleen dat ‘er geen plaats was in de herberg’ maar ook: ‘in de herberg was geen plaats voor hem’. Maar de plaatselijke overleveringen gaan andere kanten op. Onder de Geboortekerk bevindt zich een grottenstelsel. Grotten zijn de ‘basis’ van een woon- en werkhuis: een goede woning begint met een goede grot. De betreffende grotten in Betlehem worden al vanaf 150 aangewezen als de geboorteplek van Jezus, allereerst door de filosoof en martelaar Justinus van Nablus. De belangrijkste grot is de crypte van de Geboortekerk, die door keizer Constantijn is gebouwd (eerste helft vierde eeuw). In vroegchristelijke literatuur (ook al vanaf 150) wordt vermeld – met de nodige fantasie – dat Jozef en Maria uit de volle herberg op zoek gingen naar een andere plek en uiteraard in de latere geboortegrot belandden. Deze kerk is altijd bewaard gebleven, en het bezoeken waard!

#5 Akko, de kruisvaarderstad

De plaats Akko leidt in de Bijbel een wat verborgen bestaan. Akko wordt bij de binnenkomst van de Israëlieten aan de stam Aser toegewezen, maar die kunnen de plaats niet veroveren (Re. 1:31). Dat vroege Akko is te vinden in de zogenaamde Napoleons-heuvel, de tel die opdoemt als je de stad vanaf de zuidkant nadert. Paulus bezoekt de stad, die dan Ptolemaïs heet (Ptolemaïs is de naam van Akko, gegeven door de Ptolemeeën die na de dood van Alexander de Grote de stad veroverden; vgl. Hand. 21:7) en dan heb je bijbelse vermeldingen gehad. Daarmee is nog niets gezegd over het belang van de stad. In diverse Egyptische teksten en ook in de bekende Amarnabrieven komt Akko voor.

Akko wisselde nogal eens van eigenaar tussen 1104 en 1291. Maar het was ook 100 jaar achtereen de hoofdstad van het kruisvaarderrijk, van 1191-1291, na de verovering door Richard Leeuwenhart, tot de sultan van Egypte Akko innam. De kruisvaarders noemden de stad ‘Saint-Jean d’Acre’ naar Sint-Johannes, de beschermheilige van de orde van de johannieters.
Wat ons uit dat honderdjarige rijk rest, is indrukwekkend. Onder het middeleeuwse, Arabische Akko ligt een groot deel van de kruisvaarderstad. De opgravingen gaan nog steeds door. Akko staat sinds 1972 op de Werelderfgoedlijst.

Een tip: Akko is, als je alle belangrijke dingen wilt zien, een dagprogramma. Ga bij voorkeur niet op sabbat: voor veel Joodse Israëli’s is Akko zoiets als ‘Volendam’. Het is dus zeer druk op zaterdag.

Israël en de Palestijnse gebieden – Reisgids voor wie meer wil

De herziene en uitgebreide populaire reisgids Israël en de Palestijnse gebieden van Piet van Midden is een reisgids voor de bewuste bezoeker van Israël en de Palestijnse gebieden. Israël is een geliefde bestemming en trekt bezoekers vanuit de hele wereld. Deze populaire reisgids biedt verdieping, en vertelt het verhaal achter bekende plekken als de Klaagmuur, Getsemane, Massada en Betlehem. Maar ook minder bekende plaatsen komen ruimschoots aan bod. Dit is ook een gids voor wie zich wil verdiepen in de plaatsen van de Bijbel. De praktische informatie, registers en vele foto’s maken de gids extra toegankelijk.